به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، درمان‌های کاهش‌دهنده چربی موجود در دستیابی به سطوح هدف چربی در بیماران مبتلا به هیپرکلسترولمی خانوادگی (FH)، به ویژه در درمان بیماران مبتلا به هیپرکلسترولمی خانوادگی هموزیگوت، مشکل دارند. انتظار می‌رود توسعه سریع فناوری ژن درمانی در سال‌های اخیر وضعیت درمان بیماران FH را تغییر دهد. به عنوان بردارهای ژن درمانی در حال ظهور، ویروس‌های بهینه مرتبط با آدنو، اگزوزوم‌ها و نانوذرات لیپیدی ایمنی بهبود یافته و راندمان انتقال بالاتر را نشان داده‌اند. درمان‌های مختلف هدف‌دار RNA در فاز 1-3 کارآزمایی‌های بالینی هستند، مانند داروهای مداخله‌گر کوچک مبتنی بر RNA inclisiran، ARO-ANG3، ARO-APOC3، olpasiran، SLN360، و داروهای مبتنی بر الیگونوکلئوتید آنتی سنس AZD8233، vuvolISoransen، APO(a)Rx و غیره، که همگی اثرات بسیار خوبی در کاهش چربی دارند. 
جایگزینی یک ژن عامل بیماری با یک کپی سالم از ژن
درمان با واسطه ویروس آدنو (AAV)
ویروس مرتبط با آدنو (AAV) یک ویروس خطی تک رشته‌ای با کمبود DNA با ژنوم 4.7 کیلوبایت است و به عنوان یک ناقل ژن درمانی عالی شناخته شده است. ژنوم میزبان می‌تواند به طور دائمی ژن‌های درمانی را در مقایسه با سایر ناقلان ویروسی بیان کند. براساس گزارش‌ها، ژن درمانی با واسطه AAV یک رویکرد موفق برای درمان بیماری‌های تک ژنی است. در سال‌های اخیر، ژن‌درمانی هدفمند سلول‌های کبدی با واسطه AAV اثربخشی عالی و مدت اثر طولانی‌مدت را در کارآزمایی‌های بالینی در بیماران مبتلا به هموفیلی نشان داده است. به طور مشابه، درمان با واسطه AAV نتایج امیدوارکننده‌ای را در کارآزمایی‌های پیش بالینی دیستروفی عضلانی دوشن (DMD) نشان داده است.
یک کارآزمایی بالینی فاز 1/2 (NCT 02651675) در سال 2020 برای ارزیابی ایمنی و کارایی ناقل‌های AAV در 9 بیمار HoFH تکمیل شد. تجویز داخل وریدی پروموتر پیوند دهنده تیروکسین (TBG) به منظور کنترل AAV بیان LDLR اختصاصی کبد (AAV8.TBG.hLDLR) را افزایش داد و سطح LDL-C را در خون محیطی کاهش داد.
درمان با واسطه اگزوزوم
اگزوزوم یک وزیکول دیسکی شکل است که از آندوزوم هسته منشا می‌گیرد، با چگالی 1.13-1.18 گرم در میلی لیتر و قطر 40-160 نانومتر. اگزوزوم‌ها به عنوان "نانوذرات طبیعی" بسیار پایدار هستند و می‌توانند با mRNA، miRNA، پروتئین و DNA پلاسمید بارگذاری شوند تا از موانع مختلف بیوفیلم عبور کنند. در مقایسه با نانوذرات مصنوعی، اگزوزوم‌ها از شناسایی و پاکسازی سریع فاگوسیت‌ها در داخل بدن اجتناب می‌کنند و زیست سازگاری خوبی دارند. 
RNA تداخلی کوچک (SiRNA)
SiRNA یک نوع RNA دو رشته ای با طول 20-25 نوکلئوتید است که عمدتاً در پدیده تداخل RNA (RNAi) در داخل بدن نقش دارد. طبق گزارش‌ها، درمان‌های مبتنی بر SiRNA در بیماری‌های نادری مانند آمیلوئیدوز ترانس تیرتین ارثی، آمیلوئیدوز ترانس تیرتین، آمیلوئیدوز ترانس تیرتین کبدی، آمیلوئیدوز ترانس تیرتین، پورفیری و هیپراکسالوری نوع 1 مؤثر هستند.
Inklisiran (ALN-PCSsc) یک siRNA دو رشته‌ای مصنوعی طولانی اثر است که مستقیماً mRNA ژن PCSK9 را با اتصال خاص به گیرنده گلیکوپروتئین پایین آورنده گلوکز (ASGPR) و کربوهیدرات N-استیل گالاکتوزامین (GalNAc) سه پایه‌ای هدف قرار می‌دهد. PCSK9 یک عامل کلیدی در تنظیم چربی است که می‌تواند از بیان LDLR در کبد جلوگیری کند و در نتیجه سطح LDL-C را افزایش دهد. جهش‌های PCSK9 LOF سطح LDL-C در گردش را کاهش می‌دهند و در نهایت خطر ابتلا به CHD را بیشتر کاهش می‌دهند. 
الیگونوکلئوتیدهای آنتی سنس (ASO)
الیگونوکلئوتیدهای آنتی سنس (ASO) توالی‌های اسید نوکلئیک تک رشته‌ای کوتاه (16-53 nt) هستند که معمولاً مکمل RNA های کوچک هستند و با تجزیه mRNA یا مهار رقابتی از ترجمه پروتئین جلوگیری می‌کنند. ASO نقش مهمی در ژن درمانی ایفا می‌کند، اما ASO برهنه نمی‌تواند به غشای سلولی با بار منفی نفوذ کند تا به داخل سلول‌ها برسد. بنابراین، پیچیدگی تحویل ASO یک چالش مهم برای درمان مبتنی بر ASO است. با این وجود، نانوذرات لیپیدی (LNPs) راه خوبی برای تحویل آن فراهم می‌کنند. به طور گسترده پذیرفته شده است که مهارکننده PCSK9 موجود در حال حاضر نیاز به تزریق دارد، در حالی که AZD8233 اخیرا پیشنهاد شده (ION-863633) و می‌تواند به صورت خوراکی تجویز شود، که بدون شک جایگزین راحت تری برای مصرف دارو برای بیماران فراهم می‌کند. AZD8233 یک GalNAc ASO است که mRNA ژن PCSK9 را با شیمی اتیل محدود (cEt) هدف قرار می‌دهد. یک مطالعه (NCT03593785) در جمعیتی با کلسترول LDL پایه 3.9 ± 134 میلی گرم در دسی لیتر، کاهش وابسته به دوز را در غلظت پروتئین PCSK9 پلاسمایی انسان در دوزهای تک دوزهای 12، 30 و 90 میلی گرم AZD8233 نشان داد. سطوح PCSK9 پلاسما تا 95 درصد کاهش یافت، با کاهش متناظر LDL-c تا 68 درصد با یک دوز واحد 90 میلی گرم. 
CRISPR-Cas 9
سیستم CRISPR/Cas9 نسل سوم ابزار ویرایش ژن پس از ZFN و TALEN است. ویرایش ژنی سلول‌ها و ارگانیسم‌ها با استفاده از CRISPR/Cas9، کارآمدتر و دقیق‌تر از فناوری‌های قبلی است، علاوه بر این، ساخت ساده‌تر و آسان‌تر دارد. بر این اساس، در حال حاضر سیستم CRISPR/Cas9 ابزار انتخابی ویرایش ژنوم است و توسعه این فناوری توسط کمیته جایزه نوبل در سال 2020 به رسمیت شناخته شد.
در یک مطالعه اخیر، نانوذرات لیپیدی حاوی ویرایشگر پایه CRISPR به میمون‌های سینومولگوس تزریق شد. نتایج نشان داد که سطوح خونی LDL-C و PCSK9 به ترتیب 60 و 90 درصد به طور قابل توجهی کاهش یافت و PCSK9 تقریباً به طور کامل از کبد پاک شد. این اثر به مدت هشت ماه پس از یک دوز تزریقی باقی ماند. محققان از سیستم AAV-CRISPR/Cas9 در مطالعه دیگری برای ویرایش ژنی یک مدل موش جهش یافته LdlrE208X جدید ساخته شده استفاده کردند. در سال 2021، بر اساس سیستم CRISPR-CAS9، محققان از 306-O12B LNP برای ویرایش و از بین بردن ANGPTL3 در موش‌های C57BL/6 استفاده کردند. کاهش وابسته به دوز در سطوح  TG (28.6-٪) و LDL-C (48.1-٪) هنوز 100 روز پس از یک دوز واحد (3.0 میلی گرم بر کیلوگرم) مشاهده شد. مطالعه دیگری از فناوری ویرایش ژن CRISPR-Cas9 برای القای جهش دائمی LOF در ANGPLT استفاده کرد و نشان داد که سطوح TC، TG و ANGPTL3 به ترتیب 19٪، 31٪ و 49٪ پس از هفت روز از تزریق در پنج روز کاهش یافت. 
فناوری CRISPR-cas9 همچنین می‌تواند با سلول‌های بنیادی پرتوان القایی (iPSCs) ترکیب شود تا عملکرد LDLR برای تنظیم متابولیسم لیپید را بازیابی کند. iPSC ها را می‌توان به سلول‌های شبه هپاتوسیت (HLCs) متمایز کرد و HLC های مشتق شده از iPSC می‌توانند به عنوان مدل‌هایی برای مطالعات FH عمل کنند. محققان HLC های مشتق شده از iPSC (HoFH-iPSCs) لنفوسیت‌ها را از یک بیمار HoFH و iPSC های نوع وحشی (WT-iPSCs) را از داوطلبان سالم به دست آوردند. توالی یابی ژنوم نشان داد که HoFH-iPSCها دارای جهش LDLR و اختلال متابولیسم لیپید مشابه بیماران HoFH هستند. ژن هموزیگوت اصلاح شده (gcHoFH+/+-iPSCs) و ژن هتروزیگوت اصلاح شده (gcHoFH+/--iPSCs) پس از اصلاح CRISPR-cas9 به دست آمد. نتایج نشان داد که ظرفیت جذب LDL در gcHoFH+/+-HLCs (43.7%) نزدیک به WT-HLCs (49.6%) و بالاتر از gcHoFH+/-HLCs (28.3%) و HoFH-HLCs (18.0٪) بود. این نتیجه تأیید می کند که فناوری CRISPR-cas9 می‌تواند برای بازیابی عملکرد LDLR در بیماران HoFH استفاده شود. 
پایان مطلب/.