دکتر سارا طالع احمد دارای مدرک دکترای تخصصی فناوری‌های علوم پزشکی از پژوهشگاه رویان، عضو هیات علمی این مجموعه و مدیر مرکز زیست فناوری‌های رویان (R.B.C) در حوزه تحقیقات و تولید فرآورده‌های پزشکی، در گفتگو با خبرنگار سایت بنیان ابتدا از تاریخچه شروع به کار  مرکز R.B.C. گفتند: این مرکز بعنوان یک مرکز فناوری و نوآوری در سال 1396 با ریاست جناب آقای دکتر قرنفلی در پژوهشگاه رویان تاًسیس شد، قبلا در قالب کارگروه پروتئین‌های نوترکیب مسئولیت هماهنگی فعالیت‌های سه گروه پروتئین نوترکیب موجود در پژوهشکده‌های سلول‌های بنیادی، بیولوژی تولید مثل و زیست فناوری را برعهده داشت. اما اکنون رقابت فشرده در حوزه نوترکیب و گرایش پژوهشگاه رویان به سمت تولید فناوری داروهای نوترکیب، ایجاب می‌کند که با ایجاد یک ساختار متمرکز، امکان هم افزایی در توانمندی‌ها و تجاری سازی یافته‌های پژوهشی با سرعت بیشتری به ثمر برسد.

اهمیت و کاربردهایی این حوزه چیست؟

طالع احمد درخصوص اهمیت این زمینه اینطور توضیح دادند که: در اوايل 1970 ميلادي پژوهش هاي زيست شناسي مولکولي وارد مرحله نويني از پيشرفت گرديد و ابداع مجموعه­اي از روش ها و فنون جديد به نام Recombinant DNA technology سرآغاز پيشرفت هاي جديد در علوم و فناوري زيستي شد. فناوري DNA نوترکيب به عنوان دستاوردي از مهندسي ژنتيک، نقش بسزايي در توليد و گسترش پروتئين هاي داروئي نوترکيب دارد. آينده‌ي محصولات rDNA‌ به عنوان داروهاي انساني، روشن به نظر مي‌رسد. بيش از ۱۱۰ شرکت در اين زمينه فعال هستند و محصولات rDNA را توليد و عرضه مي‌کنند.

صادرات داروهای تولیدی به سایر کشورها

طالع احمد در خصوص خدمات کلیدی این مرکز افزودند: با نگاهي بهپرو از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰16 ميلادي نشان مي‌دهد که پنج حوزه‌ي درماني خون‌شناسي، ديابت و اندوکرينولوژي، آنکولوژي، ناهنجاري‌هاي سامانه‌ي مرکزي عصبي و بيماري‌هاي عفوني، مهم‌ترين بخش‌هاي بازار هستند. با توجه به آمارهای موجود می توان به راحتی دریافت که کشور ما نیاز بسیار مبرمی به سرمایه گذاری‌های کلان در این زمینه دارد تا حداقل بتواند برخی نیازهای خود را تامین نماید و در صورت برنامه ریزی‌های صحیح و بازاریابی درست می‌توان این داروها را به کشورهای همسایه نیز صادر نموده و ارز آوری هنگفتی ایجاد نمود.

تولید آنتی‌بادی‌های منوکلونال دارویی

بیشتر آنتی بادی‌های مورد استفاده در پزشکی به منظور مقابله با بیماری‌های سرطانی و خودایمنی مصرف می‌شود. مکانیسم مرسوم در استفاده از آنتی بادی‌های منوکلونال داروئی شامل غیر فعال سازی آنتی ژن‌هایی از قبیل توکسین‌ها، سایتوکین‌ها، رسپتورهای عوامل رشد، اتصال به سلول و تغییر سیستم ایمنی و یا مجموعه ای از موارد فوق می باشد. در طی سال‌های اخیر تعداد آنتی‌بادی‌های منوکلونال موجود در بازار و فازهای کلینیکی به‌شدت افزایش ‌یافته و این داروها سهم بزرگی از بازار درمان را به خود اختصاص داده‌اند. هم‌اکنون از آنتی‌بادی‌های منوکلونال در حوزه‌های مختلف تشخیصی و درمانی ازجمله؛ درمان سرطان‌ها، بیماری‌های خود­ایمنی و آلرژی، پیوند اعضا و واکسن‌های آنتی ایدیوتیپیک استفاده می‌شوند.

میزان آشنایی بیماران با روش درمانی شما چقدراست؟

طالع احمد در پاسخ به این سوال گفتندکه: متاسفانه هنوز پزشکان و بیماران زیادی هستند که از داروهای شیمیایی برای درمان استفاده می کنند و داروهای بیولوژیک با توجه به اثرات مفیدی که در درمان دارند باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرند. برای مثال در درمان سرطان که عمدتا از شیمی درمانی استفاده می شود داروهایی که در این دسته قرار دارند بر روی طیف وسیعی از سلول‌ها و بافت‌های بدن اثر گذاشته عوارض بسیار سنگینی را برای بیمار به‌دنبال دارند در صورتیکه مونوکلونال آنتی بادی‌ها  با توجه به نوع ماهیتی که دارند و بصورت اختصاصی به آنتی ژن مربوطه متصل شده و بصورت  هدفمند در درمان بیماری موثر هستند.

هدف شما از انتخاب این روش درمانی چیست؟ آیا این روش بر سایر روش‌های درمانی برتری دارد؟

طالع احمد در این خصوص اظهار نشان کرد: فرآورده‌های دارویی نوترکیب با توجه به اینکه از جنس طبیعت هستند عملکرد و راندمان بالاتری نسبت به داروهای شیمیایی دارند، زیرا به صورت هدفمند در درمان بیماری‌ها موثر بوده و عوارض ناشی از مصرف داروهای شیمایی در این گروه به شدت کاهش یافته است. از این داروها در حوزه‌های مختلفی از درمان استفاده می شود و یکی از موارد مهم استفاده از فرآورد‌های نوترکیب در درمان سرطان و بیماری‌های التهابی و خودایمنی مانند MS است. امروزه در دنیا فرآورده‌های دارویی بیولوژیک دارای ارزش افزوده بسیار بالایی بوده و با توجه به اثربخشی بالا، ایمنی، میزان دوز مصرفی و هدفمند بودن این داروها، فرآورده‌های بیوسیملار بسیار مورد توجه قرار گرفته و تکنولوژی این صنعت دارویی به سرعت در حال پیشرفت است.

در حال حاضر در چه مرحله ای از کار هستید؟

ایشان در ادامه افزودند که با توجه با اینکه پژوهشگاه رویان بیش از یک دهه است که در بحث فرآورده‌های نوترکیب تخصص و تجربه دارد و ما در گروه پروژه‌هایی داریم از سال‌ها قبل فعالیت‌های پژوهشی در مقیاس آزمایشگاهی بر روی آن انجام شده و خوشبختانه الان به مرحله‌ای رسیده است که از لحاظ عملکرد و فعالیت اقتصادی بوده و آمادگی انتقال به صنعت را دارد.

برای این کار با چه مراکز درمانی و متخصصانی همکاری دارید؟

با توجه به اینکه رسالت اصلی گروه ما تولید لاین‌های سلولی است، عمدتا با کارخانه‌های داروسازی در ارتباط هستیم.

در سطح جهانی آیا سایر کشورها هم از این روش برای درمان این بیماری‌ها استفاده می‌کنند؟

بله این تکنولوژی در کشورهای پیشرفته در حال انجام است.

بودجه شما برای درمان این بیماری از کجا تامین می‌شود؟

در حال حاضر بخش عمده هزینه های این تیم توسط پژوهشگاه رویان تامین می‌شود و در بخش خصوصی نیز در قالب سرمایه گذاری خطرپذیر با ما همکاری دارد.

 سخن آخر

با توجه به اینکه ما در این ایران هنوز در تکنولوژی تولید سل لاین‌هایی دارویی پیشرفت قابل توجه ای نداشتیم و عمدتا لاین‌هایی دارویی که در شرکت‌های داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرند از خارج از کشور تامین می‌شود امیدواریم که در این مسیر بتوانیم قدم موثری را در راه اندازی و ایجاد بسترهای لازم برای تولید لاین‌های دارویی برداشته و به خودکفایی لازم در این مسیر برسیم.

پایان مطلب/.