به گزارش بنیان به نقل از medicalxpress، جنس ماده در انسان و سایر پستانداران دارای دو نسخه از کروموزوم X در هر کدام از سلول هایش است. هر دو کروموزوم X حاوی ژن های بسیاری هستند اما تنها یک جفت از ژن ها می تواند فعال باشد و داشتن کروموزوم X دیگری که به بیان ژن ادامه دهد برای سلول سمی است. به همین دلیل پستانداران ماده فرایندی موسوم به فعال شدن کروموزوم X را طی تکامل بدست آورده اند که یکی از کروموزوم ها را خاموش می کند. درک این فرایند و داشتن اطلاعات بیشتر در زمینه غیر فعال شدن کروموزوم X می تواند کاربردهای مهمی در پزشکی از جمله درمان افراد مبتلا به اختلالات مربوط به کروموزوم X داشته باشد. یکی از اختلالات سندرم رت (Rett syndrome) است که حاصل جهش در ژن MECP2 است و تقریبا همیشه در دختران اتفاق می افتد و منجر به اختلالات شدید در تکلم، یادگیری، انجام حرکات هماهنگ و عملکردهای مغزی می شود. از نظر تئوری یک راه ممکن برای درمان سندرم رت، فعال سازی مجدد کروموزوم X است به این معنی که با فعال کردن کروموزوم X خاموش، سلول هایی که فاقد نسخه سالم MECP2 هستند را نجات دهیم. به این منظور مطالعات بسیاری روی فاکتورهای اپی ژنتیکی فوکوس کرده اند.

خاموش کردن ژن ها روی کروموزوم X زمانی رخ می دهد که شکلی از RNA غیر کد کننده موسوم به Xist روی کروموزوم X پراکنده می شود. با این حال، Xist به تنهایی عمل نمی کند و با پروتئین هایی به نام کمپلکس های مغلوب پلی کامب1 و 2(PRC1 و PRC2) عمل می کند تا موجب غیر فعال شدن کروموزوم X شود. مطالعات نشان داده است که توالی های نوکلئوتیدی تکراری روی Xist موسوم به تکرار A و B به صورت یک آهن ربا برای PRC1 و PRC2 عمل می کند، هر چند برخی مطالعات بر این باورند که تکرارA هیچ نقشی در این زمینه ندارد.

در مطالعه ای جدید، دکتر لی و همکارانش نشان دادند که هر دو تکرار A و B برای جذب PRC1 و PRC2 مورد نیاز هستند و غیر فعال شدن کروموزوم X را کامل می کنند. با حذف تکرار A از Xist در سلول های بنیادی جنینی، آن ها دریافتند که غیر فعال شدن کروموزوم X نه تنها به بی نتیجه می ماند بلکه یک کروموزوم X بقه طور کامل جذف می شود تا سلول ها در شرایط کشت سلولی به طور کامل باقی بمانند. در جنس ماده انسانی، زمانی که کروموزوم X از دست می رود این امر منجر به سندرم ترنر می شود که بسیاری از ویژگی ها مانند قد فرد، باروری و خصوصیات فیزیکی را تحت تاثیر قرار می دهد.

درک این امر که Xist چگونه PRC1 و PRC2 را فرا می خواند می تواند کاربردهای بسیاری داشته باشد بویژه این که این امر می تواند برای سلامت کلی سلول بویژه در اختلالات وابسته به کروموزوم X حائز اهمیت باشد.

پایان مطلب/