به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بنیان، به گفته محققان، درمان جایگزین سلول‌های بنیادی برای بیماری پارکینسون روی موش‌ها امیدوارکننده بوده است و به زودی در یک کارآزمایی بالینی انسانی مورد آزمایش قرار خواهد گرفت. تیم پژوهشگر این مطالعه نشان دادند که چگونه پیوند سلول‌های بنیادی کشت داده شده در موش‌های مدل بالینی پارکینسون، می‌تواند باعث بهبود قابل‌توجه علائم حرکتی آنها شود؛ و از اینرو محققان در حال بررسی آزمایش‌های آتی انسانی هستند. نتایج این مطالعه در مجله Regenerative Medicine منتشر شده است. 

 بیماری پارکینسون به عنوان هدفی مهم برای درمان‌های نوآورانه با سلول‌های بنیادی در نظر گرفته می‌شود، زیرا وضعیت این بیماری را می‌توان از طریق زوال نوع خاصی از سلول در ناحیه ویژه‌ای از مغز ردیابی کرد. نورون‌های موجود در جسم سیاه - ساختاری در مغز میانی- مسئول تولید یک پیام‌رسان شیمیایی به نام دوپامین هستند که به کنترل حرکت نیز کمک می‌کنند. از دست دادن این نورون‌ها همان چیزی است که به علائم حرکتی در بیماران پارکینسونی منجر می‌شود، بنابراین استفاده از روش‌های درمانی با سلول‌های بنیادی، برای جایگزینی روش‌های رایج درمان، ایده بالقوه‌ای است که در حال حاضر آزمایشات حیوانی را طی کرده و به آزمایشات انسانی منتج شده است. در اولین کارآزمایی جهان که در سال 2018 در ژاپن انجام شد، سلول‌های پیش‌ساز مشتق شده از سلول‌های بنیادی در مغز بیماران مبتلا به پارکینسون در محل بلوغ نورون‌های تولید کننده دوپامین پیوند شدند، که نهایتاً در تعدادی از افراد مورد مطالعه عملکرد رضایت بخشی گزارش شد.

 آزمایش‌های اولیه مشابهی در ایالات متحده در حال انجام است و دانشمندان برای اطمینان از ایمنی و اثربخشی استفاده از سلول‌های بنیادی پرتوان القایی (iPS) برای بازگرداندن حرکت طبیعی در بیماران پارکینسونی مطالعه می‌کنند. این سلول‌های iPS به ‌عنوان سلول‌های بالغ استخراج شده، با فاکتورهای برنامه‌ریزی مجدد تیمار می‌شوند که آنها را به حالت جنینی برمی‌گرداند.  سپس در مرحله دوم آنها را در معرض عوامل رشد بیشتری قرار می‌دهند تا آنها را به نورون‌های تولید کننده دوپامین تبدیل کنند.

دانشمندان دانشگاه آریزونا در مطالعه‌ای از نوع اثبات مفهوم، در حال آزمایش این فرآیند و بررسی نورون‌های طراح (designer neurons) خود در موش‌ها بودند. ایده این بود که روش تولید این سلول‌ها بهینه‌سازی شود، تغییراتی ایجاد شود و سپس مشاهده گردد که کدام نسخه‌ها بیشترین بهبود را در علائم پارکینسون جوندگان ایجاد کرده‌اند و به شکل ایده‌آل، فناوری را به کاربرد بالینی آن نزدیکتر کرده‌اند. این به معنای قرار دادن سلول‌های بنیادی در معرض فاکتورهای متفاوت برای دوره‌های زمانی مختلف در طول مرحله دوم برنامه‌ریزی مجدد، با کلاسترهای مختلف کشت داده شده به مدت 17، 24 یا 37 روز بود. این تیم دریافت که سلول‌های بنیادی 17 روزه به طور قابل توجهی، بهتر از انواع دیگر سلول‌های بنیادی بودند، به طوریکه در موش‌هایی که این سلول‌ها را به مغزشان پیوند زده بودند، بهبود قابل توجهی از علائم حرکتی در خود نشان دادند.

 همچنین مشخص شد که دوز مصرفی می‌تواند عاملی کلیدی باشد، به طوریکه تعداد کم سلول‌های بنیادی دارای اثرات ناچیز است، در حالیکه مقادیر بیشتر آنها در مغز ته‌‌نشین شده و به بافت عصبی متصل می‌شود و سیناپس‌ها را تشکیل می‌دهد و نهایتاً دوپامین تولید می‌کند. در نهایت، این منجر به معکوس شدن کامل علائم پارکینسون در موش‌های تحت درمان گردید.

جفری کوردوور، نویسنده این مطالعه، می‌گوید: یافته اصلی در مقاله حاضر این است که زمان‌بندی تیمار دوم سلول‌ها با فاکتورهای اختصاصی بسیار مهم است.  اگر سلول‌ها را به مدت 17 روز تیمار کرده و کشت دهید، و سپس تقسیمات آنها را متوقف کنید و آنها را مورد تمایز قرار دهید، بهترین نتیجه را به دنبال خواهد داشت.

 پس از این نتایج امیدوارکننده، این تکنیک اکنون به تعداد انگشت شماری از فناوری‌های مشابهی که در کارآزمایی بالینی انسان‌ها مورد مطالعه قرار می‌گیرند، می‌پیوندد که به عنوان اولین آزمایش در نوع خود توصیف می‌شود. این مطالعه بر روی جمعیت خاصی از مبتلایان به بیماری پارکینسون با جهش در ژن پارکین تمرکز خواهد کرد. این بیماران کاهش علائم حرکتی را تجربه می‌کنند، اما از زوال شناختی یا زوال عقل رنج نمی‌برند، که به گفته دانشمندان، این بیماران کاندید ایده‌آلی برای آزمایش می‌باشند.
کوردوور می‌گوید: ما از فرصت کمک به افرادی که از این فرم ژنتیکی بیماری پارکینسون رنج می‌برند هیجان زده‌ایم، اما امیدواریم درس‌های آموخته شده از این کارآزمایی مستقیماً بر بیمارانی که از اشکال پراکنده یا غیر ژنتیکی این بیماری رنج می‌برند نیز تأثیر بگذارد.

پایان مطلب/

Ref:

1. https://www.nature.com/articles/s41536-022-00221-y.
2. https://newatlas.com/medical/promising-stem-cell-therapy-reverses-parkinsons-symptoms.
3. https://consumer.healthday.com/b-5-19-study-in-rats-offer-hope-for-new-parkinson-s-therapy-2657329461.html.