به گزارش بنیان، همه ما تا به حال معده درد، مسمومیت، تهوع، استفراغ و سایر مشکلات گوارشی را تجربه کرده‌ایم و می‌دانیم وقتی معده درد بگیرد تمام فعالیت‌های روزمره مان مختل می‌شود! ‌این عضو مهم بدن یکی از حساس‌ترین ارگان‌هایی است که با کوچک‌ترین حس اضطراب هم دچار اختلال می‌شود.

 

جالب است بدانید در بین انواع سرطان‌ها، سرطان معده شایع ترین عامل مرگ و میر در مردان‌ایرانی است و خانم ها نیز در این میان چندان عقب تر از آقایان نیستند! اما چه عواملی باعث‌ایجاد‌این سرطان می‌شوند و چگونه می‌توان از آن جلوگیری کرد؟

 

در مراحل اولیه، علائم گوارشی مانند بی‌اشتهایی، تهوع، احساس پری زودرس معده، سوء هاضمه، درد ملایم و متناوب معده می‌توانند از علائم سرطان معده باشند و افراد با مشاهده‌ این علائم باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه كنند.

در مراحل پیشرفته نیز کاهش وزن، وجود خون در مدفوع و مدفوع سیاه رنگ (ملنا) و در مراحل پیشرفته‌تر استفراغ خونی بروز می‌کند. علاوه براین، احتمال سرطانی شدن زخم‌های معده نیز وجود دارد. از‌این رو چنانچه زخم معده‌ای پس از 3ماه دارو درمانی به درمان پاسخ ندهد باید مورد بررسی بیشتری قرار گیرد و در صورت لزوم جراحی انجام شود.

 

سرطان معده  در حال حاضر از نظر میزان  بروز، چهارمین و از نظر میزان مرگ و میر، دومین سرطان شایع در دنیا به حساب می‌آید. این میزان  بروز در همه نقاط دنیا یکسان نیست و حدود01 برابر اختلاف بین نواحی با شیوع بالا و نواحی با شیوع پایین‌این سرطان، حتی در محدوده داخل برخی کشورها، وجود دارد.

در ‌ایران نیز سرطان معده سومین علت مرگ و میر بعد از بیماری‌های قلبی- عروقی و تصادفات و اولین علت مرگ ناشی از سرطان است.‌این بیماری شایع ترین سرطان در مردها و سومین سرطان شایع بعد از سرطان‌های سینه و کولون در زنان‌ایرانی است.سال‌های از دست رفته و سپری شده با معلولیت و ناتوانی حاصل از آن حدود 80هزار سال است!

بر اساس آخرین گزارش برنامه ملی ثبت سرطان در‌ایران در فاصله سال‌های 2005-2004  در کل 35242 مرگ ناشی از سرطان در کشور گزارش شده است که از‌این میان سرطان معده با 8106 (23درصد) در بالای فهرست قرار دارد و سرطان ریه با فاصله قابل توجه و تعداد 4475 (6/12درصد) در رده دوم قرار دارد.

میزان بروز‌این بیماری در نواحی مختلف‌ایران متفاوت است. میزان شیوع سرطان معده در نواحی شمالی و شمال شرق و شمال غرب‌ایران مثل خراسان، سمنان، گلستان‌،مازندران، کردستان، اردبیل، آذربایجان و تهران بالاتر و در مناطق مرکزی و جنوبی‌ایران مثل کرمان پایین تر است. دلایل‌این اختلاف کاملا مشخص نشده است اما به‌نظر می‌رسد سبک زندگی، عوامل محیطی و حتی مواد موجود در خاک‌این نواحی در‌این اختلاف تاثیر گذارند.

 

از نظر آسیب‌شناسی سرطان معده به 2 نوع منتشر و روده‌ای تقسیم‌بندی می‌شود. معمولا 50درصد سرطان‌های معده از نوع روده‌ای، 35درصد از نوع منتشر و 15درصد بقیه به عنوان unclassified  یا mixed  طبقه‌بندی می‌شوند. به نظر می‌رسد عوامل خطر محیطی نقش مهمی‌در به‌وجود آمدن نوع روده‌ای بازی می‌کنند در حالی که عوامل مستعد کننده ژنتیک در نوع منتشر تعیین‌کننده هستند. نوع روده‌ای بیشتر در مردان (با نسبت مرد به زن 2 به یك) و در گروه‌های سنی بالا و در کشورهای در حال توسعه شایع است. در حالی‌که نوع منتشر به‌طور نسبی در افراد جوان‌تر، با نسبت مساوی در مرد و زن دیده می‌شود.

دهه‌های پنجم و ششم زندگی سن شایع ابتلا به سرطان معده است اگرچه بروز ‌این سرطان در سنین پایین‌تر و حتی دهه سوم زندگی نیز امکان دارد که در‌این صورت مسائل ژنتیک مهم‌ترین نقش را در ابتلای افراد بازی می‌کنند.

سرطان معده بر اساس محل درگیری معده نیز به 2 گروه تقسیم‌بندی می‌شود: سرطان ابتدای معده یا قسمت کاردیا، سرطان سایر مناطق معده یا غیر کاردیا. در حال حاضر سرطان قسمت کاردیای معده در همه جای دنیا از جمله کشور ما در حال افزایش است. در حالی که میزان بروز نوع غیر کاردیای ‌این بیماری در دو دهه گذشته در کشورهای غربی رو به کاهش بوده است اما ‌این میزان در‌ایران کاهش نداشته است.

 

«هلیكوباكترپیلوری» نوعی باكتری است که در معده بیش از نیمی‌از مردم دنیا وجود دارد.‌ این باکتری در لایه زیرین مخاط معده سکونت می‌گزیند و قوی‌ترین عامل شناخته شده برای ابتلا به بیماریی‌هایی مثل زخم معده، دوازدهه و سرطان  معده است. در عین حال ابتلا به عفونت هلیکوباکتر شرط لازم و نه کافی برای ابتلا به سرطان غیر کاردیای معده است.‌

به گزارش جام جم این باکتری مشخصات ژنتیک متنوعی دارد و عواملی مثل ویژگی‌های ژنتیک باکتری و فرد میزبان و فاکتورهای محیطی مختلف در ابتلا به‌این بیماری موثر هستند. در واقع از هر 10 نفر مبتلا به عفونت هلیکوباکتر یک نفر به سرطان معده مبتلا می‌شود. در بیشتر مواقع ابتلا به عفونت در بچگی اتفاق می‌افتد. مصرف غذا یا آب آلوده مثل آب غیر لوله‌کشی، زندگی در جمعیت‌های شلوغ و شرایط غیر بهداشتی و وضع بد اجتماعی و اقتصادی، احتمال بروز‌این عفونت را در مردم بالا می‌برد.

بیشترین راه انتقال بیماری نیز انتقال از فردی به فرد دیگر از طریق دهانی-دهانی (مثل بزاق آلوده) یا دهانی- مدفوعی است. متاسفانه میزان ابتلا به عفونت هلیکوباکتر در کشورما بسیار بالاست. حدود 70 تا 90 درصد بالغان در نواحی مختلف  کشور به ‌این باکتری آلوده هستند. از طرف دیگر سن ابتلا به‌این عفونت نیز در ‌ایران پایین است.

بر اساس مطالعه‌ای در شیراز 82درصد از بچه‌های 9 ماهه و 98درصد از بچه‌های 2ساله آلوده به‌این عفونت هستند. البته با توجه به بهبود وضع اقتصادی و بهداشتی جامعه‌این میزان ابتلا در حال کاهش است.

 

داروهای مهارکننده پمپ پروتون مثل امپرازول، پنتوپرازول و لنزوپرازول که برای کاهش اسید معده استفاده می‌شوند داروهای مناسبی هستند که می‌توان تحت نظر و با تشخیص پزشک معالج برای طولانی مدت از آنها استفاده کرد. دلایل محکمی‌که نشان‌دهنده وجود عارضه برای ‌این داروها باشد در دسترس نیست و مطالعات موجود نشان داده‌اند که عوارض مصرف طولانی مدت‌ این داروها نادر هستند.

به‌عنوان مثال در مطالعه‌ای که لنزوپرازول به مدت 10 سال برای افرادی که مشکل افزایش ترشح اسیدمعده داشتند استفاده شده‌ این دارو، دارویی‌ایمن و موثر بوده است. به یاد داشته باشید که ‌این داروها هم مثل همه داروهای دیگر باید با دستور پزشک و به‌طور صحیح استفاده شوند.

 

مطالعات نشان داده‌اند میزان بروز سرطان‌معده در افراد دارای گروه خونی A نسبت به گروه خونی O بیشتر است. همچنین سبک زندگی و رژیم‌های غذایی  مهم‌ترین عوامل در ابتلا به سرطان معده هستند. به‌طور کلی عوامل ژنتیک و محیطی که شانس فرد را برای ابتلا به سرطان معده افزایش می‌دهند عبارتند از: عفونت هلیکوباکتر، جنس مرد،  سن بالای 55سال، مصرف سیگار، سابقه فامیلی ابتلا به سرطان معده، مصرف زیاد نمک و مواد غذایی نمک سود شده، مصرف زیاد گوشت قرمز، مصرف غذاهای حاوی نیترات و مواد نگهدارنده، مصرف زیاد غذاهای سرخ شده، مصرف کم سبزیجات و میوه‌ها.

پایان مطلب/