دکتر فاطمه رهبری‌زاده عضو هیات علمی بیوتکنولوژی پزشکی دانشگاه تربیت مدرس، در گفتگو با خبرنگار سایت بنیان، در خصوص زمان شروع طرح کارتی‌سل‌تراپی برای درمان سرطان خون و لنفوم، تصریح کردند: من به همراه دانشجویانم که بازوهای عملکردی من هستند، این پروژه را از سال 1384 آغاز کردیم و از سال 96 هم توانستیم شرکت تجهیزآزما را با حمایت سرمایه گذار بخش خصوصی ایجاد کنیم که در شرکت هم در حال تلاش هستیم تا بتوانیم محصول کارتی سلولی را به مردم تقدیم کنیم.

تعریف روش کارتی‌سل‌تراپی

 رهبری‌زاده درخصوص کارتی‌سل‌تراپی معرفی این علم اینطور توضیح دادند که در این روش درمانی تلاش می‌شود تا سلول‌های ناکارآمد سیستم ایمنی فرد بیمار را یک بار دیگر کارآمد کرده و درواقع بدنبال این هستیم که این سلول‌هایی که الان به دلیل نقص نمی‌توانند با سرطان مبارزه بکنند را پیدا کرده و دست ورزی کنیم و دوباره به بدن مریض برگردانیم وقتی اینها به بدن مریض برگردانده می‌شوند، سلول‌ها خودشان به میدان آمده و سرطان را از بین می‌برند. در واقع سلول‌های خود بیمار را گرفته دست ورزی ژنتیکی کردیم، ژن سلول درمانی کردیم، و مجدد به مریض برگرداندیم. محصول ما برای شرکت نوارتیس است که در حال تولید آن محصول هستیم ولی هنوز مجوزهایمان را نگرفته ایم و در حال کسب مجوزهایمان هستیم.

عوارض ناشی از کارتی‌سل‌تراپی

رهبری زاده درباره عوارض استفاده از این شیوه درمانی گفت: عوارض هر روش درمانی به شرایط بیمار بستگی دارد، به بیانی دیگر می‌توان گفت درحال حاضر دارویی وجود ندارد که بگوییم این دارو عارضه جانبی خاصی ندارد چون ممکن است همان دارو اثر خیلی خاصی را روی یک بیمار بگذارد، ولی عوارض ناشی از کارتی‌سل‌تراپی می‌تواند خطرناک باشد بدلیل اینکه بعد از کارتی‌سل‌تراپی فرد، ممکن است فرد دچار پدیده طوفان ناشی از سایتوکاین‌ها شود و این یک عارضه جانبی برای کارتی‌سل‌تراپی است که فرد را دچار التهاب شدید می‎کند.

مزایای کارتی‌سل تراپی چیست؟

وی ادامه داد: این روش برای سرطان‌ها امیدوارکننده ترین راه درمانی است، مخصوصا سرطان خون، در حال حاضر نیز محققان تلاش‌های زیادی می‌کنند برای اینکه بتوانند برای تومورهای جامد و سرطان‌های سخت مثل سرطان سینه، سرطان پانکراس و بقیه سرطان‌ها نیز از روش درمانی کارتی‌سل‌تراپی استفاده کنند، ولی هنوز هیچ مجوزی برای این قضیه از سازمان غذا و داروی آمریکا گرفته نشده است ولی ما در شرکت در تلاش هستیم برای بیماری لوسمى حاد لنفوئيد (ALL) نیز درمان کارتی‌سل تراپی را داشته باشیم  تا قیمت این محصول را به میزان زیادی نسبت به محصول خارجی پایین بیاوریم که بتوانیم در دسترس ملت ایران قرار بدهیم زیرا متاسفانه این بیماری به میزان بالایی در کودکان ایران وجود دارد، بنابراین امیدواریم بتوانیم با این روش نوین درمانی با این بیماری نیز مبارزه کنیم. مزیت مهم این راه درمانی این است که در روش‌های قبلی سل‌تراپی، سلول‌تی‌سل(Tcell) را تولید می‌کردند و تزریق می‌کردند، ولی مشکلی که وجود داشت این بود که سلول تی‌سل ناکارآمد بود و محصولی که ایجاد می‌‍‌شد نمی‌توانست مریض را نجات بدهد ولی در این روش چون سلول تی‌سل  دست ورزی شده یک بازوی همورال دارد که از جنس آنتی بادی است می‌تواند سلول‌های توموری را تشخیص بدهد و آنها را از بین ببرد. با توجه به اینکه براى پيوند آلوژن، لازم است نوع بافت فرد اهدا كنند  (HLA Type)، تا حد ممكن با نوع بافت فردگيرنده "هم خوانى" داشته باشد، تا از مشکلات عمده همچون "پس زدن پيوند" پيشگيرى شود، و از طرفی سلول توموری HLA را درسطح خود مخفی می‌کند، بنابراین مهمترین مزیت این روش این است که بعد از پیوند، بیان HLA را در سلول‌های سرطانی تنظیم می‌کنند و بیانش را پایین می‌آورند، بنابراین برای کارتی‌سل این مهم نیست که سلول توموری بیان گیرنده HLA را مخفی می‌کند چون در هرصورت، سلول توموری را بدون نیاز به HLA شناسایی می‌کند.

چه کشورهایی توانسته‌اند برای این روش تاییدیه  FDA بگیرند؟

رهبری زاده در این خصوص بیان کرد: در دنیا برای بیماری‌های خونی فقط کارتی‌سل توانسته است تاییدیه  FDA را بگیرد .کشورهای اروپایی مثل آلمان، انگلیس، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا محصول را کارتیسل تراپی را از آمریکا دریافت میکنند، البته از سال‌های پیش در اسرائیل هم این کار در حال انجام است، ولی این محصول آمریکایی است و کشورهای دیگر به آن دسترسی ندارند و در چین هم در حال انجام است ولی محصول چینی قابل عرضه هم نداریم و یک محصولی را خود چینی‌ها اعلام کرده بودند که با قیمت حدود سیصدوخورده ای هزار دلار داشتند عرضه میکردند. حتی برای کلینیک ترایال بیماران مجبور بودند این هزینه را بکنند ولی الان تکنولوژی منحصرا در دست آمریکا است و کشورهای اروپا هم  برای تهیه این محصول به کشورآمریکا وابسته هستند، قیمت فعلی این محصول حدود سیصدو پنجاه هزار دلار و انواع مختلفش تا چهارصدو هفتادو پنج هزار دلار هم عرضه شده است.

چرا کشورهای پیشرو سراغ سایر روش‌های ایمونو تراپی نمی‌روند؟

کشورهای دیگر روی سایر سلول‌های ایمنی هم کار می‌کنند ولی موفقیت این روش بیشتر است.

چه مراکزی در حال همکاری با شما هستند؟

به گفته وی در حال حاضر در ایران فقط شرکت این دانشگاه در حال تولید این محصول است، به بیانی شفافتر تحقیقات ما در این حوزه از 17 سال پیش در تربیت مدرس شروع شده است و خیلی از افرادی که با ما همکاری دارند از کسانی هستند که در این دانشگاه فارغ التحصیل شده اند و حالا آمدند در شرکت کمک می‌کنند. این شرکت در مرکز جامع سلولی دانشگاه تهران به خاطر برخورداری از شرایط GMP مستقر است. با تمام توان درحال تلاش هستیم تا سال  1402 این روش درمانی را وارد چرخه درمان کنیم.

چه بیمارانی در اولویت این روش درمانی هستند؟

بیماران ما باید یک سری شرایط خاص داشته باشند، باید بقیه فازهای درمانی را جواب نداده باشند و بعدا وارد این درمان ‌شوند، بنابراین هربیماری را به سوی این قضیه درمانی چون هزینه‌ها خیلی بالاست ضمنا با توجه به اینکه در کودکان جواب گرفتیم، این روش درمانی تنها برای کودکان زیر15سال است، هزینه‌ها را خود مریض باید پرداخت کند، ما تلاشمان را می‌کنیم که بیمه نیز این وسط کمک حال بیمار باشد.

سخن پایانی

برای تمام مردم ایران آرزوی سلامتی دارم، لازم به ذکر است برای تهیه بودجه برای انجام این روش،  ما سرمایه گذار بخش خصوصی داریم البته نیاز به سرمایه گذار بزرگ ذر این زمینه داریم، ان‌شاء‌الله سیستم‌هایی که حامی هستند و می‌توانند حمایت کنند به یاری این مرکز بشتابند تا رسالتمان در حوزه درمان تومور را به نحو احسن انجام دهیم.

پایان مطلب/.