مدیر گروه نانو بیوتکنولوژی پژوهشگاه رویان اصفهان، از تولید پروتئین‌های نوترکیب و نانو سامانه‌های هوشمند خبر داد.
دکتر سیده زهره میراحمدی، دانشیار نانوشیمی و عضو هیات علمی پژوهشکده زیست فناوری رویان اصفهان در گفتگو با خبرنگار سایت بنیان ابتدا به معرفی خود و فعالیت‌هایشان پرداختند: ایشان از سال 1390 فعایت خود را در در پژوهشکده با کار بر روی فرایندهای پایین دستی برای خالص سازی پروتئین‌های نوترکیب تولید شده با مصارف دارویی آغاز کرده است. پروتئین‌های نوترکیب مختلفی در پژوهشکده زیست فناوری تولید می‌شود که کاربردهای متعدد کلینیکی و زیستی دارند از جمله پروتئین‌های هضم کننده لخته خون که در درمان بیماران مبتلا به سکته مورد استفاده قرار می‌گیرد و پروتئین تحریک کننده رشد که در کشت سلول‌های بنیادی مورد استفاده قرار می گیرد..
حیطه پژوهشی گروه آزمایشگاه نانوبیوتکنولوژی:
میراحمدی در ابتدا برای در پاسخ به این سوال گفتند که در حال حاضر و با توجه به اهمیت تولید داروهای هدفمند به ویژه در درمان بیماری‌های صعب العلاج مانند سرطان رویکرد اساسی گروه پژوهشی نانو بیوتکنولوژی به طراحی و تولید نانو کپسول‌های هوشمند تخصیص یافته است. این نانو کپسول‌ها این قابلیت را دارند که به طور اختصاصی به سلول‌های بافت بیمار وارد شوند و از عوارض جانبی ایجاد شده برای بافت‌های سالم بکاهند. همچنین این نانو کپسول‌ها می توانند به صورت ترکیبی طراحی شوند و با تجمیع اثرات چند دارو که به طور معمول به صورت جداگانه در دوزهای متعدد مورد استفاده قرار میگیرند کارایی آنها را افزایش دهند.
اهمیت به کارگیری نانوکپسول‌های هوشمند در چیست؟
ایشان در پاسخ به این سوال اینطور توضیح دادندکه: ساخت و بکارگیری نانوکپسول‌های هوشمند امروزه در مرز علم قرار دارد و بسیاری از داروهای شیمی درمانی که که در کاربرد قبلی خود موجب آسیب شدید به بافت‌های سالم بدن بیمار می‌شده‌اند امروزه در این نانو کپسول‌ها بارگذاری می‌شوند و علاوه بر افزایش سمیت دارو نسبت به سلول‌های سرطانی سمیت آنها را برای سلول‌ها و بافت سالم به طور چشمگیری کاهش می‌دهند. از نظر هزینه یک داروی مشخص شیمی درمانی که به صورت نانوکپسول طراحی شده است چند صد برابر شکل دارویی معمولی آن قیمت دارد و البته کارایی آن نیز بالاتر است.
آیا روش‌های دیگری هم در مقابله با سرطان مبتنی بر تکنیک‌های نانو وجود دارد؟
ایشان در این خصوص یادآور شدند که یکی دیگر از راهکارهایی که استفاده از تکنولوژی نانو در درمان بیماری سرطان پیش‌روی جامعه بشری قرار داده است استفاده از تکنولوژی گرما درمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی در بافت تومور می باشد. در این روش ذرات آهنربائی بسیار کوچکی که در اصطلاح به آنها نانوذرات مغناطیسی گفته می شود و می توانند به طور اختصاصی به سلول‌های سرطانی در بافت بیمار متصل شوند به بدن بیمار تزریق می‌گردند. این نانو ذرات در در حضور میدان مغناطیسی تولید گرما می‌کند این گرما در حد است که سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد در این روش برخلاف شیمی درمانی سلول‌های مقاوم نیز از بین خواهند رفت و امکان بازگشت مجدد سرطان کاهش می‌یابد. در حال حاضر تکنولوژی ساخت این نانوذرات ت و تولید سیالات مغناطیسی در پژوهشکده زیست فناوری رویان آزمایشگاه نانو بیوتکنولوژی فراهم شده است.
میزان موفقیت این تکنیک‌ها به چه عواملی بستگی دارد؟
میراحمدی در ادامه به مهمترین عوامل دخیل در مقابله با سرطان اشاره کردند و گفتند که مهمترین عامل در مقابله با بیماری سرطان تشخیص زودهنگام بیماری می‌باشد در همین راستا استفاده از نانو سامانه‌های هوشمند که قابلیت شناسایی سلول‌های سرطانی را در مراحل اولیه دارند از اهمیت بالایی برخوردار است. این سامانه‌ها عموماً دارای بر چسب‌های رنگی بوده که با اتصال به سلول‌های سرطانی شناسایی آنها را برای پزشک آسان می‌نمایند. استفاده از این نانو سامانه‌ها احتمال خطای انسانی را در تشخیص بیماری و به تاخیر افتادن روند درمان آن کاهش می دهند.
آیا استفاده از این نانو سامانه‌های مختلف اختصاص به درمان سرطان دارد؟
میراحمدی درخصوص پاسخ به این سوال تاکید کردندکه: هر چند گستردگی و شدت آسیب ایجاد شده از بیماری سرطان باعث شده است که این بیماری در صدر بیماری‌هایی باشد که متخصصین نانو به آن پرداخته اند اما تکنولوژی ساخت نانو سامانه‌های فوق الذکر می‌تواند در درمان بیماری‌های مختلفی به کار رود.به عنوان مثال در درمان آرتریت روماتوئید، پوکی استخوان، آلزایمر و .... بکار میروند.
نانو سامانه‌ها چطور در درمان بیماری‌های مرتبط با استخوان کمک می‌کنند؟
نانو سامانه‌هایی که در درمان بیماری‌های مرتبط با استخوان به کار میروند عموما نقش ترمیم کننده و بازسازی کننده بافت استخوانی را دارند و جنس این سامانه‌ها از هیدروکسی آپاتیت که مهمترین ماده معدنی استخوان است می باشد.همچنین می‌توان انواع نانو سامانه‌هایی سیلیکاتی را برای درمان بیماری‌های مرتبط به استخوان به کار برد. در حال حاضر نانوسامانه‌های سیلیکاتی و هیدروکسی آپاتیت در ترمیم دندان به عنوان پر کننده مورد استفاده قرار میگیرند. مزیت ویژه این نانوسامانه این است که می‌تواند به راحتی با بافت استخوان و دندان هم بستگی ایجاد کرده و به طور کامل در آن ادغام شوند.
در حال حاضر کدام یک از این نانو سامانه‌ها در پژوهشگاه رویان تولید می‌شود و چه مطالعاتی بر روی آن انجام می‌گیرد؟
میراحمدی در این خصوص گفتند که خوشبختانه گروه‌های مختلفی در پژوهشکده زیست فناوری رویان اصفهان و پژوهشگاه رویان برروی انواع نانو سامانه‌ها کار می‌کند. به طوری که ساخته انواع نانو سامانه‌ها و نانو بسترهای هیدروکسی آپاتیت و سیلیکاتی در دستور کار این مجموعه می‌باشد. این نانوسامانه‌ها از منابع طبیعی و مصنوعی تهیه شده و مطالعات مختلفی در زمینه بکارگیری آنها جهت ترمیم بافت استخوان، دندان و غضروف در حال انجام است. یکی از نقاط امیدوار کننده در مورد این ترکیبات این است که می‌توانند با تحریک بافت مجاور خود شرایط تولید استخوان طبیعی را توسط خود بدن ایجاد کند و به این ترتیب با ادغام در بافت دندان و استخوان استحکام بسیار مناسبی به دست آوردند. همچنین شرایط تمایز سلول‌های بنیادی را به سلول‌های پالپ دندان و سلول‌های استخوان فراهم می کند.
در سطح جهانی آیا سایر کشورها نیز از این تکنولوژی استفاده می‌کنند؟
بله این تکنولوژی در نقاط مختلف جهان در حال گسترش و تکمیل است. از این رو ایران نیز از کشورهای پیشرو در این زمینه می باشد.
نتایج بدست آمده از سایر تیم‌های تحقیقاتی در سراسر جهان در چه مرحله ای می‌باشد؟
میراحمدی در آخر توضیح دادند که گروه‌های مختلف تحقیقاتی در جهان نانو سامانه‌های مختلف را در سطح تحقیقات آزمایشگاهی و سپس تحقیق بر روی حیوانات آزمایشگاهی مورد مطالعه و بررسی قرار می دهند. برخی از این تحقیقات به مرحله مطالعات کلینیکی رسیده و نتایج بسیار امیدوارکننده‌ای در درمان برخی از بیماری‌ها به دست آمده است. قطعا دنیای آینده دنیای استفاده از از در درمان بسیاری از بیماری‌ها می‌باشد البته این امر مستلزم تکمیل تحقیقات می باشد. اما حجم بالایی بودجه‌ای که در سراسر جهان در این زمینه صرف می‌شود نشان دهنده امیدواری بشر به گسترش این تکنیک است. شما مشاهده کردید که در بیماری فراگیر کرونا یکی از رویکردهایی که توسط دانشمندان برای ساخت واکسن مورد توجه قرار گرفته استفاده از نانو کپسول‌ها برای نگهداری واکسن و و افزایش کارایی آن بود. پس این روند یک روند رو به رشد می‌باشد.
پایان مطلب/