باز سازی اندام های بدن؛ افسانه یا واقعیت
تاریخچه اعتقادات درباره بازسازی اندام ها یعنی توانایی رشد مجدد بخش هایی از بدن که از طریق جراحات یا بیماری ها، آسیب دیده است.
امتیاز:
قدمت این تفکرات به زمان هایی بر می گردد که واژه "سلول" حتی یک مفهوم ، یعنی بخش کوچکتری از دایره لغات افراد نبوده است.
تقریبا از زمانی که انسان ها شروع به تکلم کرده اند داستان هایی را سینه به سینه برای آیندگان نقل کرده اند. برخی واقعی و برخی غیرواقعی و بسیاری نیز برای نمود و جلوه بهتر، با حکایات و افسانه ها در هم آمیخته اند. بسیاری از داستان های اولیه نشان می دهند افرادی که داستان درباره آن ها گفته شده، ویژگی های خاصی در آنها مشاهده شده است مانند توانایی رشد مجدد بخش هایی از بدن و به تدریج آن، مشاهدات را به افسانه ها و اسطوره های خود آمیخته اند.
البته ترمیم و بازسازی صرفا یک امر تخیلی نیست. بخش هایی از بدن بسیاری از حیوانات می تواند مجددا رشد کند حتی برخی می توانند با تکه ای از بدن خود، حیوان کامل جدیدی را به وجود آورند. حتی انسان ها برخی توانایی های ترمیمی دارند.
اکنون دانشمندان می دانند که کبد انسان می تواند خودش را دوباره ترمیم کند. حتی اگر سه چهارم بافت کبد از بین رفته باشد.
البته قرن هاست که محققان می دانند برخی از موجودات می توانند بخش های آسیب دیده بدن خود را ترمیم کنند و حتی یک بدن کاملا جدید تولید کنند. حیواناتی مانند انواع خاصی از کرم ها، قورباغه ها، مارمولک ها و سخت پوستان از این توانایی برخوردارند.
خرچنگ آب شیرین نیز از این قدرت الهی برخوردار است به این ترتیب که وقتی یک چنگال یا پایش را از دست بدهد نظیر همان را می سازد. درحقیقت خرچنگ مفاصل مخصوصی دارد که وقتی یک شکارچی یک چنگالش را گرفت، آن را از پایه قطع می کند و با این کار به خود اجازه فرار می دهد.
در کرم خاکی نیز باید گفت وقتی این حیوان را به دونیم تقسیم می کنیم در انتهای بخشی که حاوی سر است یک دم جدید رشد می کند. در برخی گونه های کرم خاکی، انتهای دمی نیز بخش دمی دیگری را می سازد اما در نهایت از گرسنگی می میرد.
به طور کلی ارگانیسم های جوان تر در ترمیم بخش های بدن خود نسبت به آنهایی که مسن ترند آمادگی بیشتری دارند. برخی موجودات ساده تر (مثل کرم خاکی) نسبت به موجودات پیشرفته تر مثل انسان ها آن را راحت تر انجام می دهند.
شما هم نوسازی را انجام می دهید: ترمیم پوست و خون
انسان ها توانایی ترمیمی یکسانی با ستاره دریایی و خرچنگ آب شیرین ندارند. اگر شما بازوی یک انسان را قطع کنید، مجددا رشد نخواهد کرد. اما بدن شما برخی چیزها را ترمیم می کند. برای مثال، اگر یک ناخن تان را از دست بدهید، بدن شما یکی دیگر مانند همان را خواهد ساخت. اگر یک استخوان شما بشکند، بدن شما برای ترمیم شکستگی، بافت استخوانی جدید ایجاد می کند. دیگر بافت های انسانی که ترمیم می شوند عبارتند از: خون (توسط مغز استخوان تولید می شود)، کبد و پوست.
سلول های قرمز و سفید خون در نهایت فرسوده شده و می میرند، بنابراین سلول های بنیادی موجود در مغز استخوان شما، منابع جدیدی از این سلول ها را ایجاد می کنند.
سلول های بنیادی موجود در پوست، برای جایگزین کردن سلول هایی که هر روز از دست می دهید و یا برای پوشش زخم های کوچکی مانند خراش های سطحی و یا بریدگی های کم عمق، پوست جدید می سازند.
در زخم های جدی تر، بدن شما علاوه بر پوست جدید، بافت اسکار نیز ایجاد می کند. در سوختگی های شدید، سلول های بنیادی پوست، از بین رفته و سیستم ترمیم پوست بدن فلج می شود.
از دست دادن سلول های بنیادی پوستی به وضوح مشخص می کند که چرا درمان و التیام سوختگی اینقدر چالش انگیز است. حضور سلول های بنیادی پوست در سایر بخش های پوست بدن مشخص می کند چرا برخی اوقات پیوند پوست به نواحی سوخته ترمیم نواحی سوخته را سبب می شود.
هنوز کسی به مکانیسم های بیولوژیکی که سبب شده برخی بافت های انسانی قدرت ترمیم داشته باشند و سایر بافت ها قدرت ترمیم نداشته باشند، پی نبرده است.
واضح است انسان و حیوانات مختلفی که توانایی ترمیم بخش هایی از بدن خود را دارند تفاوت های بیولوژیکی قابل توجهی دارند.
حیرت انگیزتر این که چرا کبد شما توانایی ترمیم خودش را دارد اما کلیه و قلب(از میان دیگر بافت ها) شما به نظر نمی رسد این توانایی را داشته باشند.
سلول های بنیادی ممکن است پاسخی به ضرورت تولید بافت های جدیدی که بدن انسان قادر به ترمیم آن ها نیست باشند.
البته دانشمندان باید پی ببرند چگونه مکانیسم های مناسب را برای رشد این بافت ها در آزمایشگاه فعال کنند تا بافت مورد نیاز را بسازند.