دکتر اسماعیل میرزایی، دکترای نانو فناوری پزشکی از دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشیار و عضو هیئت علمی گروه نانو فناوری دانشگاه علوم پزشکی شیراز و معاون پژوهشی و فناوری دانشکده علوم نوین در گفتگو با خبرنگار سایت بنیان، از فعالیت‌هایشان در حوزه مهندسی بافت خبر دادند و گفتند: حوزه کاری ما بیشتر در استفاده از داربست‌های نانو برای پزشکی باز ساختی و ترمیم بافت هست که در برخی حوزه‌ها پیشرفت‌های خوبی داشتیم و حتی موفق شدیم محصولاتی را نیز به ابزار عرضه کنیم.

تولید داربست‌های هیدروژلی نانو کامپوزیتی

برای ترمیم بافت‌های مختلف بطور مشخص یکی از کارهایی که می‌کنیم داربست‌های هیدروژلی نانو کامپوزیتی بر پایه پلیمرهای طبیعی می‌سازیم. تاکنون نیز این داربست‌ها را برای بافت‌های مختلفی استفاده کردیم از جمله استخوان، غضروف، پوست، قرنیه چشم که بعضی‌ها در مراحل ابتدائی‌تر هستند و برای برخی دیگر مراحل حیوانی را طی کردیم، مثلا در بحث استخوان و حتی دندان کارهای حیوانی را انجام دادیم و نتایج خیلی خوبی هم گرفتیم. در بحث پوست و استخوان هم دنبال این هستیم که داربست‌ها را بصورت تجاری هم تولید کنیم و طی صحبت‌هایی که با مراکز بالینی داشتیم، این محصولات در مقیاس آزمایشگاهی تایید شده که برای بیماران می‌تواند مفید باشد.

با چه مراکزی برای این پروژه ها همکاری دارید؟

محل اصلی کارما دانشکده علوم و فناوری‌های نوین شیراز هست، در بحث چشم با مرکز تحقیقات چشم و در کارهای حیوانی با مرکز پزشکی مقایسه‌ای کار می‌کنیم که در واقع مدل‌های حیوانی را آنجا کار می‌کنیم و برای تولید داربست‌های نانو نیز با مرکز تحقیقات نانو فناوری همکاری داریم. در بحث سوختگی و ترمیم این ناحیه با مرکز سوختگی نیز همکاری خیلی خوبی داریم.

کدام یک از این پروژه‌ها پیشرفت بیشتری داشته است؟

در حال حاضر در بحث استخوان و نقایص استخوان برای بحث دندان پیشرفت خوبی داشتیم به گونه ای که محصولات ما در بازار در حال استفاده می‌باشد. در واقع برای این کار ما استخوان را از جسد گرفته سپس دسلولار می‌کنیم و بعد یکسری فرایند روی انجام می‌دهیم تا بیمار بتواند در نهایت از آن استفاده کند. مثلا شخصی که دندانش را ایمپلنت می‌کند یا به هر دلیلی استخوان و زیر ساخت دندانش دچار مشکل شده است می‌تواند از آن استفاده کند. در این زمینه داربست‌هایی که ما ساخته‌ایم می‌تواند کارایی بهتر و هم قیمت پایین‌تری داشته باشد و خیلی راحت تر در اختیار بیماران قرار بگیرد اینها نمونه‌های خارجی هم دارند ولی بدلیل قیمت بالای آنها استفاده نمی‌شود.

کمک به بحث سوختگی با علم مهندسی بافت

ما یک سری شیت‌های هیدروژلی ساختیم که در واقع جزو پانسمان‌های پیشرفته قرار می‌گیرد و اینها می‌تواند به درمان بیماری‌های سوختگی که هم شدید و هم عمیق هستند خیلی کمک کند. زیرا این افراد در مراحل اولیه با از دست دادن آب بدن مواجه می‌شوند، بنابراین الکترولیت‌ها که البته این فرم هیدروژلی دارد می‌تواند بیمار را در این مرحله بیماری حفظ کند و هم متعاقبا کمک کند تا زخم ایجاد شده ترمیم شود. زیرا درحال حاضر مهمترین روشی که برای ترمیم افراد آسیب دیده استفاده می‌شود، اینست که پیوندپوست می‌زنند یعنی پوست را اگر از خود فرد یا از فرد دیگری می‌گیرند، سپس این پوست را پیوند می‌زنند ولی این روش مشکلات زیادی دارد، از طرفی یک سری پانسمان‌های پیشرفته خارج از کشور وجود دارد که اصلا به ایران وارد نمی‌شود به دلیل اینگه خیلی گران است و بیمارانی هم که دچارآسیب می‌شوند توان مالی تهیه آنرا ندارند زیرا این پانسمان‌های پیشرفته در صورتی که وارد کشور بشوند برای هر بسته باید یک میلیارد هزینه شود. بنابراین یکی دیگر از کارهایی که انجام می‌دهیم تا به نتیجه برسد تولید پانسمان‌های سوختگی است که در مراحل اولیه نتایج خوبی گرفتیم ولی هنوز در بیماران تست نشده است و نتایج روی حیوان و سلول بوده است یعنی در فاز حیوانی می‌باشد، ورود به بحث انسان چون شرایطی می‎‌خواهد از جمله از نظر خلوص مواد و تولید انبوه تا بتواند روی بیماران اقدام شود که به همین خاطر درحال حاضر در فاز یک روی آنها کار می‌کنیم.

در حوزه سلول های بنیادی و پزشکی بازساختی در چه مرحله ای است؟

شیراز یکی از قطب‌های سلول‌های بنیادی است.کارهایی از قبل در چند تا از بیمارستان‌ها شروع شده من جمله بیمارستان مادر و کودک و چند تا از مراکز دیگر که کارهای سلولی انجام شده است و حتی بحث کارتی‌سل‌ها هم در شیراز انجام می‌شودو پیشرفت خوبی داشته ولی هنوز روتین نشده است و یکی از مواردی هم که در شیراز یک گروهی روی آن کار کردند، در حوزه پژوهش‌های انسانی بوده است که موفق شدند یک سری سازه‌هایی برای تولید نای و مری در کودکان بسازند برای این کار از طریق تکنیک‌های پرینتر سه بعدی استفاده کردند که صفر تاصد این کار هم طراحیی و هم مهندسی بافت آن در شیراز و توسط این تیم انجام شده است و نتایج خوبی هم گرفتند ولی هنوز بصورت عمومی اعلام نکردند.

سخن آخر

ما درحال حاضر موفق شدیم پروژه را از دیدگاه فناورانه و کاربردی تعریف کنیم و مقاله هم بدهیم ولی متاسفانه در مرحله ای که کار باید وارد فاز انسانی شود متوقف می‌شویم زیرا این کار نیاز به زیرساخت‌هایی دارد تا بتوان آن شرایط و حصول اخلاقی که باید یک محصول مطمئنی را آماده کند فراهم نیست ( منظور شرایطی که در آن تولید انجام می‌شود و ایمنی مواد اولیه ای که بکار می‌رود و شرایط پزشکی و از نظر ایمنی و سلامت فراهم وتامین باشد). یعنی مثلا اگر در آزمایشگاه روی یک یا دو سانتیمتر پوست محصول را تست می‌کنیم در مقیاس انسانی باید کار وسیعتر شود مثلا باید روی بیست سانتیمتر پوست تولیدی، کار ارزیابی شود. بنابراین لازمه این کار حمایت ویژه است. در واقع مشکلی که هست از یک طرف اعلام می‌کنند محصول را تولید کنید ما حمایت می‌کنیم از طرفی هم نیاز است که این فاصله میان تحقیق و تولید پر شود. نباید تنها دانش بنیان حمایت شود زیرا دانش بنیان هم می‌خواهد در سایه تحقیقات و پژوهش به تولید و فروش برسد. بنابراین این فاصله را باید پر کرد. مثلا یک فضایی در اختیار محقق قرار بدهند و یک بودجه ای که این مرحله را انجام بدهد و مرحله دیگر هم خود فرد بتواند این محصول را به فروش برساند تا بتواند این مسیر را تا انتها کامل کند. بنابراین لازم است آزمایشگاه را یک مرحله بالاتر ببریم تا نیمه صنعتی بشود که این نیاز به حمایت و کمک بیشتری دارد. اگر این اتفاق رخ دهد با توجه به توانمندی اعضای هیات علمی و دانشجویان، این حمایت می‌تواند فرصتی را برای اشتغال دانشجویان بعد از فارغ التحصیلی آنها نیز فراهم کند و این خود کمکی بزرگ به تحول دانشگاه و مراکز آموزشی کشور است.

پایان مطلب/.