دکتر آسیه الفت بخش، جراح پستان و عضو هیات علمی، مدیر گروه پژوهشی بیماری‌های پستان و مدیر دپارتمان پژوهش‌های بالینی در پژوهشکده سرطان معتمد در گفتگو با خبرنگار سایت بنیان ابتدا در خصوص فعالیت های پژوهشی خود تصریح کردند که بیش از بیست و پنج سال است که در زمینه بیماری‌های پستان ( از مرحله تشخیص و درمان بازتوانی) در نقش یک متخصص بالینی فعالیت می‌کنند، در واقع همه این مراحل در بخش درمان آن مجموعه انجام می‌شود. علاوه بر این ایشان درحوزه‌های پژوهشی بالینی گرفته تا پژوهش‌های ژنتیک، سلولی مولکولی، کار روی پروتئین‌های نوترکیب، بخش مهندسی پزشکی، زیست فناوری و درمان‌های پیشرفته یا همان ATMP  نیز فعالیت می‌کنند.

حوزه‌های پژوهشی و پژوهش انجام شده

از حوزه‌های پژوهشی که مستقیما توسط خود من انجام می‌شود تشخیص زودرس سرطان پستان بااستفاده از ماموگرافی هست به نحوی که ما در مرکز خودمان برای هربیماری که مراجعه می‌کرد برای کار پزوهشی مورد نظر، یک ماموگرافی هم انجام می‌دادیم و درنهایت از میان ده هزار بیماری که ماموگرافی شده بودند، یک بررسی کلی یا اسکرینینگ انجام دادیم و البته تمامی شرایط را هم مورد بررسی قرار دادیم و از این موارد بیست و هفت مورد ابتلا را توانستیم تشخیص بدهیم. آماری که در کل دنیا برای ماموگرافی اسکرینیینگ گزارش شده است هفت تا از هزارتا است یعنی از هر هزارتا خانومی که برایش ماموگرافی انجام می‌دهند، هفت مورد را سرطان تشخیص می‌دهند. ولی چیزی که ما تشخیص داده بودیم از هر هزارتا توانستیم بیست و هفت تا را تشخیص بدهیم، این ارزش ماموگرافی فرصت طلبانه را نشان می‌دهد یعنی اینکه ما می‌توانیم بجای اینکه در کشورمان از سایر روش‌های بررسی کلی ماموگرافی ، از روش ماموگرافی فرصت طلبانه استفاده کنیم. زیرا درمجموع نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که ماموگرافی فرصت طلبانه ارزشمند است.

ماموگرافی چیست؟

ماموگرافی یکی از روش‌های تشخیص سریع بیماری سرطان سینه به وسیله ی تابش پرتوهای خفیف اشعه ایکس می‌باشد. به طور معمول در مواردی که مراجعه کننده دارای علایمی از جمله درد ، تشخیص توده ، پوسته پوسته شدن سطح سینه یا فرورفتگی و سایر ناهنجاری های مربوط به سینه باشد پزشک برای اطمینان از نوع عارضه ماموگرافی را توصیه میکند. البته بخاطر اینکه سرطان پستان شایعترین سرطان در کل دنیا است هم نسبت به کل جمعیت و هم نسبت به همه زنان،  برای زنان بالای 40 سال انجام ماموگرافی را به طور سالیانه توصیه می‌شود و همینطور زنانی که پیشینه ابتلا به سرطان سینه و رحم در اقوام خود دارند می‌بایست غربالگری ماموگرافی را زودتر از سن 40 سالگی انجام دهند زیرا بدون شک تشخیص زود هنگام سرطان سینه شانس درمان را تا حد زیاده افزایش می‌دهد. ولی خیلی از زنان از این کار امتناع می‌کنند، یک اصلی این موضوع این می‌تواند باشد که  بانوان خیلی از کشورها خصوصا کشور ما تمایل دارند که توسط جراح خانم معاینه و جراحی بشوند و بنابراین همین امر باعث شد که من علاقمند به پژوهش و درمان در این حوزه شدم.

مزایا، معایب و محدودیت‌های ماموگرافی

در حال حاضر ماموگرافی بهترین ابزار غربالگری برای سرطان پستان است. با این حال، ماموگرافی نمی‌تواند تمام سرطان‌های پستان را تشخیص دهد. در بسیاری از آزمون‌ها، با اینکه فرد دچار سرطان سینه است، پاسخ منفی کاذب ایجاد می‌شود. گاهی اوقات تصاویر ماموگرافی غیرطبیعی به نظر می‌رسند، اما بیمار دچار سرطان پستان نشده است. در این حالت نتیجه ماموگرافی، مثبت کاذب بوده است. در زنانی که ماموگرافی را در سنین 40 تا 49 سالگی انجام می‌دهند، 30 درصد شانس ایجاد جواب مثبت کاذب وجود دارد. در واقع تصاویر غربالگری ماموگرافی برای تشخیص قطعی وجود یک بیماری خوش‌خیم یا بدخیم کافی نیست. از طرفی تفسیر تصاویر ماموگرافی بسیار مشکل است زیرا بافت طبیعی پستان در هر بیمار متفاوت و منحصربه‌فرد است. در صورت وجود یافته‌های غیرطبیعی در ماموگرافی، معمولاً بیوپسی از بافت پستان انجام می‌گیرد. اکثر نمونه‌های بیوپسی تأیید می‌کنند که هیچ سرطانی وجود ندارد. در صورت وجود ناهنجاری‌های غیرطبیعی، رادیولوژیست آزمون‌های تشخیصی بیشتری درخواست می‌کند. 5 الی 15 درصد از ماموگرام‌های غربالگری، به تست‌های بیشتری نظیر سونوگرافی برای تشخیص نهایی نیاز دارند.افزایش تراکم پستان نیز پدیده‌ای است که تشخیص سرطان در ماموگرافی را سخت می‌کند و خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهد.

در حال حاضر در چه مرحله ای هستید؟

این یک سیاست کشوری است و سیاستگذار باید در موردش تصمیم بگیرد. متولی هم وزارت بهداشت است ولی پروتکلی که ما خودمان اجرا می‌کنیم این است که هر خانومی که به ما مراجعه می‌کند اگر بالای چهل سال باشد حتما به ایشان توصیه می‌کنیم که سالانه مامومگرافی و معاینه بشوند و اگر زیر چهل سال باشد در معاینه اول متوجه می‌شویم که این بیمار باید مثلا سالی یکبار یا دوسال یکبار ببینیم و حتی گاهی ممکنه که سه سال یکبار ببینیم، بنابراین با معاینه افراد زیر چهل سال به هیچ وجه برایشان ماموگرافی درخواست نمی‌کنیم ولی ممکنه که از روش‌های تشخیصی دیگه مثل سونوگرافی یا MRI استفاده کنیم. ولی سونوگرافی را در هر سنی انجام می‌دهند.

سخن آخر

کشور ما چه در زمینه تشخیص چه در زمینه درمان وچه در زمینه بازتوانی با درصد کمتری واقعا چیزی در دنیا عقب ندارد . البته در درمان‌های پیشرفته که از نظر هزینه برای اغلب بیماران تقریبا خیلی وقت‌ها امکانپذیر نیست و درصد بسیار بسیار کمی از آنها می‌توانند از درمان‌های پیشرفته استفاده بکنند ولی در خصوص درمان‌های درجه یک و دو خیلی از پزشکان متخصص در کشورمان در این زمینه مجرب هستند. از نظر کارهای پژوهشی‌، هم در پژوهش‌های سلولی مولکولی، علوم پایه و هم در پژوهش‌های بالینی در سطح خیلی خوبی قرار گرفته است. ولی مشکلی که وجود دارد، کمبود بودجه است زیرا به هر حال برای انجام پژوهش‌های علوم پایه بودجه‌های خیلی زیادی لازم است تا بتوان کارهای جدیدی انجام داد و این محدودیت بودجه چه در مرحله دانشگاه و چه در مراکز تحقیقاتی وجود دارد ولی خوشبختانه در کشور ما هم پژوهش‌های پایه کمتر شده و تمرکز به سمت فناوری بیشتر شده است، بنابراین تمام سعی ما این است که پژوهش‌های کاربردی انجام دهیم که به درد مردم بخورد یعنی به سمت تولید فناوری‌ سوق داده شود و یا اینکه فناوری‌های کشورهای دیگر را می آورند و اینجا مهندسی معکوس کرده تا اینکه خروج ارز کمتری داشته باشیم.

پایان مطلب/.