به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، بانک‌های خون بندناف هر سال روز 15 نوامبر را به عنوان روز جهانی خون بندناف گرامی می‌دارند. پایگاه اطلاع رسانی بنیان نیز به بهانه بزرگداشت این روز در یادداشت پیش رو تاریخچه استفاده از خون بندناف را مرور می‌نماید.

از اولین پیوند خون بندناف در دنیا، تا بانک خون بندناف رویان

متیو پسر 5 ساله‌ی مبتلا به آنمی فانکونی، در مرحله نهایی بیماری دچار نارسایی مغز استخوان شده بود. کم خونی فانکونی، بیماری ژنتیکی است که به علت جهش در ژن‌های ترمیم کننده‌ی DNA ایجاد می‌شود و اختلالات تکاملی و عوارض بالینی جدی را در بیمار ایجاد می‌کند. بیشتر کودکان مبتلا به آنمی فانکونی به علت نارسایی مغز استخوان و لوسمی (در صورت درمان نشدن) در اولین دهه‌ی زندگی از دنیا می‌روند. پیوند مغز استخوان از یک اهداکننده‌ی واجد الشرایط در صورت تطابق HLA می‌تواند درمان مؤثری در این بیماران باشد. اما، متأسفانه اهداکننده‌ی مناسب برای متیو وجود نداشت. این اتفاق هنگامی رخ داد که مادرش فرزند دیگری را باردار بود. بنابراین، آزمایشات برای بررسی احتمال ابتلای جنین به آنمی فانکونی انجام شد و خوشبختانه جنین سالم بود. به همین جهت، احتمال واجدالشرایط بودن کودک به دنیا نیامده برای پیوند مغز استخوان به برادرش، متیو، بررسی شد و در کمال شگفتی، آزمایشات تأیید کننده‌ی تطابق HLA این خواهر و برادر بود.

تا آن زمان، تنها درمان قطعی بیماری آنمی فانکونی، پیوند مغز استخوان از یک اهداکننده‌ی سالم واجدالشرایط بود. در آن برهه‌‌ی زمانی، تحقیقات برای یافتن کاربرد‌های نمونه‌های خون بندناف که در بانک خون بندناف ذخیره شده بودند، در حال گسترش بود و گزارش‌ها حاکی از وجود تعداد زیادی سلول بنیادی خونساز با قابلیت تکثیر بالا در خون بندناف بود. بنابراین، این فرضیه که خون بند‌ناف می‌تواند به عنوان جایگزینی برای پیوند مغز استخوان مورد استفاده قرار گیرد، در حال بررسی بود و مطالعات حیوانی نیز نتایج مطلوبی داشتند. به همین علت، پیشنهادی مبنی بر پیوند خون بند‌ناف خواهر متیو به متیو مطرح شد که در نهایت خود متیو نیز با آن موافقت کرد.

هنگام تولد خواهر متیو، خون بند‌ناف او جمع آوری و برای پیوند فریز و ذخیره شد. در نهایت، نخستین پیوند خون بند‌ناف در سال 1988 در بیمارستان سنت لوئیز پاریس با همکاری دکتر Joanne Kurtzberg، (متخصص اطفال از دانشگاه دوک)، دکتر Arleen Auerbach (دکتری ژنتیک و متخصص در آنمی فانکونی از دانشگاه نیویورک)، تیم تحقیقات مرکز سرطان MSKCC به رهبری دکتر Hal Broxmeyer، دکتر Gordon Douglas (متخصص زنان و زایمان از بیمارستان نیویورک) و دکتر Eliane Gluckman (متخصص پیوند در بیماری فانکونی) انجام شد و علی رغم واکنش پس از تزریق که برای متیو اتفاق افتاد، پیوند موفقیت آمیز بود. متیو در حال حاضر 38 ساله است و در بانک خون بند‌ناف فعالیت می‌کند و دیدگاه خود را در زمینه‌ی اهمیت ذخیره‌ی خون بند‌ناف با دیگران به اشتراک می‌گذارد.

تا به حال محصول HPC-Cord Blood محتوی سلول‌های بنیادی خون ساز مشتق از خون بند‌ناف از 8 مرکز تأییدیه سازمان غذا داروی آمریکا (FDA approve) را دریافت کرده است. اولین محصول متعلق به مرکز خون نیویورک تحت عنوان Hemacord در سال 2011 تایید شد. در سال2009 نیز، FDA اولین راهنمای تولید صنعتی (Guidance for industry) را برای کمک به تولید کنندگان خون بندناف جهت گرفتن مجوز تولید صادر کرده است. این محصول متشکل از ماده‌ی فعال Total nucleated cells (TNC) و مواد غیر فعال HES، DMSO و ضد انعقاد است که به صورت آلوژن تهیه شده است.

تحقیقات در حوزه‌ی کاربرد‌های خون بند‌ناف در حال گسترش است و همین امر منجر به افزایش تعداد نمونه‌های ذخیره شده در بانک گشته است. بانک خون بندناف رویان از سال 1384 ذخیره‌ی سلول‌های بنیادی خون بندناف را در دو بانک عمومی و خصوصی آغاز کرده است. تا به امروز بیش از 172 هزار نمونه‌ی ذخیره شده وجود دارد. اولین پیوند خون بند‌ناف از نمونه‌ی ذخیره شده در این بانک در سال 1391 انجام گرفت.

پایان مطلب/

لینک منبع:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5442723/

https://www.fda.gov/files/vaccines%2C%20blood%20%26%20biologics/published/Clinical-Statistical-Joint-Review--May-18--2018---HPC--Cord-Blood---MDACBB.pdf

https://www.rsct.ir/about-us/history

https://parentsguidecordblood.org/en/news/interview-matt-farrow-recipient-worlds-1st-cord-blood-transplant

https://www.fda.gov/vaccines-blood-biologics/cellular-gene-therapy-products/approved-cellular-and-gene-therapy-products

https://www.healio.com/news/hematology-oncology/20120325/fda-approves-first-cord-blood-treatment

http://hemacord.info/patients/