به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، تخمین زده می‌شود که 2.8 میلیون نفر در سراسر جهان به مولتیپل اسکلروزیس (MS) مبتلا هستند، یک بیماری خود ایمنی که در آن سیستم ایمنی به مغز و نخاع آسیب می‌رساند. علائم شامل خستگی، اختلال بینایی، مشکلات حرکتی و تعادل، و اختلال عملکرد شناختی است. بسیاری از افرادی که به MS مبتلا می‌شوند، علائمی را تجربه می‌کنند که به دنبال آن یک دوره بهبودی وجود دارد، اما با گذشت زمان بیماری می‌تواند به ناتوانی دائمی تبدیل شود. علل دقیق MS ناشناخته است. اما برای چندین دهه دانشمندان ارتباط بین MS و اپشتین بار ویروس (EBV) را پیشنهاد کرده‌اند. ویروس اپشتین بار عفونتی است که در دوران کودکی معمولاً علائمی ایجاد نمی‌کند. با این حال،  این عفونت در نوجوانی می‌تواند منجر به تب غده‌ای شود که به آن "بیماری بوسیدن" یا مونونوکلئوزعفونی ("مونو") نیز می‌گویند. یک مطالعه در سال 2022 تأیید کرد که افراد مبتلا به MS تقریباً همیشه قبلاً به EBV آلوده بوده‌اند (به طور کلی عفونت چندین سال قبل از ظهور MS رخ می‌دهد). اما محققان هنوز در حال بحث درباره این موضوع هستند که این ویروس چگونه می‌تواند در افراد خاصی باعث MS شود. این پژوهش جدید سرنخ‌های جدیدی را ارائه می‌دهد.

پیش زمینه

هنگامی که بدن ما با یک عفونت مواجه می‌شود، یک پاسخ ایمنی ایجاد می‌کند به طوری که دفعه بعد که در معرض آن بیماری قرار می‌گیرید، از قبل در برابر آن بیماری محافظت ایجاد شده است. به طور معمول، در افراد سالم، سلول‌های ایمنی به نام سلول‌های T و سلول‌های B در برابر یک هدف واحد مانند بخشی از یک ویروس یا باکتری(آنتی ژن) تولید می‌شوند و وظیفه آن‌ها مبارزه با عفونت است. سلول‌های B آنتی بادی‌هایی تولید می‌کنند که به ویروس‌ها یا باکتری‌های مهاجم متصل شده و آن‌ها را از بین می‌برند. بیماری‌های خودایمنی ، که MS یکی از آن‌هاست، زمانی رخ می‌دهند که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های خودی آسیب می‌رساند. این بیماری‌ها می‌توانند ناشی از پدیده‌ای به نام تقلید مولکولی باشد که عموما زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های ایمنی که در اصل برای مبارزه با عفونت تولید شده‌اند، در عوض به پروتئین‌های بدن با شکل مشابه حمله می‌کنند. این امر بسته به اینکه سیستم ایمنی بدن کدام قسمت از بدن را هدف قرار می‌دهد، علائم و بیماری‌های مختلفی ایجاد می‌کند. در MS، چون مغز و نخاع تحت تاثیر قرار می‌گیرند، این بیماری منجر به طیف وسیعی از علائم عصبی می‌شود.

مصونیت نادرست

برای درک اینکه چگونه این فرآیند در بیماران MS با جزئیات بیشتر انجام می‌شود، تیم پشت ایی مطالعه، نمونه خون بیش از 700 فرد مبتلا به MS و تعداد مشابهی را بدون بیماری (گروه کنترل) مورد مطالعه قرار دادند. آن‌ها دریافتند که، آنتی بادی‌هایی که به آنتی‌ژنی از EBV به نام EBNA1 (آنتی ژن هسته‌ای) متصل می‌شوند، در بیماران MS افزایش یافته است. این موضوع تعجب آور نبود، چراکه تحقیقات قبلی نشان داده بود که آنتی بادی‌های علیه EBNA1 در افراد مبتلا به MS بیشتر است. اما نقش آن‌ها در ایجاد این بیماری به طور دقیق یافت نشده بود. اولیویا توماس، محقق فوق دکتری در بخش علوم اعصاب بالینی، مؤسسه کارولینسکا و اولین نویسنده این مطالعه می‌گوید: " MS یک بیماری فوق‌العاده پیچیده است، اما مطالعه ما بخش مهمی در این پازل است و می‌تواند توضیح دهد که چرا برخی افراد به این بیماری مبتلا می‌شوند. ما کشف کرده‌ایم که آنتی‌بادی‌های خاصی علیه ویروس اپشتین بار، که به طور معمول با عفونت مبارزه می‌کنند، می‌توانند به اشتباه مغز و نخاع را هدف قرار دهند و باعث آسیب شوند". این مطالعه نشان داد که این آنتی بادی‌هایی که در پاسخ به EBNA1 تولید می‌شوند، به جای مبارزه با عفونت EBV، در عوض می‌توانند پروتئین مشابهی را که در مناطقی از مغز یافت می‌شود که در MS ملتهب می‌شوند، به نام آلفا کریستالین B یا Cryab مورد هدف قرار دهند که نقش آن جلوگیری از تجمع پروتئین در شرایط استرس سلولی مانند التهاب است. همان طور که اشاره شد، Cryab نقش مهمی در محافظت از بدن در برابر اثرات التهاب ایفا می‌کند، بنابراین اگر آنتی بادی‌ها به اشتباه این پروتئین را هدف قرار دهند، این امر می‌تواند تا حدودی علائم مشاهده شده در MS را توضیح دهد. ابن تیم متوجه شدند که این آنتی بادی‌های ضد Cryab در بیش از ۲۳ درصد از بیماران مبتلا به MS و تنها ۷ درصد از کنترل ها وجود دارد که نشان می‌دهد این فرآیند می‌تواند در شروع یا پیشرفت بیماری MS در بیش از یک چهارم بیماران دخیل باشد. این یافته ها جذاب هستند اما نشان می دهند که تنوع بالایی بین افراد مبتلا به این بیماری وجود دارد و نشان می‌دهد که ممکن است چندین راه کمی متفاوت برای ابتلا به MS وجود داشته باشد. مطالعات قبلی نشان داده‌اند که آنتی‌بادی‌های EBNA1 می‌توانند به پروتئین‌های دیگر بدن مانند anoctamin-2 و GlialCAM نیز متصل شوند، که به طور مشابه در افراد مبتلا به MS شایع‌تر است.

نقش سلول‌های T

در حالی که تصور می‌شود آنتی بادی‌های EBV در MS دخیل هستند، بعید است که به طور کامل توضیح دهند که چرا برخی افراد به بیماری مبتلا می‌شوند. محققان بر این باورند که سلول‌های T، سربازان سیستم ایمنی که در کنار آنتی بادی‌ها کار می‌کنند ، نیز ممکن است درگیر باشند. بنابراین این تیم نقش سلول‌های T را نیز بررسی کردند و متوجه شدند که آن‌ها احتمالا می‌توانند به روشی مشابه به EBNA1 و Cryab واکنش متقابل نشان دهند.علی رغم این پیشرفت‌ها، درک این علت که چگونه پاسخ ایمنی به EBV ممکن است در MS دخیل باشد، برای محققان هنوز به طور روشن مشخص نیست همچنین اینکه در بیماری اولیه چه اتفاقی می‌افتد یا چه چیزی باعث پیشرفت آن می‌شود نیز مشخص نشده است. ماتیاس برونگ، محقق وابسته در بخش علوم اعصاب بالینی، مؤسسه کارولینسکا می‌گوید: "ما اکنون در حال گسترش تحقیقات خود هستیم تا بررسی کنیم که چگونه سلول‌های T با عفونت EBV مبارزه می‌کنند و چگونه ممکن است این سلول‌های ایمنی به سیستم عصبی مرکزی در بیماری MS آسیب بزنند و به پیشرفت بیماری کمک کنند." این احتمال وجود دارد که پروتئین‌های دیگری نیز وجود داشته باشند که می‌توانند توسط پاسخ های ایمنی EBV در MS مورد هدف قرار گیرند، و تحقیقات در حال بررسی این احتمال است. در حالی که درمان‌های موجود در کاهش میزان عود بسیار موثر هستند، در حال حاضر هیچ درمانی وجود ندارد که در نهایت از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. امید است که درک بیشتر این بیماری راه را برای توسعه درمان‌های شخصی با پتانسیل درمان MS هموار کند.

پایان مطلب./