لیلا تقی یار ، عضو هیات علمی و متخصص علوم سلولی تکوینی پژوهشگاه رویان در گفت و گو با خبرنگار سایت خبری " بنیان " در مورد تاریخچه شروع درمان بیماری های مربوط به بافت استخوان و غضروف با روش سلول درمانی گفت: كار تحقيقاتي جداسازی سلول های بنیادی مزانشیمی از بافت مغز استخوان که به عنوان یکی از اولین منابع دارای این سلول ها هم شناخته شده است، تقریبا از سال 1380 در پژوهشگاه رویان با هدف درمان بیماری های مربوط به بافت استخوانی و غضروفی آغاز شد.
وی افزود: در ابتدای کار به جداسازی این سلول ها از مغز استخوان موش و سپس از سایر مدل های حیوانی مانند خرگوش، رت و حتی از دام های بزرگ مانند اسب و گوسفند پرداخته شد و همزمان و به موازات آن نیز خصوصیات تکثیری و پتانسیل تمایزی این سلول ها به رده های غضروف و استخوان در آزمایشگاه ارزیابی شد.
سرپرست بخش تولید سلول های استرومایی مزانشیمی جدا شده از مغز استخوان مرکز سلول درمانی رویان گفت: بعد از آن چندین طرح را به همراه دکتر محمدرضا باغبان اسلامی‌نژاد، سرپرست تیم استخوان و غضروف پژوهشگاه رویان نیز در فضای پیش بالینی با هدف درمان استخوان ‌ها و غضروف های آسیب دیده در مدل های حیوانی کوچک و بزرگ چون خرگوش، گوسفند، سگ و اسب انجام دادند به طور مثال در طرحی ترمیم استخوان فک استخوان سگ را با استفاده از پیوند داربست های حاوی سلول بنیادی جدا شده از مغز استخوان سگ انجام دادند. همچنین در طرح دیگری از پیوند سلول های بنیادی مزانشیمی لود شده در هیدروژل برای درمان مدل بیماری استئوآرتریت ایجاد شده در زانوی خرگوش استفاده کردند. 
وي افزود : همزمان با انجام اين تحقيقات در فضای پیش بالینی، طرح سلول درمانی را با همکاری دکتر محسن عمادالدین و تیم ایشان با هدف درمان بیماری های مربوط به سیستم اسکلتی مانند استئوآرتریت آغاز کردیم.
دلایل لزوم سلول درمانی برای بیماری های مربوط به سیستم اسکلتی
 وی در ادامه در مورد دلایل لزوم و اهمیت بالای سلول درمانی برای بیماران توضیح داد که برای خیلی از بیمارانی که به روش های روتین درمانی پاسخ نمی دهند، بهترین رویکرد درمانی استفاده از سلول درمانی است، به عنوان مثال بیماری های استئوآرتریت ،کندگی غضروف زانو و آستئومیلیت (عفونت استخوان در شکستگی های وسیع استخوانی) و مواردی که استخوان شکسته قادر به جوش خوردن نیست (Non-union) و هیچ داروی قطعی برای درمان این بیماران وجود ندارد، بهترین روش درمانی استفاده از سلول های بنیادی همچون سلول های بنیادی مزانشیمی استخراج شده از مغز استخوان است زیرا این سلول ها با داشتن قابلیت تمایزی به سمت بافت های غضروف و استخوان سبب ترمیم ناحیه آسیب دیده در بیمار می‌شوند، و تا کنون نتایج حاصل از پیوند این سلول ها به این بیماران بسیار امیدوار کننده و موفقیت آمیز بوده است.
در ادامه تقی یار در خصوص روند ادامه کار سلول درمانی در رویان اظهار داشت: بعد از مشاهده نتایج موثر و تکرار پذیر دو فاز تحقیقاتی و سلول درمانی، این‌بار تصمیم گرفتیم سلول های بنیادی مزانشیمی را با استفاده از پروتکل¬های اصولی و در شرایط استاندارد مشخص جهانی(GMP)  Good manufacturing practice در مرکز محصولات پیشرفته سلولی پژوهشگاه رویان (ATMP)،  به صورت تجاری و انبوه تولید کنیم.
بیماری های هدف درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان
تقی یار در پاسخ به این سوال که در مرکز سلول درمانی رویان چه بیماری هایی هدف درمانی آنهاست پاسخ داد : برای شروع درمان ما سه بیماری را کاندید کردیم، بیماری های چون روماتوئید آرتریت، استئوآرتریت و کمردرد مزمن. هر سه بیماری جزء بیماری های خودایمنی و التهابی هستند، بنابراین انتظار داشتیم سلول های بنیادی مزانشیمی با ویژگی های چون تعدیل کنندگی سیستم ایمنی و قابلیت تمایزی به استخوان و غضروف، بتوانند سبب تعدیل شرایط ایمنی و از طرفی ترمیم در ناحیه بافت آسیب دیده شوند.
وی ادامه داد:  به موازات تولید انبوه این سلول ها برای درمان این بیماری ها، تولید و راه اندازی بانک های سلولی، بخش‌های کنترل کیفیت و تضمیت کیفیت با نظارت کامل، ایمنی، کیفیت و اثربخشی این سلول¬ها را در آزمایشگاه و همچنین فاز پیش بالینی با پیوند به مدل¬های حیوانی موش و رت و خرگوش برای بیماری های نام برده، بررسی کردیم و خوشبختانه مشاهده شد که این سلول ها بدون ایجاد هیچ گونه تومور و اختلالی در حیوان میزبان سبب بهبود بیماری شدند، نتایج این کار در دست چاپ است.

زمان شروع فاز بالینی برای درمان بیماران
تقی یار در پاسخ به سوال اینکه از چه زمانی فاز بالینی و بیمارگیری برای این طرح را آغاز می کنند گفت: بعد از تایید عملکرد، کیفیت و ایمنی این سلول ها توسط کنترل کیفیت و تضمین کیفیت مرکز ATMP، نوبت انتخاب بیماران داوطلب بر اساس معیارهای ورود و خروج مناسب و تعریف شده برای این سه بیماری است تا از سلول‌های ذخیره شده در بانک سلولی برای انجام کارآزمایی بالینی بیماری های مذکور استفاده شود، بنابراین در حال حاضر در مرحله کسب مجوز (GMP) از سازمان غذا و دارو هستیم تا بتوانیم محصول سلولی تولید شده در مرکز ATMP را برای انجام کارآزمایی بالینی سه بیماری نام برده استفاده کنیم. سپس این محصول سلولی را به صورت یک محصول تجاری off the shelf به بازارهای داخلی و همچنین امیدواریم در آینده به بازارهای خارجی عرضه کنیم.

پایان مطلب/