به گزارش بنیان، بیماری آلزایمر، سرطان که در حال حاضر محققان و دانشمندان فراوانی در سراسر جهان بیش از هر بیماری دیگر روی آن کار می کنند و هر سال میلیاردها دلار صرف تحقیقات و مداوای بیماران مبتلا به آن می شود، مرض قند یا دیابت ، بیماری های قلبی،  بیماری های عصبی-عضلانی ، بیماری پارکینسون ، آرتریت روماتویید و ... هر ساله بخش عظیمی از وقت و بودجه تحقیقات را به خود اختصاص می دهد و هر روز نیز راههای درمانی تازه ای برای آن کشف می شود که برخی در مرحله مطالعه، برخی تحقیقات حیوانی و گروهی نیز با گذراندن دوره کارآزمای بالینی، به مرحله کلینیک رسیده و افراد زیادی با آن درمان می شوند. در این میان سهم استفاده از سلول های بنیادی برای درمان بیماری صعب العلاج بسیار چشمگیر است.

شانس درمان این دسته از بیماری ها که از آن به عنوان صعب العلاج و یا لاعلاج یاد می شود، اگرچه با سلول های بنیادی افزایش یافته است اما از سوی دیگر با چالش هایی مواجه است.

یکی ازاین چالش ها، عدم تمایل  خانواده ها برای افزایش زاد و ولد است. تمایلات باروری و فرزندآوری، موضوع پیچیده فرهنگی، رفتاری و عقیدتی است. از آنجا که پیوند مغز استخوان تنها ازافراد درجه یک خانواده بیمار یعنی خواهر یا برادر قابل انجام است ، رواج تک فرزندی، تنها یکی از چالش های بزرگ پیش رو در پیوند ازمغز استخوان است.

راه حل چیست؟

براساس آخرین گزارش ها از روند گسترش بیماری هایی نظیر سرطان خون در جهان و ایران، که در همایش پیوند سلول های بنیادی خون ساز بیمارستان شریعتی اعلام شد، هر 5 دقیقه یک نفر در جهان به سرطان خون تشخیص داده می شود و هر 10 دقیقه یک نفر جان خود را بر اثر ابتلا به این بیماری از دست می دهد.

طبق بررسی های انجام شده تنها برای 30درصد از مبتلایان می توان دهنده سازگار برای پیوند از مغزاستخوان در میان اقوامشان یافت و 70 درصد باقی مانده شرط زنده ماندنشان کاملا وابسته به یک فرد غریبه و یک راه حل دیگر است.

در ایران نیز طی تحقیقات صورت گرفته، تا سال 2020 حدود 70 درصد به آمار کنونی مبتلایان به لوسمی اضافه می شود که باید برای آن چاره ای اندیشید.

بانک HLA

محققان و متولیان امر پیوند راه های مختلفی را برای این چالش ها پیشنهاد می دهند که اولین آن ثبت نام از افراد جامعه در بانک های اهدای سلول های بنیادی یا همان بانک HLA است تا شاید به این ترتیب بتوان برای گروهی از نیازمندان از این بانک نمونه مناسب پیدا کرد. باید گفت، اگر نمونه ای سازگار برای فرد نیازمند پیوند در داخل کشور پیدا نشود و بخواهیم آن را از دیگر کشورها وارد کنیم، بین 30 تا 40 هزار دلار لازم است که اغلب میسر نمی شود.

بانک سلول های بنیادی خون بندناف

راه دیگری نیز وجود دارد. استفاده از سلول های بنیادی خون بندناف. خون بندناف در دهه های گذشته به عنوان زباله بیولوژیکی دور ریخته می شد اما پژوهشگران متوجه شدند این خون حاوی سلول های بنیادی خالصی است که برای پیوند مناسب و مزایای زیادی نسبت به مغز استخوان دارد.

اگرچه تعداد محدود سلولهای بنیادی خون بندناف یکی از معایب آن به شمار می آید اما در بسیاری از مواقع که فردی با مرگ دست و پنجه نرم می کند، می تواند او را نجات دهد و از سوی دیگر پژوهشگران در صددند تا راه هایی را برای تکثیر سلول های بنیادی خون بندناف بیابند.

ذخیره سازی خون بندناف هم به دو صورت انجام می شود. نگهداری در بانک عمومی و یا نگهداری دربانک خصوصی.

براساس تحقیقات بعمل آمده، وجود هر دو بانک برای یک جامعه ضروری است تا خانواده ها برای ذخیره سازی خون بندناف فرزندشان فرصت انتخاب داشته باشند.

بانک های خون بند ناف یا به صورت مراکز اهداء فعالیت می کنند که به آنها بانک های خون بند ناف عمومی می گویند و یا به صورت خصوصی که در این بانک ها، خانواده ها می توانند سلول های بنیادی خون بند ناف فرزند(ان) خود را جهت پیوند صرفاً برای خود ذخیره کنند که مسلتزم پرداخت هزینه از سوی خانواده ها است.

ذخیره سازی در بانک خون بند ناف عمومی از آن جهت که می تواند نیازهای مراکز عمومی پیوند را مرتفع کند بسیار ستودنی است ولی اینکه خانواده تصمیم بگیرد  نمونه خون بند ناف فرزندش را در بانک بند ناف خانوادگی به امانت بگذارد نیز در جایگاه خود قابل احترام است چون این خانواده می تواند در آینده چنانچه یکی از اعضای خانواده نیاز به سلول های بنیادی برای پیوند داشت در صورت تطابق ژنتیکی، از این نمونه ذخیره شده استفاده کند.

البته نکته قابل تامل این است که نگهداری در بانک خانوادگی و یا بانک عمومی می تواند ریشه در فرهنگ یک جامعه داشته باشد.

در کشوری مانند ایران، فرهنگ اهداء به گونه ای با فرهنگ عمومی جامعه آمیخته شده که حتی شخصی ترین امکانات رفاهی خود را برای نجات خانواده ای از گرفتاری هدیه می کنند.

حال اگر موضوع مرگ و زندگی در میان باشد، این حس نوع دوستی پررنگ تر می شود و اکثرا ترجیح می دهند حتی سلول های خون بندناف فرزندشان اگر می تواند جان فردی را نجات دهد، مورد استفاده قرار گیرد.

در نهایت حق انتخاب با خانواده است. در هر دو صورت سلول بنیادی ذخیره می شود و این سلول ممکن است روزی باعث زندگی دوباره انسانی گردد.

بانک سلول های بنیادی پالپ دندان

امروزه در بعضي کشورها بانک سلول هاي بنيادي از بند ناف و همچنين بانکهاي اختصاصي ديگري جهت جمع آوري پالپ دندان عقل و دندان شيري در جهت استخراج سلول هاي بنيادي به وجود آمده است که اهميت اين مساله به درمان خود اشخاص و يا ديگران در سنين کهولت برمي گردد. این امر در کشور ما نیز در حال پایه ریزی است شاید بتواند بخشی از مشکلات را نیز در آینده به کمک آن مرتفع کرد.

پایان مطلب/