ذخیره سازی سلول های بنیادی خون بندناف! این فرصت ممکن است برای هر خانواده ای ایجاد شود، آیا از این فرصت استفاده کنیم یا خیر! اگر این فرصت ایجاد شد بانک خون بند ناف عمومی را انتخاب کنیم یا خصوصی ؟ چه تفاوتی دارند؟
براساس تحقیقات بعمل آمده، وجود هر دو بانک برای یک جامعه ضروری است تا خانواده ها برای ذخیره سازی خون بندناف فرزندشان حق انتخاب داشته باشند.
بانک های خون بند ناف یا به صورت مراکز اهداء فعالیت می کنند که به آنها بانک های خون بند ناف عمومی می گویند و یا به صورت خصوصی که در این بانک ها، خانواده ها می توانند سلول های بنیادی خون بند ناف فرزند(ان) خود را جهت پیوند صرفاً برای خود ذخیره کنند که مسلتزم پرداخت هزینه از سوی خانواده ها است.
ذخیره سازی در بانک خون بند ناف عمومی از آن جهت که می تواند نیازهای مراکز عمومی پیوند را مرتفع کند بسیار ستودنی است ولی اینکه خانواده تصمیم بگیرد نمونه خون بند ناف فرزندش را در بانک بند ناف خانوادگی به امانت بگذارد نیز در جایگاه خود قابل احترام است چون این خانواده می تواند در آینده چنانچه یکی از اعضای خانواده نیاز به سلول های بنیادی برای پیوند داشت، از این نمونه ذخیره شده استفاده کند.
البته نکته قابل تامل این است که نگهداری در بانک خانوادگی و یا بانک عمومی می تواند ریشه در فرهنگ یک جامعه داشته باشد.
در کشوری مانند ایران، فرهنگ اهداء به گونه ای با فرهنگ عمومی جامعه آمیخته شده که حتی شخصی ترین امکانات رفاهی خود را برای نجات خانواده ای از گرفتاری هدیه می کنند.
حال اگر موضوع مرگ و زندگی در میان باشد، این حس هم نوع دوستی پررنگ تر می شود و اکثرا ترجیح می دهند حتی سلول های خون بندناف فرزندشان اگر می تواند جان فردی را نجات دهد، مورد استفاده قرار گیرد.
به همین منظور، بانک خون بند ناف رویان در شیوه ای منحصر به فرد هنگام عقد قرارداد ، به خانواده ها امضای رضایت نامه ای را برای اهدای این نمونه به فرد نیاز مند به پیوند پیشنهاد می هد.
چنانچه خانواده این فرم رضایتنامه را امضا کند، در صورتی که شخصی نیاز به پیوند داشته باشد و نمونه خونی ذخیره شده در بانک خصوصی بتواند این نیاز را برطرف کند، طی تماس مجدد با خانواده عضو بانک خصوصی بانک خون بندناف و کسب اجازه مجدد ، این سلول های بنیادی برای نجات زندگی شخص دیگری به کار گرفته می شود.
شاید در عرصه بین المللی این امر یک شوک باشد که چگونه یک خانواده می تواند به این امر رضایت دهد؟ آیا این مسئله امکان پذیر است؟ بله در ایران این مسئله در حال انجام است . نمونه هایی از این مورد از بدو تاسیس بانک خون بند ناف رویان به وقوع پیوسته و خانواده های فرهیخته و شریف ایران زمین به گونه ایی با این مساله برخورد کرده اند که گویی در آن زمان فرزند خود نیاز به سلول های بنیادی خون بند ناف جهت پیوند داشته است.
این امر ستودنی است و با به خود می بالیم که با چنین خانواده هایی در ارتباط هستیم و چنین خدماتی به آنها ارائه می دهیم.
بدون شک خانواده هایی که اقدام به انجام این عمل خیرخواهانه می کنند از جایگاه والای معنوی برخوردار هستند.
بانک خون بند ناف عمومی یا خصوصی؟!
در نهایت حق انتخاب را به خانواده ها واگذار می کنیم. در هر دو صورت سلول بنیادی ذخیره می گردد و این سلول ممکن است روزی باعث نجات شما ویا دیگری شود.
مقایسه پیوند از خون بندناف و مغز استخوان یا خون محیطی
سلول های بنیادی که از بند ناف گرفته می شوند بسیار پر توان و نامیرا هستند و همچنین در اثر تکثیرهای پی در پی دچار پیری نمی شوند، به طوری که با تزریق و یا جایگزینی آنها در بافتهایی که آسیب جدی دیده اند می توانیم به بهبودی و تشکیل سلولهای جدید بافت کمک نمائیم . همچنین دستیابی به این سلول ها بسیار آسان است.
مغز استخوان و بند ناف هر دو واجد سلول های بنیادی خونسازند که به بازسازی مجدد سیستم خونی و نیز سیستم ایمنی بدن کمک می کنند. مغز استخوان دارای بالاترین درصد از سلول های بنیادی خونساز (۱ تا ۳درصد) وخون بند ناف دارای ۰.۶ تا ۱ درصد سلول های پیش ساز خونی و بنیادی خونساز است. در خون محیطی نیز کمتر از ۰.۲ درصد سلول های بنیادی خونساز شناسایی شده است. آنچه در زیر آمده است مقایسه ای بین استفاده از خون بند ناف با مغز استخوان است.
خون بندناف
|
مغز استخوان/ خون محیطی
|
اهدای خون بند ناف هیچ خطر پزشکی برای مادر یا نوزاد ندارد زیرا این سلول های بنیادی از بندناف کودک پس از تولد جدا می شوند.
|
اهدا کنندگان سلول های بنیادی مغز استخان نیاز به عمل جراحی برای جداسازی سلول های بنیادی دارند. مدت زمان طولانی برای کسب نتیجه از فاکتورهای رشد استفاده شده در سلول های بنیادی خون محیطی اهدا کننده نامطمئن است.
|
حجم کم (گاهی چند اونس) می تواند برای پیوند استفاده می شود.تعداد سلول های مورد نیاز بستگی به وزن گیرنده دارد.
|
برای پیوند نیاز به یک لیتر یا بیشتر مغز استخوان است( همراه با خون)
|
خون بند ناف شامل مقدار کمتری سلول بنیادی است. پیوند کندتر ممکن است به بستری طولانی مدت و در بعضی از موارد منجر به عوارض جدی شود.
|
مغز استخوان و گرافت خون محیطی حاوی تعداد زیادی سلول های بنیادی است. پیوند نوتروفیلها سریع تر صورت می گیرد.
|
هنگامی که نمونه مطابق یافت می شود، فقط چند روز بعد از آزمایش تأییدی و تست های ویژه ای برای حمل و نقل به مرکز پیوند (کمتر از 24 ساعت در شرایط اضطراری) زمان لازم دارد.
|
برای پیوند مغز استخوان ، پس از آغاز یک جستجوی رسمی ، معمولا 2 ماه یا بیشتر طول می کشد تا پیوند صورت گیرد البته اگر اهدا کننده ای در دسترس باشد.
|
پس از منجمد، یک واحد خون بند ناف تا زمان استفاده در دسترس است. هیچ خطری هم برای اهدا کننده ندارد.
|
اهدا کنندگان بالقوه ممکن است در دسترس نباشند و یا ممکن است از اهدا پشیمان شوند. بعد از پیدا شدن یک اهدا کننده باید HLA او آزمایش شود و همچنین از نظر بیماری های عفونی آزمایش شود و تایید شود که وی هم هنوز مایل به اهدا است و هم در شرایط ایده آل برای این کار است.
|
اهدا کننده برای بار دوم در دسترس نیست
|
اهدا کننده چنانچه نیاز باشد برای بار دوم هم خون یا سلو لهای T را اهدا کند در دسترس است.
|
واحد خون بند ناف در فریزر ویژه ذخیره می شود و خون بند ناف منجمد شده تا 20 سال پس از ذخیره سازی قابل پیوند است.
|
سلو لهای بنیادی مغز استخوان که استفاده می شود تازه هستند و سلول های بنیادی خون محیطی معمولا برای کوتاه مدت ( چند روز تا چند ماه) ذخیره می شوند.
|
پیوند خون بند ناف می تواند قبل از ورود بیمار وارد بیمارستان شود و شروع به آماده سازی برای پیوند می شود. هماهنگی ساده است. واحد خون بند ناف بر اساس تقاضا حمل می شود.
|
بیمار باید قبل از برداشت مغز استخوان یا خون محیطی در شرایط ایده آل قرار بگیرند. هماهنگی بین اهدا و پیوند حیاتی و پیچیده است.
|
عفونت ویروسی نهفته در فرد دهنده خون بند ناف نادر است .
|
عفونت های ویروسی در فرد دهنده شایع است.
|
احتمال کمی وجود دارد که بیماری های ژنتیکی نادر و نامشخص بر خون یا سیستم ایمنی بدن نوزاد اثر گذاشته باشد و با پیوند خون بند ناف منتقل شود.
|
خطر پیوند بیماری های ژنتیکی وجود ندارد.
|
بیماری پیوند علیه میزبان کمتر شایع است و در صورت بروز هم درمانش راحت تر است.
|
بیماری پیوند علیه میزبان در پیوند های سلولی مغز استخوان به علت عدم تطابق گرافت شایع است.
|
در صورت عدم تطابق HLA نیز پیوند خون بند ناف ممکن است و همین امر پیدا کردن نمونه مناسب را آسان تر کرده است. نقش HLA - C - DQ و - DP نیز هنوز شناخته نشده اند.
|
به طور کلی برای پیوند نیاز به تطابق کامل 8 / 8 HLA - A - B - C و آنتی ژن DRB1 است. دیگر فاکتورهای HLA یعنی ( (HLA - DQ – DP برای افزایش شانس بهبود نیز به طور فزاینده ای در نظر گرفته می شود.
|
پیوند خون بند ناف، با توجه به اینکه همه سلول های بنیادی خونساز نامرتبط نیز پیوند می شود می تواند با عوارض جدی، مسمومیت شدید ارگان ها و در برخی موارد مرگ را به همراه داشته باشد.