به گزارش بنیان، دکتر مسعود وثوق پزشک و دانش آموخته دکتری تخصصی بیوتکنولوژی پزشکی و عضو هیات علمی و پژوهشگاه رویان در گفت و گو با خبرنگار سایت خبری " بنیان " در گفتگویی آخرین نتایج از طرح‌های جدید سلول درمانی برای بیماران مغز و اعصاب را تشریح کردند. وثوق ابتدا از زمان شروع طرح گفتند که: از سالیان قبل این مرکز با همکاری آقای دکتر سید مسعود نبوی فوق تخصص مغز و اعصاب فعالیت خود را آغاز کرده است. وثوق در خصوص طرح‌های در حال اجرا در این زمینه اظهار داشت که: جدیدا دو کارآزمایی بالینی را برای بیماری‌های MS و ALS تعریف کرده‌ایم.

خصوصیات دو بیماری MS و ALS

وثوق در ادامه از مشخصات و علایم این دو بیماری گفتند: مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بیمار به غلاف‌های میلین رشته‌های عصبی حمله می‌کند. علائم می تواند بسیار متغیر باشد، اما معمولا شامل خستگی و اختلال در هماهنگی حرکتی است. بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) نیز یک بیماری مخرب عصبی است که با تحلیل رفتگی اعصاب حرکتی مشخص می‌‌شود. بیماران هم علائم حرکتی و هم علائم خارج حرکتی را نشان می‌‌دهند. در حال حاضر درمانی برای آن وجود ندارد.

خصوصیات سلول‌های بنیادی مزانشیمی

 به طور خاص، سلول‌های بنیادی مزانشیمی‌ (MSCs) مناسب‌ترین نوع سلول‌های بنیادی به نظر می‌رسند، زیرا این سلول‌ها علیرغم در دسترس بودن آسان و عدم وجود مشکلات اخلاقی دارای خصوصیاتی همچون سرکوب کنندگی سیستم ایمنی، ضد التهابی، محافظت کننده عصبی و بازسازی کننده قوی، به عنوان یک رویکرد درمانی بالقوه برای تعدادی از بیماری‌های تخریب کننده عصبی بوده که توجه زیادی را نیز به خود جلب کرده است. از طرفی در مطالعات مختلف دیده شده تجویز سلول‌های بنیادی مزانشیمی‌‌باعث تاخیر در پیشرفت بیماری و حداقل بهبود نسبی عملکرد حرکتی می‌شود

استفاده از سلول‌های بنیادی مزانشیمی آلوژن در طرح‌های کارآزمایی بالینی

در طرح‌های ارائه شده برای درمان این دو بیماری عصبی، نوع سلول‌های بنیادی مزانشیمی به کار رفته، با نوع سلول‌های به کار رفته در طرح های قبلی کار شده در زمینه این بیماری‌ها متفاوت است، به این خاطر که در طرح‌های قبلی از سلول‌های بنیادی مزانشیمی اتولوگ استفاده شده بود و به خاطر سختی تهیه این سلول‌ها، در این طرح های جدید از سلول‌های بنیادی مزانشیمی آلوژن تهیه شده در بانک زیستی مرکز atmp رویان استفاده کردیم. این دو کارآزمایی بالینی با همکاری شرکت فن آوری بن یاخته‌های رویان و شرکت سل تک فارمد در حال انجام است و امیدواریم بتوانیم به این دو گروه از بیماران دارای این بیماری صعب العلاج هستند خدمتی ارائه کرده باشیم.

شرایط ورود بیماران و زمان شروع طرح خدمات درمانی

وثوق در ادامه از شرایط پذیرش بیماران گفتند که: بیماران برای ورود به این طرح نباید در شرایط پیشرفته بیماری باشند چون این روش برای شرایط انتهایی بیماری خیلی کار ساز و موثر نیست. در خصوص زمان بیمارگیری نیز افزودند که: برای هر دو بیماری MS و ALS، بهار سال آینده می باشد.

علایم پیگیری شده در بیماران دریافت کننده سلول

برای بیماری ALS  ما در 17 بیمار تزریقات داخل وریدی سلول‌های بینادی مزانشیمی آلوژن را داشتیم، سپس یک دوره پیگیری پنج ساله برای دنبال کردن وضعیت بیماران طراحی کردیم. در این طرح پس از تزریق سلولی، همه بیماران 4، 6 و 12 ماه پس از تزریق یکسری خدمات را دریافت کردند مانند: تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی عملکرد اندام‌های بدن (کبد، کلیه، عملکرد تیروئید، سرولوژی، ویروس شناسی، تجزیه و تحلیل ادرار، این ارزیابی ها به مدت 4 هفته  قبل از شروع دوره درمانی نیز انجام شده بود، و حتی قبل از پیوند به منظور بررسی شرایط سیستم عصب مرکزی، از مغز و نخاع بیمار  MRI تهیه شد. نتایج اینگونه بود که در برخی بیماران عوارضی مشاهده شد و در تعدادی از بیماران نیز درصد موفقیت خوبی از بهبودی مشاهده گردید و نتایج این کار هم در قالب مقاله ای در مجله سل( یاخته ) منتشر شد. برای بیماری MS هم وضعیت بیماران طی پنج سال پیگیری و دنبال شد و نتایج برای این بیماری برای تعدادی از افراد موفقیت آمیز بوده است و هم اکنون بیماران زیادی برای شروع طرح جدید برای درمان هردو بیماری MS و ALS در لیست انتظار دریافت سلول هستند.

درمان بیماری پارکینسون با سلول‌های بنیادی

بیماری پارکینسون یک بیماری مزمن، تحلیل رونده و پیشرونده عصبی است که بسیار فراگیر است، این بیماری در اثر از بین رفتن سلول‌های مولد دوپامین ایجاد می شود. بنابراین برای این بیماری نیز یک طرح کارآزمایی بالینی را به تازگی شروع کردیم. برای این بیماری نیز از سلول‌های بنیادی مزانشیمی آلوژن تهیه شده در بانک زیستی مرکز atmp رویان استفاده کردیم.

درمان بیماری CP یا فلج مغزی با سلول‌های بنیادی

خوشبختانه ما از چهار سال پیش با همکاری مرکز طبی کودکان و آقای دکتر اشرفی فوق تخصص مغز و اعصاب کودکان، طرح سلول درمانی برای بیماران مبتلا به CP را اغاز کردیم و ناگفته نماند در این طرح، شرکت فن آوری بن یاخته‌های رویان و شرکت سل تک فارمد( به عنوان حامیان مالی طرح) با ما همکاری داشتند. این پروژه زیر نظر سازمان غذا و دارو پیش رفته است و فاز یک و دو این طرح انجام شده است و مستندات نیز ثبت شده و مقاله این کار نیز چاپ شده است. در حا ل حاضر در آستانه شروع فاز سه هستیم. نتایج فاز‌های یک و دو امیدوارکننده بود. ان شاالله بتوانیم کار را به خوبی پیش ببریم و این کار را به عنوان خدمتی ماندگار برای درمان بیماران کشور از خود به ثبت برسانیم.

سخن آخر

در تمامی این طرح‌های تحقیقاتی ما با استفاده از تزریق سلول‌های بنیادی مزانشیمی آلوژن به دنبال این هستیم که بتوانیم سیر بیماری را در بیماران کند کنیم و عوارض، محدودیت‌ها و ناتوانی‌های ناشی از بیماری را کم کنیم تا افراد زندگی بهتری داشته باشند. برای درمان سایر بیماری‌ها فعلا برنامه‌ای نداریم ولی در صورت داشتن بودجه و حمایت‌های کافی به سمت درمان سایر بیماری‌ها هم می‌رویم.

پایان مطلب/