دکتر امیر عباس هدایتی اصل،فوق تخصص خون و آنکولوژی کودکان و رئیس بخش پیوند سلول های بنیادی بیمارستان محک در گفتگو با "بنیان" با تاکید بر این که استفاده از سلول های بنیادی نوین ترین و موثرترین شیوه درمان است افزود:خدا هنگام آفرینش انسان یک جایگزین همراه او خلق کرد. این جاگزین در خون بند ناف و مغز و استخوان قرار دارد. در خون بند ناف سلول های بنیادی وجود دارد که می تواند جایگزین سلول های دیگر شود.در بزرگسالانی که خون بند نافشان ذخیره نشده است می توان از سلول های بنیادی  که در بدن هر فرد وجود دارد و بر اساس نوع بیماری ، از سلول های بنیادی فرد بیمار  یا دیگری استفاده کنیم و پیوند را انجام دهیم.

این متخصص خون و آنکولوژی درمان بیماران با استفاده از پیوند سلول های بنیادی را موفق دانست و افزود:پروسه پیوند از روی که بیمار وارد بخش پیوند می شود و عملیات مختلف مانند جدا سازی سلول،شیمی درمانی و پیوند انجام می شود با توجه به نوع بیماری  حدود 2 تا 3هفته طول می کشد تا تقسیم سلولی انجام شود.سپس با آزمایشات خاصی که انجام می دهیم می توانیم مشاهده کنیم چند درصد  پیوند انجام شده برای شخص و چند درصد برای دهنده است.بیماران 30 تا 40 روز در اتاق های ایزوله نگه داری می شوند.البته همه بیماران سرطانی نیازی به پیوند ندارند و بسیاری از بیماران با شیمی درمانی بعد از 5 سال بهبودی کامل دارند.

چه مشکلاتی در مسیر تهیه سلول های بنیادی وجود دارد؟

دکتر هدایتی  با اشاره به اقدام دیر هنگام کشور در ذخیره سازی خون بند ناف گفت: بسیاری از کشورها از 30 سال پیش اقدام به ذخیره سازی خون بند ناف کردند، در حالی که 10 سال پیش که ما اقدام به ذخیره سازی خون بند ناف کردیم وزارت بهداشت نامه ای مبنی بر اینکه  ذخیره کردن خون بند ناف از نظر شرعی و بهداشتی دچار اشکال می باشد ارسال کرد.سپس بعد از چند سال که موسسه رویان و بیمارستان شریعتی همکاری خود را در این زمینه اعلام کردند ما توانستیم این کار را انجام دهیم.به همین دلیل میزان ذخیره ما بسیار کم است.
وی در پاسخ به این سوال که چه مشکلاتی در تهیه  سلول های بنیادی وجود دارد  گفت:هنگامی که شیمی درمانی روی فرد بیمار جوابگو نباشد، باید از  پیوند سلول های بنیادی  استفاده کرد. هر کودکی  که خون بند نافش ذخیره نشده است، 25% شانس این را دارد که از خواهر یا برادر خود دهنده داشته باشد.هرچه تعداد خواهر و برادران بیشتر باشد این شانس بیشتر است.اما در حال حاضر که اکثر خانواده ها کم جمعیت هستند و ممکن است ازدواج فامیلی نباشد و ژنتیک ها تفاوت های عمده ای داشه باشد احتمال هماهنگی سلول های بیمار با خواهر و برادر خود کم است.در این شرایط باید از بانک های خون بند ناف  استفاده کنیم.

وی ادامه داد:در حال حاضر در ایران  بانک خون بند ناف رویان،شریعتی و انتقال خون مجهز به خون بند ناف هستند.اما از آنجایی که این سه مرکز به یک مرکز واحد تبدیل نشدند ما هنگامی که نیاز پیدا می کنیم باید سه تقاضانامه به این سه مرکز بفرستیم.اگر در این سه مرکز طبق تقاضای ما موردی پیدا شد مشکلی وجود ندارد در غیر این صورت برای وارد کردن نمونه از خارج باید هزینه بسیار زیادی پرداخت کنیم. بیماری که نمونه مناسب در داخل کشور ندارد،شیمی درمانی می شود و پس از یک مدت بیماری دوباره عود می کند و این پروسه چندین بار تکرار می شود.پس از گذشت چند ماه سیستم ایمنی ضعیف شده و عفونت می کند و بیمار از دست می رود.متاسفانه تعداد زیادی در انتظار نمونه هستند.

دکتر هدایتی در مورد هزینه پیوند سلول های بنیادی  برای بیماران سرطانی محک گفت:مراکز دیگر برای پرداخت هزینه پیوند هیات امنای ارزی که بودجه خاصی را برای هر بیمار پیوندی پرداخت می کند و بودجه دانشگاه ها استفاده می کنند. اما از آنجا که  اینجا یک مرکز خیریه است، ما قادر نیستیم از این دو مرکز استفاده کنیم.به طور کلی هزینه پیوند برای هر بیمار، از روی که وارد بخش پیوند می شود و انجام آزمایشات تا بستری بعد از پیوند نزدیک به 40 میلیون هزینه دارد که بیماران پیوندی هیچ پولی را پرداخت نکردند.

در چه بیماری هایی می توان از سلول های بنیادی استفاده کرد و چگونه؟
دکتر هدایتی از استفاده سلول های بنیادی در تومورهای استخوان  تومورهای لنفوم ها خبر داد و توضیح داد:در این بیماری ها می توان از سلول های بنیادی فرد بیمار استفاده کرد اما گاهی در بعضی بیماری های دیگر که فرد کم کاری مغز و استخوان دارد و قادر به تولید سلول بنیادی نیست، ما با استفاده از شیمی درمانی سلول های بیمار را از بین می بریم،  سپس سلول های جدید را از خواهر یا برادر فرد یا از بانک های خون بند ناف می گیریم و به بدن فرد بیمار تزریق کنیم.سپس حدود سه هفته انتظار سلول بنیادی رشد می کند و امیدواریم پایدار بماند به همین دلیل تا چند ماه فرد باید داروهای مورد نیاز را مصرف کند.
رئیس بخش پیوند بیمارستان محک، پروسه پیوند را به این صورت تشریح کرد:برای پیوند از دو روش استفاده می شود.در روش اول از مغز و استخوان فرد سلول های بنیادی گرفته می شود.اما در روش دوم که نوین تر است و پیشرفت علم استفاده از آن را امکان پذیر کرده است دستگاه هایی تولید شده که می توانند سلول های بنیادی را از خون محیطی بگیرند.به این صورت که دهنده را به دستگاه وصل می کنیم و سلول های بنیادی را جدا می کنیم و خون و دیگر فراورده های را به فرد دهنده که ممکن است خود بیمار باشد بازمیگردانیم.این باعث شده حتی کسی که کم خونی دارد قادر به اهدا باشد.اگر پیوند از خود فرد به خودش باشد اوتولوگ و اگر از فرد دیگر باشد آلوژن گفته می شود.در حال حاضر مراکزی راه اندازی شده است که می توانند از اطلاعات ژنتیکی افراد بزرگسال هم استفاده کنند و از خون محیطی  یا مغز استخوان بزرگسالان برای پیوند استفاده کنند.

چرا همایش مدیریت درد برگزار شد؟

این متخصص خون و آنکولوژی نخستین همایش مدیریت درد سرطان را برای همه متخصصین رشته های مختلف مفید دانست و افزود:دلیل اصلی برگزاری این همایش این بود که ما هنوز در زمینه مدیریت درد دچار مشکل هستیم.باید به فکر این باشیم که مریض سرطانی درد دارد پس باید درد را ساکت کرد . بنابراین چون این نیاز حس می شد ،محک هم به دنبال علم روز بود خواست در این زمینه آگاهی دهد که چرا بیمار درد دارد و چگونه درد را برطرف کنیم. برای اینکه بیمار هیچ دردی را حس نکند،ما قبل از شروع اولین اقدامات هم سعی در کاهش درد بیمار داریم .برای مثال قبل از استفاده از سرنگ، با کمک پمادی سعی در کاهش درد سوزن روی بدن کودک داریم.حتی سعی می کنیم با استفاده از موسیقی حواس کودک را پرت کنیم. ما محیط را به گونه ای فراهم کردیم که کودک کم تر دچار درد شود.اما گاهی کودک مبتلا به بیماری هایی است که روی مراکز حساس بدن فشار می آورد، ما در این زمان داروی های پله اول،دوم،ترکیبی استفاده می کنیم.
پایان مطلب/