به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، برای بیماران مبتلا به لوسمی و سایر بیماری‌های خونی، پیوند سلول‌های بنیادی خونساز از یک اهدا کننده‌ی سالم- سلول‌های پیش‌سازی که می‌توانند به هر نوع سلول خونی تبدیل شوند- می‌تواند سیستم تولید خون بدن را بازسازی کند. اما این درمان نجات‌دهنده با خطراتی نیز همراه است. مطالعات قبلی نشان داده‌اند که داده‌اند که سلول‌های T بکر و غیر فعال (Naive T)، باعث GVHD شدید در مدل‌های موشی می‌شوند. مطالعه‌ای که به تازگی در مجله انکولوژی بالینی منتشر شده‌است، میزان بروز GVHD مزمن (chronic GVHD) و سایر پیامدهای آن را در سه کارآزمایی بالینی فاز II مربوط به کاهش این نوع سلول‎‌های T، در پیوند سلول‌های بنیادی خون محیطی (PBSC) ارزیابی کرده است.

سلول Naive T

یک سلول T بکر (Naive)، یک سلول T است که بالغ شده و توسط تیموس آزاد شده است، اما هنوز با هیچ آنتی‌ژنی مواجه نشده‌است. به عبارت دیگر، سلول های T بکر در مرحله بین بلوغ و فعال شدن هستند. این سلول‌ها می‌توانند به پاتوژن‌های جدیدی که سیستم ایمنی هنوز با آنها برخورد نکرده است پاسخ دهند. داشتن تعداد کافی سلول T بکر، برای پاسخگویی مداوم سیستم ایمنی به پاتوژن‌های ناآشنا ضروری است.

GVHD

سلول‌های بنیادی خونساز، که از مغز استخوان یا خون در گردش جمع‌آوری می‌شوند، حاوی سلول‌های T هستند که می‌توانند با حمله به بافت میزبان، باعث ایجاد بیماری پیوند در مقابل میزبان (graft-versus-host disease, GVHD) شوند. GVHD حاد، معمولاً در عرض 100 روز پس از پیوند رخ می‌دهد و پوست، کبد و دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اکثر بیماران به داروهای کورتیکواستروئید پاسخ می‌دهند، اما تعداد قابل توجهی نیز، نیاز به سرکوب سیستم ایمنی دارند. GVHD مزمن، معمولا دیرتر از شکل حاد ایجاد می شود و می تواند بسیاری از اندام‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. درمان نوع پایدار و مزمن از این بیماری می‌تواند دشوارتر باشد و اغلب به سرکوب طولانی‌مدت سیستم ایمنی و کاهش کیفیت زندگی بیمار یا مرگ منجر می‌شود.

راهکار کاهش GVHD

حذف تمام سلول های T بکر از خون اهدایی قبل از پیوند، می‌تواند GVHD را کاهش دهد، اما این رویکرد یک شمشیر دو لبه است. زیرا از آنجا که این بیماران در معرض خطر عود سرطان خون یا مرگ هستند، سلول‌های T برای کشتن سلول‌های سرطانی و مبارزه با عفونت‌ها نیز مهم هستند. در استراتژی جدید، این عوارض جانبی منفی با کاهش تعداد سلول‌های T بکر، اما حفظ سلول‌های T حافظه، کاهش می‌یابد.

بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه، تنها 7 درصد از بیماران مبتلا به سرطان خون که پیوند سلول‌های بنیادی فاقد سلول‌های T بکر را دریافت کرده‌اند، به بیماری مزمن GVHD مبتلا شده‌اند. این در حالی است که نرخ استاندارد بروز این بیماری در شرایط معمولی 30 تا 60 درصد است. نکته مهم این است که به نظر نمی‌رسد کاهش سلول‌های T بکر باعث افزایش میزان عود لوسمی یا عفونت‌های کشنده شود، اگرچه کارآزمایی‌های بیشتری برای تأیید این یافته‌ها مورد نیاز است. 

پایان مطلب/

لینک منابع:

1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35007144/
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34512636/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26053664/