به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بنیان، بر اساس مطالعه‌ای در برزیل، مشخص گردید که پیوند سلول‌های بنیادی خونساز اتولوگ (AHSCT)، با تغییر در سطح مولکول‌های دخیل در بازسازی و التهاب بافت، زخم‌های پوستی را در افراد مبتلا به اسکلروز سیستمیک با درگیری منتشر (SSc) کاهش می‌دهد. این مطالعه، در مجله Arthritis Research and Therapy به چاپ رسیده است. پیوند سلول‌های بنیادی به عنوان روشی ممکن برای درمان بیماران اسکلرودرمی، از جمله مبتلایان به بیماری پیشرونده و حاد آن، در حال بررسی است. تصور بر این است که سلول‌های بنیادی می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تغییر دهند یا دوباره تنظیم نمایند.

در اسکلرودرمی، سیستم ایمنی بدن به صورت خودبه خودی بر علیه بافت همبند که ساختاربندی و پشتیبانی از اندام‌ها را برعهده دارد، واکنش نشان می‌دهد. در این بیماری افزایش فعالیت فیبروبلاست و در نتیجه رشد غیر طبیعی بافت همبند وجود دارد. این رشد غیر طبیعی باعث آسیب عروق و فیبروز می‌شود. فیبروز یا اسکار در پوست، دستگاه گوارش و دیگر اعضای داخلی بدن رخ می‌دهد. دو نوع اسکلرودرمی وجود دارد: اسكلرودرمي موضعي و اسكلرودرمي سيستميك. در اسكلرودرمي موضعي، بيماري به پوست و بافت‌هاي زيرين پوست محدود می‌شود. این بیماری مي‌تواند به شكل لكه‌اي (مورفه آ) يا به شكل يك نوار سخت شده (اسكلرودرمي خطي) باشد. در نوع سیستمیک، فرایند گسترده است و نه تنها پوست بلکه دیگر اعضای داخلی بدن را درگیر می‌کند.

مطالعات نشان داده‌اند که پیوند سلول‌های بنیادی خونساز، یعنی نوعی از سلول‌های بنیادی که معمولاً در مغز استخوان یافت می‌شود و می‌تواند به هر نوع سلول خونی تبدیل شود، می‌تواند فیبروز پوست را کاهش دهد. این فرآیند که روشی اتولوگ است، شامل برداشت سلول‌های بنیادی از مغز استخوان فرد بیمار و تزریق مجدد آنها به جریان خون او پس از سرکوب سلول‌های ایمنی موجود با استفاده از شیمی‌درمانی با داروهایی نظیر سیکلوفسفامید (با نام‌های تجاری سیتوکسان و نئوسار) است. محققان گزارش دادند: "با این حال، مکانیسم‌های اساسی مرتبط با اثربخشی درمانی این روش (سلول‌درمانی) کاملاً شناخته نشده است".

دانشمندان داده‌های مربوط به 39 بیمار مبتلا به اسکلروز سیستمیک با درگیری منتشر را که شامل 32 زن و 7 مرد می‌باشد و از سال 2011 تا 2016 تحت پیوند سلول‌های بنیادی خونساز اتولوگ در دانشگاه سائوپائولو قرار گرفته بودند، مورد بررسی قرار دادند. همه بیماران اسکلرودرمی منتشر داشتند، نوعی از SSc که معمولاً با فیبروز پوستی گسترده در بازوها، پاها و تنه مشخص می‌شود، و خطر آسیب بیشتر به اندام‌ها وجود دارد. این بیماری به طور کلی شدیدتر است و سریعتر از بیماری اسکلرودرمی با درگیری محدود، بدتر می‌شود. میانگین سنی بیماران در زمان پیوند سلول‌های بنیادی خونساز اتولوگ، 35 سال و میانگین طول مدت بیماری آنها دو سال بود.

داده‌های مربوط به فیبروز پوست، که با استفاده از امتیاز اصلاح شده پوست ردنان (mRSS) ارزیابی شد، قبل و یک سال بعد از پیوند در دسترس بود. هنگامی که محققان داده‌ها را با هم مقایسه کردند، دریافتند که فیبروز پوست از میانگین 24 امتیاز به 16 امتیاز در طول مدت یک سال کاهش یافته است. با نگاهی دقیق‌تر به نمونه‌های پوست بازو، آنها "کاهش قابل‌توجهی در ضخامت پوست ... و تراکم کلاژن" پیدا کردند. کلاژن پروتئینی است که نقش کلیدی در فیبروز دارد و سخت شدن بافت‌ها به دلیل تولید بیش از حد این پروتئین رخ می‌دهد. تغییر در مقدار کلاژن با mRSS همبستگی مثبت داشت، به این معنی که هر چه مقدار کلاژن کمتر باشد، کاهش فیبروز پوست بیشتر می‌شود.

محققان اعلام کردند: "AHSCT به طور مؤثری توانست ضخیم شدن پوست و گردش کلاژن و بازسازی بافت همبند را بهبود ‌بخشد." سطح پروتئین‌های خانواده متالوپروتئینازهای ماتریکس، که می‌توانند ماتریکس محل اتصال سلول‌ها را برش دهند و به بهبود زخم کمک کنند؛ پس از AHSCT در پوست افزایش یافت. به نوبه خود، سطوح پروتئین‌های خونی PDGF-AA و PDGF-BB - دو پروتئینی که باعث رشد سلولی در بافت فیبروتیک می‌شوند - کمتر بود. سطح خونی S100A9، پروتئینی که توسط سلول‌های پوست تحت استرس التهابی آزاد می‌شود؛ در بیماران SSc قبل از درمان بیشتر از افراد سالم بود. پس از AHCST، سطح S100A9 در بیماران عادی شد.

محققان نتیجه گرفتند که اثرات درمانی AHSCT بر فیبروز پوست، به تغییرات در مولکول‌های مرتبط با التهاب و حفظ بافت همبند در بیماری اسکلروز سیستمیک یا SSc مربوط می‌شود. همچنین آنها افزودند: " پیوند سلول‌های بنیادی خونساز علاوه بر مکانیسم اولیه برای کنترل واکنش‌ ایمونولوژیک خودبخودی در بدن، مسیرهای درمانی دیگری را فعال می‌کند که رویهم رفته به ایجاد نتایج بالینی مطلوب در بیماران SSc کمک می‌کنند".

پانوشت:

modified Rodnan skin score (mRSS)

پایان مطلب/

:Ref

1. Zanin-Silva, D.C., Santana-Gonçalves, M., Kawashima-Vasconcelos, M.Y. et al. Autologous hematopoietic stem cell transplantation promotes connective tissue remodeling in systemic sclerosis patients. Arthritis Res Ther 24, 95 (2022). https://doi.org/10.1186/s13075-022-02779-w.
2. https://sclerodermanews.com/2022/05/26/how-stem-cell-therapy-scleroderma-eases-skin-fibrosis-detailed/.