عواملي وجود دارند که ممکن است منجر به عدم قابليت ذخيره‌سازي براي سلول‌هاي خون بند ناف می شود.

طبق يک برآورد، در ايالات متحده آمريکا ميزان نمونه‌هاي خون بند نافي که قابليت و شرايط ذخيره‌سازي در بانک را داشته باشند، از 30 درصد فراتر نمي‌رود؛ البته ساير مطالعه‌ها، تخمين‌هايي با شاخص‌هاي متفاوتي گزارش کرده‌اند.

از عوامل مهمي كه مي‌تواند سبب از بين رفتن قابليت ذخيره‌سازي سلول‌هاي خون بند ناف شود، وجود آلودگي باكتريايي در آن‌ها است كه به دنبال آن، تزريق اين سلول‌ها به افراد گيرنده مي‌تواند سبب ايجاد واكنش‌هاي خفيف تا شديد و حتي مرگ آن‌هاشود.

بنابراين، اهميت غربالگري ميکروبي خون و فرآورده‌هاي آن مشخص مي‌شود.

هم چنين نظر به اين که بيماراني که تحت پيوند خون بندناف قرار مي گيرند داراي سيستم ايمني ضعيفي هستند، از خطر ويژه‌اي براي ابتلا به عفونت برخوردارند؛ بنابراين بايد آزمايش‌هاي گسترده‌اي در مورد استريليته خون بندناف قبل از انجام پيوند، صورت گيرد.

مطالعه‌هاي مختلف نشان مي‌دهد که افزودن ماده دي متيل سولفوکسايد (DMSO) که به منظور آماده‌سازي سلول‌ها براي فريز به کار مي‌رود و هم چنين خود عمل فريز کردن نمونه‌هاي خون بند ناف، سبب از بين رفتن باکتري‌ها نمي‌شود؛ چنان که نتايج يک مطالعه در هلند نشان مي‌دهد که پس از ذوب نمونه‌هاي فريز شده‌اي که با سه سويه مرجع از باکتري‌ها آلوده بودند، قابليت حيات(Viability) اين باکتري‌ها تا حدودي حفظ شده بود؛ به اين ترتيب که پس از فريز کردن اين نمونه‌ها با 10 درصد DMSO در دماي 150- درجه، نمونه‌ها ذوب شده و مورد کشت باکتريايي قرار گرفتند و نتايج نشان داد که سه باکتري استرپتوکوکوس آگالاکتيه، استافيلوکوک‌هاي كوآگولاز منفي و باسيل‌هاي ديفتروئيد، قابليت حيات خود را حفظ کرده و زنده مانده بودند.

بنابراين، افزودن ماده DMSO و فريزکردن نمونه‌هاي خون بند ناف در دماي پايين، نمي‌تواند آلودگي‌هاي باکتريايي را ريشه‌کن کند و  در اين جا باز هم اهميت غربالگري ميكروبي خون بندناف آشكار مي‌شود.

در مورد ميزان آلودگي‌هاي باکتريايي نمونه‌هاي خون بند ناف در بانک خون‌هاي مختلف، آمار متفاوتي وجود دارد اما به طور کلي، اين ميزان از صفر تا 5/4 درصد گزارش شده است.

ميزان آلودگي باکتريايي در مطالعه حاضر در بانک خون بند ناف رويان نيز 02/3% گزارش شد که در همين محدوده قرار دارد.

ارتباط مستقیم افزایش حجم نمونه با افزایش آلودگی باکتریایی

ميزان آلودگي باکتريايي در يک بانک خون بند ناف در هلند حدود 14% گزارش شده است؛ شايد اين آمار بالا ناشي از بالا بودن ميزان خون تلقيح شده به داخل بطري‌هاي کشت خون باشد که احتمال جداسازي باکتري‌ها را بالاتر مي‌برد، به نحوي که وقتي حجم خون تلقيح شده را از cc10 به cc20 رساندند، ميزان آلودگي از 7/8% به 14% افزايش يافت.

امروزه تعدادي از بانک خون‌هاي بند ناف، کاهشي در ميزان آلودگي‌هاي باکتريايي تا حد کمتر از 1% و کمتر از 5% را گزارش مي‌کنند که به دليل آموزش‌هاي انجام شده براي مراحل جمع‌آوري و ايجاد راه‌كارهاي دقيق و استاندارد جهت ضد عفوني محل خونگيري بوده است.

با توجه به اهميت روز افزون سلول‌هاي خون بند ناف، اخيراً تعدادي از بانک خون‌هاي بند ناف با سياستي هماهنگ شده‌اند که نمونه‌هاي آلوده با باکتري‌هاي داراي پاتوژنيسيته پايين را(با توجه به نوع باكتري و هم چنين ميزان مقاومت سيستم ايمني فرد گيرنده پيوند و با لحاظ شرايطي از قبيل تعيين حساسيت آنتي‌بيوتيكي باكتري‌هاي آلوده‌كننده و تجويز آنتي‌بيوتيك‌ها و مراقبت‌هاي قبل و بعد از عمل پيوند) براي ذخيره در بانک نگهداري کنند.

 قوانين “Netcord-Fact Standards” که در سال 2001 براي بانك خون‌هايي كه عضو شبكه بانک خون‌هاي بند ناف جهان(Netcord) هستند وضع شده ، اين سياست را پذيرفته است.

 نتيجه‌گيري

 يـافتـه‌هـاي ايـن تحقيـق نشان مي‌دهد که بيشترين ميزان آلودگي‌هاي باکتريايي مربوط به بخش‌هاي زايمان بيمارستان‌ها بوده که در حين خونگيري از بند ناف ايجاد شده است؛ اين امر نشان مي‌دهد که سيستم پردازش و ذخيره‌سازي خون بند ناف در اين مرکز از استاندارد صحيح برخوردار است.  اکثريت باکتري‌هاي جدا شده مربوط به فلور نرمال پوست و دستگاه تناسلي بود؛ لذا با توجه به اهميت و ارزش بالاي سلول‌هاي خون بند ناف و نظر به تأثيرات سوء آلودگي‌هاي باکتريايي بر کيفيت و سلامت اين سلول‌ها و عوارض خطرناک ناشي از پيوند نمونه‌هاي مثبت و عفوني به بيماران متقاضي پيوند، تدوين برنامه‌هايي جهت آموزش ماماها و افراد خونگير مستقر در بخش‌هاي زايمان بيمارستان‌ها جهت اخذ صحيح نمونه خون بند ناف مطابق با استانداردهاي موجود شامل ضد عفوني صحيح محل خونگيري و رعايت شرايط استريل در اين امر، ضروري به نظر مي‌رسد. بنابراين با آموزش نحوه صحيح ضد عفوني و خونگيري و تأکيد بر ضرورت سترون بودن، مي‌توان تا مقادير قابل ملاحظه‌اي از ايجاد آلودگي‌هاي باکتريايي در کيسه‌هاي خون بند ناف جلوگيري به عمل آورد.

*  برگرفته از مقاله پژوهشی آلودگی باکتریایی واحدهای خون بندناف ذخیره شده در بانک خون بندناف رویان