به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، ناباروری مشکلی است که امروزه تقریباً 15 درصد از زوج‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگرچه امروزه تکنیک‌های کمک باروری به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد، تنها 40 تا 50 درصد از زوج‌هایی که درخواست می‌کنند می‌توانند با ساختار ژنتیکی خود صاحب فرزند شوند. به خصوص در افراد مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان، میزان لقاح با درمان‌های امروزی از 5 تا 10 درصد تجاوز نمی‌کند. به همین دلیل، مطالعات زیادی برای به دست آوردن تخمک از سلول‌های بنیادی با ویژگی تکثیر و تمایز آن‌ها انجام می‌شود. علاوه بر این، درمان‌های سلولی بازسازی‌کننده که می‌توانند جایگزین تکنیک‌های کمک باروری و اصلاح ناباروری مختل شوند نیز در مطالعات حیوانی و انسانی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
نارسائی زودرس تخمدان
در سال‌های اخیر تحقیقاتی بر روی وزیکول‌های خارج سلولی مشتق از سلول‌های بنیادی انجام شده است که مشکلات ایمنی را از بین می‌برد. از نظر ایمنی و اثربخشی، مطالعات بالینی شامل جمعیت‌های بزرگ مورد نیاز است.
نارسایی زودرس تخمدان (POF)
طبق تعریف انجمن اروپایی تولید مثل انسان و جنین شناسی (ESHRE)، این بیماری به عنوان یک بیماری زیر 40 سال تعریف می‌شود که به عنوان اولیگو/آمنوره که حداقل 4 ماه طول می‌کشد و مقدار هورمون محرک فولیکول(FSH)  بیش از 25 تعریف می‌شود. IU/l با فاصله حداقل 4 هفته اندازه گیری شد. بروز آن به طور متوسط 1% گزارش شده است. علت بیماری به طور کامل مشخص نشده است و عوامل ژنتیکی، محیطی، آنزیمی، عفونی و ایتروژنیک مقصر شناخته می‌شوند. درمان‌های فعلی کافی نیست و روش‌های درمانی متفاوتی مورد نیاز است.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
سندرم تخمدان پلی کیستیک یکی دیگر از عوامل ناباروری است که باعث افزایش عملکرد تخمدان و عدم تخمک گذاری می‌شود. با سطوح بالای آندروژن، قاعدگی نامنظم و وجود کیست‌های کوچک متعدد در تخمدان مشخص می‌شود. بروز آن در بین 5 تا 10 درصد زنان در سنین باروری است و شایع ترین اختلال غدد درون ریز در بین زنان در سنین باروری است. درمان‌های فعلی در بسیاری از بیماران ناکافی است. کاربردهای پزشکی احیا کننده در درمان فرآیندهای التهابی و ایمنی در حال بررسی است.
اندومتریوز
این یک بیماری التهابی مزمن است که در آن لایه پایه آندومتر در خارج از حفره رحم قرار دارد. فراوانی آن بین 6 تا 10 درصد است و یک بیماری چند عاملی است. مکانیسم‌های ژنتیکی، محیطی و ایمنی در پاتوژنز آن دخیل هستند. امروزه درمان ناباروری و درد نمی‌تواند موفقیت کافی برای این بیماران ایجاد کند.
سندرم آشرمن
این بیماری با چسبندگی داخل رحمی، هیپومنوره یا آمنوره مشخص می‌شود. بافت اسکار تشکیل شده در رحم ممکن است لانه گزینی جنین را مختل کرده و باعث ناباروری یا سقط مکرر بارداری شود. سابقه کورتاژ مرتبط با بارداری در 90 درصد بیماران وجود دارد. اگرچه امروزه از هیستروسکوپی و درمان‌های هورمونی استفاده می‌شود، پیشرفت در روش‌های ترمیمی ممکن است موفقیت در مدیریت بیماری را افزایش دهد.
سلول‌های بنیادی، سلول‌های تمایز نیافته‌ای هستند که در بافت‌های جنین یا بالغ یافت می‌شوند. این سلول‌ها سلول‌هایی هستند که می‌توانند خود را تجدید کنند یا در صورت لزوم تمایز پیدا کنند.
سلول‌های بنیادی در باروری 
سلول‌های بنیادی پرتوان القایی از کشت فیبروبلاست موش در سال 2006 به دست آمد و نشان داده شده است که می‌توانند هر سه ورقه جوانه را تشکیل دهند و کاریوتیپ مشابه سلول‌های بنیادی جنینی را حفظ کنند. از آنجایی که این سلول‌ها از سلول‌های بالغ تولید می‌شوند، مشکلات اخلاقی ناشی از جنین برطرف می‌شود. از سوی دیگر، محققین سلول‌های پوستی از مردان آزواسپرم و بارور را به همراه پروتئین مورفوژنتیک استخوان 4 (BMP4)، پروتئین مورفوژنتیک استخوان 8(BMP8)، اسید رتینوئیک (RA)  و LIF به بیضه موش پیوند زدند و مورد مطالعه قرار دادند. مطالعه دیگری نشان داد که سلول‌های بنیادی ناشی از فیبروبلاست انسانی هم در محیط کشت نرمال و هم از طریق پیوند خارجی به سلول‌های اسپرم زا تبدیل شدند. سلول‌های اوگونیا با کشت با سلول‌های غدد جنسی مشتق از تخمدان به دست آمد. اگرچه سلول‌های بنیادی پرتوان القایی امیدوارکننده هستند، اما دارای پتانسیل تراتوژن هستند و استفاده از روش‌های یکپارچه سازی اسید نوکلئیک، تغییرات اپی ژنیک و بی ثباتی ژنومی استفاده از آن‌ها را در درمان محدود می‌کند.
محققین همچنین دریافتند که سلول‌های بنیادی مشتق از مغز استخوان که به صورت داخل وریدی یا مستقیم به رحم موش‌هایی که با آن‌ها چسبندگی داخل رحمی ایجاد کرده‌اند تزریق می‌شوند، گیرنده استروژن- پروژسترون آندومتر را افزایش داده و ناحیه فیبروتیک را کاهش می‌دهند. 
سلول‌های بنیادی در باروری زنان
سلول‌های بنیادی اندومتر استرومایی از سلول‌های اپیتلیال و اندوتلیال تشکیل شده است. استرومایی‌ها حاوی CD44، CD73 و CD90 هستند، اما CD34 و CD45 منفی هستند، اپیتلیال آنتی ژن جنینی مرحله خاص (SSEA-1)، N-cadherin و NTDPase2 مثبت، اندوتلیال در فنوتیپ CD 31 و CD 34 هستند. آندومتر در غیاب آسیب، این سلول‌ها ساکت می‌مانند. در صورت وجود آسیب آندومتر، این سلول‌ها به وسیله کموکاین‌ها و گیرنده کموکاین C-X-C نوع 4 (CXCR4)  به ناحیه آسیب دیده هدایت می‌شوند. 
سلول‌های بنیادی مشتق شده از بند ناف CD29، CD44، CD73، CD90 و CD105 مثبت، CD31، CD45 و HLADR-85 منفی هستند. به دست آوردن آسان، کم خطر و پاسخ ایمنی کم بسیار سودمند است. در مدل‌های حیوانی POI، عملکرد تخمدان نشان داده شده است که با فعالیت ضد آپوپتوز در سلول‌های گرانولوزا، باعث کاهش سطح FSH و افزایش استروژن و پروژسترون، ترمیم تخمدان می‌شود. علاوه بر این، نشان داده شده است که مدل PCOS موش ناشی از دهیدرواپی آندروسترون باعث کاهش سیتوکین‌های التهابی و بهبود ناباروری می‌شود. علاوه بر این، مشاهده شد که با فعال کردن ماتریکس متالوپروتئیناز 9، همین اثر را نشان داد. در بیماران نارسایی زودرس تخمدان، فاکتور رونویسی پروتئین O3a (FOXO3a) و پروتئین O1 Forkhead Box (FOXO1) را فسفریله می‌کند و باعث فعال‌سازی اولیه فولیکول و در نتیجه افزایش تعداد فولیکول‌ها می‌شود.
سلول‌های بنیادی مشتق از مایع آمنیوتیک
سلول‌های بنیادی مشتق از مایع آمنیوتیک به دلیل خواص تنظیم کننده ایمنی و توانایی آن‌ها در تمایز، اغلب در پزشکی احیا کننده استفاده می‌شوند. VEGF، فاکتور رشد تبدیل کننده آلفا و بتا با فعال کردن فاکتورEGF و مسیرهای سیگنالینگ پروتئین مورفوژنیک استخوانBMP عملکرد تخمدان را بهبود می‌بخشد. در مدل‌های POF موش، این سلول‌ها فولیکولار هستند، به خصوص اگر آنتی ژن CD4C/CD105+ داشته باشند. نشان داده شده است که از آترزی جلوگیری می‌کند و عملکرد تخمدان را بازیابی می‌کند. 
امروزه از وزیکول‌های خارج سلولی مشتق از سلول‌های بنیادی مزانشیمی برای کاهش واکنش‌های ایمونولوژیک سلول‌های بنیادی استفاده می‌شود. با این حال، اگرچه همه این روش‌ها امیدوارکننده هستند، اما قبل از اینکه بتوان آن‌ها را در عمل معمول قرار داد، به مطالعات زیادی نیاز است.
پایان مطلب/