به گزارش پایگاه اصلاع رسانی بنیان، نوع جدیدی از واکسن ساخته شده توسط محققان دانشکده مهندسی مولکولی پریتزکر دانشگاه شیکاگو (PME) در محیط آزمایشگاهی نشان داده است که می‌تواند بیماری‌‌های خودایمنی مانند مولتیپل اسکلروزیس، دیابت نوع 1 و بیماری کرون را را به طور کامل معکوس کند، بدون اینکه بقیه سیستم ایمنی را از کار بیندازد. یک واکسن معمولی به سیستم ایمنی انسان می‌آموزد که ویروس یا باکتری را به عنوان دشمنی که باید مورد حمله قرار گیرد، بشناسد. واکسن معکوس جدید دقیقا برعکس عمل می‌کند، بدین شکل که، حافظه سیستم ایمنی را از یک مولکول حذف می‌کند. در حالی که چنین پاک کردن حافظه ایمنی برای بیماری‌‌های عفونی ناخواسته است، اما می‌تواند واکنش‌‌های خودایمنی مانند آنچه در مولتیپل اسکلروزیس، دیابت نوع 1، آرتریت روماتوئید یا بیماری کرون مشاهده می‌شود، که در آن سیستم ایمنی به بافت‌‌های سالم فرد حمله می‌کند، متوقف کند.

پیش زمینه

واکسن معکوس که اخیرا در نشریه Nature Biomedical Engineering توضیح داده شد، از این که چگونه کبد به طور طبیعی مولکول‌‌های سلول‌‌های شکسته‌شده را با پرچم‌‌های حمله نکن علامت‌گذاری می‌کند تا از واکنش‌‌های خودایمنی به سلول‌‌هایی که در اثر فرآیند‌های طبیعی می‌میرند، جلوگیری کند. محققان PME یک آنتی ژن، مولکولی که توسط سیستم ایمنی مورد حمله قرار می‌گیرد، را با مولکولی شبیه قطعه‌ای از یک سلول پیر که کبد آن را به عنوان دوست و نه دشمن می‌شناسد، جفت کردند. این تیم نشان داد که چگونه واکسن می‌تواند با موفقیت واکنش خود ایمنی مرتبط با بیماری شبیه مولتیپل اسکلروزیس را متوقف کند. جفری هابل، پروفسور یوجین بل در مهندسی بافت و نویسنده اصلی مقاله جدید می‌گوید: " در گذشته نشان دادیم که می‌توانیم از این رویکرد برای جلوگیری از خودایمنی استفاده کنیم. اما چیزی که در مورد این کار بسیار هیجان‌انگیز است این است که نشان داد‌ه‌ایم می‌توانیم بیماری‌‌هایی مانند مولتیپل اسکلروزیس را پس از وجود التهاب مداوم درمان کنیم، که در زمینه دنیای واقعی مفیدتر است."

رفع یک پاسخ ایمنی

وظیفه سلول‌‌های T سیستم ایمنی این است که سلول‌ها و مولکول‌‌های ناخواسته، از ویروس‌ها و باکتری‌ها گرفته تا سرطان‌ها، را به عنوان عامل خارجی برای بدن تشخیص دهند و از شر آن‌ها خلاص شوند. هنگامی‌که سلول‌‌های T حمله اولیه را علیه آنتی ژن انجام می‌دهند، سلول‌های خاطره، حافظه مهاجم را برای از بین بردن سریعتر آن در آینده حفظ می‌کنند. با این حال، سلول‌‌های T می‌توانند اشتباه کنند و سلول‌‌های سالم را به عنوان عامل خارجی تشخیص دهند. به عنوان مثال، در افراد مبتلا به بیماری کرون، سیستم ایمنی به سلول‌‌های روده کوچک حمله می‌کند. در افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس، سلول‌‌های T به  غلاف میلین، پوشش محافظ اطراف اعصاب حمله می‌کنند. هابل و همکارانش می‌دانستند که بدن مکانیزمی دارد که تضمین می‌کند واکنش‌‌های ایمنی در پاسخ به هر سلول آسیب‌دیده در بدن رخ نمی‌دهد، پدید‌ه‌ای که به عنوان تحمل ایمنی محیطی شناخته می‌شود و در کبد انجام می‌شود. آن‌ها در سال‌‌های اخیر کشف کردند که برچسب زدن مولکول‌ها با قندی به نام استیل گالاکتوزامینN-  (pGal)می‌تواند این فرآیند را تقلید کند و مولکول‌ها را به کبد بفرستد، جایی که تحمل نسبت به آن‌ها ایجاد می‌شود. هابل توضیح داد:"  ایده این است که ما می‌توانیم هر مولکولی را که بخواهیم به pGal متصل کنیم و به سیستم ایمنی یاد می‌دهد که آن را تحمل کند. به جای بالا بردن ایمنی مانند یک واکسن، می‌توانیم آن را به روشی بسیار خاص با واکسن معکوس کاهش دهیم." در مطالعه جدید، محققان بر روی یک بیماری شبیه مولتیپل اسکلروزیس تمرکز کردند که در آن سیستم ایمنی به میلین حمله می‌کند و منجر به ضعف و بی‌حسی، از دست دادن بینایی و در نهایت مشکلات حرکتی و فلجی می‌شود. این تیم پروتئین‌‌های میلین را به pGal مرتبط کردند و تأثیر واکسن جدید معکوس را آزمایش کردند. آن‌ها دریافتند که سیستم ایمنی حمله به میلین را متوقف کرده و به اعصاب اجازه می‌دهد دوباره به درستی کار کنند و علائم بیماری را در حیوانات معکوس می‌کند. در یک سری آزمایشات دیگر، دانشمندان نشان دادند که همین رویکرد برای به حداقل رساندن سایر واکنش‌‌های ایمنی مداوم کار می‌کند.

به سمت آزمایشات بالینی

امروزه بیماری‌‌های خودایمنی عموماً با دارو‌هایی درمان می‌شوند که به طور کلی سیستم ایمنی را از بین می‌برند. هابل می‌گوید: " این درمان‌ها می‌توانند بسیار مؤثر باشند، اما شما همچنین پاسخ‌‌های  ایمنی لازم برای مبارزه با عفونت‌ها را مسدود می‌کنید و بنابراین عوارض جانبی زیادی وجود دارد. اگر بتوانیم به جای آن بیماران را با واکسن معکوس درمان کنیم، می‌تواند بسیار خاص‌تر باشد و منجر به عوارض جانبی کمتری شود." هابل هم چنین اضافه کرد: "  برای مطالعه ترکیبات pGal در انسان به کار بیشتری نیاز است، اما آزمایشات ایمنی فاز اول در حال حاضر در افراد مبتلا به بیماری سلیاک، یک بیماری خودایمنی که با خوردن گندم، جو و چاودار مرتبط است، انجام شده است و آزمایشات ایمنی فاز I در حال انجام است. در مولتیپل اسکلروزیس این کارآزمایی‌ها توسط شرکت داروسازی Anokion SA انجام می‌شود، که به تأمین مالی کار جدید کمک کرد و هابل یکی از بنیانگذاران آن بود و مشاور، عضو هیئت مدیره و صاحب سهام است. بنیاد خانواده آلپر نیز کمک مالی به این تحقیق کرد. هابل می‌گوید: " هنوز هیچ واکسن معکوس تأیید شده بالینی وجود ندارد، اما ما به‌طور باورنکردنی از پیشبرد این فناوری هیجان‌زده هستیم".

پایان مطلب./