به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، محققان اولین عامل خطر ژنتیکی برای اختلال دوقطبی را پیدا کردند. درمان اصلی اختلال دوقطبی، لیتیوم، نیم قرن پیش تایید شد اما به همه بیماران کمک نمی‌کند و عوارض جانبی قابل توجهی دارد. با این وجود پیشرفت اندکی در یافتن درمان‌های بهتر صورت گرفته است، به این دلیل که دانشمندان به طور کامل نمی‌دانند که چگونه این بیماری به وجود می‌آید یا دقیقاً چگونه لیتیوم علائم را بهبود می‌بخشد.
یک مطالعه ژنتیکی شامل هزاران نفر از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی، بینش جدیدی را در مورد زمینه‌های مولکولی این بیماری نشان داده است. این تلاش به رهبری دانشمندان مرکز تحقیقات روانپزشکی استنلی در موسسه Broad MIT و هاروارد که با همکارانشان در سراسر جهان همکاری کردند، منجر به شناسایی نقش ژنی به نام AKAP11 به عنوان یک عامل خطر قوی برای اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی شد. این یافته‌ها ممکن است سرنخ‌هایی درباره نحوه عملکرد لیتیوم ارائه دهد، زیرا پروتئین AKAP-11 با یک مسیر مولکولی اصلاح‌شده توسط این دارو تعامل دارد. AKAP11  اولین ژنی است که تأثیر زیادی بر خطر اختلال دوقطبی دارد. نتایج این مطالعه در Nature Genetics منتشر شده است. 
اختلال دوقطبی یک اختلال خلقی شدید و ارثی است که تقریباً 1 درصد از جمعیت را تحت تأثیر قرار می‌دهد و اغلب در اوایل بزرگسالی شروع می‌شود. درک بهتر ریشه‌های بیولوژیکی این بیماری می‌تواند به درمان‌های مؤثرتری منجر شود که می‌تواند کیفیت زندگی را بهبود بخشد.
دانشمندان مرکز استانلی با همکارانی در سرتاسر جهان در کنسرسیوم Bipolar Exome همکاری کردند تا تفاوت‌های نادری را در توالی DNA که پروتئین‌ها را تغییر می‌دهد با امید به کشف پروتئین‌هایی که تأثیر زیادی بر خطر بروز بیماری دارند، شناسایی کنند. محققان در ابتدا اگزوم یا بخش کدکننده پروتئین از ژنوم تقریباً 14000 فرد مبتلا به اختلال دوقطبی با 14000 فرد سالم را مقایسه کردند. افراد مبتلا به این عارضه بیشتر حامل انواع ژن‌هایی هستند که منجر به پروتئین‌های ناکارآمد و کوتاه غیرطبیعی می‌شود. برخی از این گونه‌ها در ژن‌هایی بودند که قبلاً با خطر ابتلا به اسکیزوفرنی، یکی دیگر از بیماری‌های روانی شدید که اغلب پس از نوجوانی شروع می‌شود، مرتبط بودند.
تیم بعدی نتایج یک مطالعه در مقیاس بزرگ را که توسط کنسرسیوم متاآنالیز توالی اسکیزوفرنی اگزوم (SCHEMA) انجام شد، گنجاند. آن‌ها توالی اگزوم 24000 فرد مبتلا به اسکیزوفرنی را که در مطالعه SCHEMA شرکت کردند با 14000 فرد مبتلا به اختلال دوقطبی ترکیب کردند و توالی ژنومی را در افراد دارای بیماری را با افراد سالم مقایسه کردند. این تجزیه و تحلیل انواع نادر کوتاه کننده پروتئین را در ژن AKAP11 نشان داد که خطر ابتلا به بیماری را چندین برابر افزایش می‌دهد و آن را قوی ترین عامل خطر ژنتیکی کشف شده برای اختلال دوقطبی تا به امروز می‌کند.
محصول پروتئینی AKAP11 با پروتئین دیگری به نام GSK3B، هدف مولکولی لیتیوم که مکانیسم بالقوه اثربخشی دارد، برهم کنش می‌کند. بنابراین، این کشف سرنخ های جالبی از اثرات لیتیوم در بدن ارائه می‌دهد که ممکن است عملکرد لیتیوم را روشن کند و منجر به شناسایی سایر اهداف درمانی شود.

پایان مطلب/
لینک منبع:

DOI: 10.1038/s41588-022-01034-x.