دکتر مسعود سلیمانی مسئول کمیته ارزیابی و نظارت سلول های بنیادی وزارت بهداشت و عضو ستاد فناوری سلول های بنیادی کشور در گفتگو با "بنیان" اظهار داشت: سلول های بنیادی خون بندناف که اخیرا روی آن کار می شود، از جمله سلول هایی هستند که توانایی خوبی دارند و جایگزین پیوند از مغز استخوان در افرادی که فاقد دهنده مناسب هستند شده است. اما یکی از مشکلات خون بندناف ،تعداد سلول های بنیادی محدود آن است به همین علت بیشتر برای کودکانی که سرطان خون دارند کاربرد دارد و پاسخگویی خوبی هم داشته است.

وی  گفت: سایر کاربردهای آن برای درمان بیماری های دیگر در فاز تحقیقاتی و مطالعات کلینیکی نیز در فاز 1 است که نمی توان اکنون به قطعیت گفت برای همه بیماری ها قابل استفاده است اما پیش بینی می شود که با توجه به نتایج مثبت کنونی، کابردهای خوبی داشته باشد.

مسئول کمیته ارزیابی و نظارت سلول های بنیادی وزارت بهداشت به  مزایای خون بندناف اشاره کرد و گفت: از مزایای خون بندناف این است که این خون در گذشته به عنوان زباله بیولوژیکی محسوب می شد اما اکنون از آن استفاده درمانی می شود. تقریبا در همه کشورها بانک خون بندناف عمومی و خصوصی وجود دارد که به  ذخیره سازی می پردازند و آن را با دیگران به اشتراک می گذارند.

وی تاکید کرد : البته نباید تصور کرد که در حال حاضر این خون برای مثلا 50 نوع سرطان مفید و قطعا درمانگراست. این سلول بنیادی می تواند در آینده کاربرد داشته باشد و نباید درباره آن اغراق کرد. وقتی در تمام دنیا این همه سرمایه گذاری برای ذخیره سازی آن می شود قطعا به پیشرفت های آن امیدهای زیادی هست.

دکتر سلیمانی با اشاره به این مطلب که ممکن است یک نفر این خون را ذخیره سازی کند و هیچ وقت هم لازم نشود برای خودش مورد استفاده قرار دهد بیان داشت: اما ذخیره سازی آن کمک می کند تا برای افرادی که دهنده مناسب ندارند و HLA آنها با خون ذخیره شده سازگاری دارد، پیوند از این طریق انجام شود که همین یک مزیت را هم اگر در نظر بگیریم بسیار مفید است.

بانک عمومی یا خصوصی؟

دانشیار دانشگاه تربیت مدرس درباره نگهداری از بانک خصوصی و یا عمومی گفت: ذخیره سازی خون بندناف هزینه دارد و بعضا دولت نمی تواند تمام هزینه های نگهداری خون بندناف در بانک های عمومی را تامین کند لذا بخش خصوصی می تواند تحت نظارت دولت به نگهداری و ذخیره سازی بپردازد و بسیار مفید خواهد بود.

وی گفت: سازمان انتقال خون اکنون مسئول نگهداری خون بندناف در بانک عمومی است که به صورت تصادفی نمونه ها را انتخاب و ذخیره سازی می کند. در این روش خانواده نمی توانند انتخاب کنند که خون بندناف فرزندشان نگهداری شود و اصلا موضوع ذخیره سازی به دلخواه خانواده نیست ، بلکه سازمان با بیمارستان های مختلف قرارد اد همکاری منعقد می کند و با توجه به حجم خون ، میزان سلول و سایر پارامترها، یک عده محدودی ذخیره سازی می شود و همه نوزادان شاید آن استاندارهای لازم را برای نگهداری نداشته باشند و خواه ناخواه تعدادی از نمونه ها حذف می شود.اما همین حذف برخی نمونه ها بحث مهمی است که باید به آن توجه شود.

دکترسلیمانی ادامه داد:  از سوی دیگر نگهداری در بانک خصوصی نیز مستلزم پرداخت هزینه است و چون بحث مالی دارد شاید برخی خانواده ها نتوانند پرداخت کنند؛ لذا اگر فردی نتواند خون بندناف فرزندش را در بانک خصوصی ذخیره سازی کند نباید تصور کند که خیانت به کودکش کرده است اما به طور کلی خون بندناف ذخیره شده برای کودک یک راهکار ، برای درمان بیماری های آینده است.

دانشیار دانشگاه تربیت مدرس در ادامه خاطرنشان کرد: با توجه به حجم خون بندناف و میزان سلول بنیادی آن، در شرایط کنونی نمی توان امیدوار بود که برای یک فرد بزرگسال بتوان از آن استفاده کرد اما در کودکان مفید بوده است.

این عضو ستاد فناوری سلول های بنیادی کشور درباره احتمال وجود بیماری های کودک در سلول های بنیادی خون بندناف گفت: بیماری های ژنتیکی که فرد مادرزادی به آن مبتلا است، ممکن است در سلول های بنیادی خون بندناف او نیز وجود داشته باشد. مثلا فرد مبتلا به بیماری دوشن قطعا دچار نقص ژنتیکی است و نمی توان سلول های بنیادی خون بندناف خودش را به وی تزریق کنیم مگر آنکه قبل از ترزیق ژن تراپی انجام دهیم، مشکل را برطرف کنیم و سپس از آن استفاده کنیم و از این لحاظ بسیار مناسب است.

دکتر سلیمانی گفت: در کشورهای پیشرفته حتی در صورت وجود بیماری ژنتیکی در یک فرد، خون بندناف او را دور نمی ریزند بلکه ذخیره سازی می شود تا شاید در آینده با پیشرفت علم بتوان با بحث ژن درمانی، آنها را با کمک سلول های بنیادی خودشان بدون استفاده از سلول های بنیادی سایر بافتها درمان کرد.

استفاده از سلول های بنیادی در استخوان غضروف تایید نهایی شد

دکتر سلیمانی ادامه داد: برای استفاده از خاصیت درمانی سلول های بنیادی، کارهای آزمایشگاهی فراوانی در حال انجام است و نتایج خوبی داشته است.

وی با بیان اینکه استفاده از سلول های بنیادی در استخوان غضروف تایید نهایی شده و درحال کار است گفت: استفاده از سلول های بنیادین در بافت های کبدی، پانکراس، عصبی و ... جزء مواردی است که مطالعات بالینی آن در دنیا شروع شده و برای اینکه ببینیم آیا این سلول ها بافت را ترمیم می کنند یا عوامل دیگری نیز دخیل است همچنان درحال بحث است.

دانشیار دانشگاه تربیت مدرس و مدیر گروه هماتولوژی تصریح کرد: دانشمندان معتقدند شاید سلول های بنیادی به طور مستقیم نتوانند به درمان ضایعه منجر شوند اما می توانند در درمان موثر واقع شوند. به این صورت که محیط را آماده ترمیم می کنند و می توانند محیط بافت را طوری مساعد کنند که سلول های بنیادی آن را درمان کنند و در این میان سلول های بنیادی مزانشیم تاثیر گذاری خود را به اثبات رسانده اند.

پایان مطلب/