به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، با توجه به روند افزایشی بروز و مرگ و میر سرطان ریه در ایران، حذف عوامل خطر عمده می‌تواند این موضوع را کاهش دهد و باید برنامه ریزی جامع ملی در برنامه‌های ارتقای سلامت مدنظر قرار گیرد. سرطان ریه (LC) دومین سرطان شایع در هر دو جنس و شایع ترین و کشنده ترین سرطان در سراسر جهان است، با نرخ بقای 5 ساله 19٪ و تخمین زده می‌شود که 13٪ از بروز سرطان و 24٪ از مرگ و میر ناشی از سرطان مربوط به سرطان ریه است. بروز LC به شدت به منطقه جغرافیایی وابسته است، بنابراین در کشورهای توسعه یافته بیشتر از کشورهای توسعه نیافته است و در کشورهای آسیایی رو به افزایش است، در حالی که مرگ و میر ناشی از LC در مردان شایع تر است .

سرطان ریه در ایران
در ایران، سرطان ریه  یکی از شایع ترین سرطان‌ها با روند افزایشی، بار اقتصادی زیاد و الگوی متنوع در مناطق مختلف جغرافیایی است. چندین عامل خطر مرتبط با LC ممکن است اثرات هم افزایی داشته باشند. سیگار، رژیم غذایی، عوامل خطر شغلی و محیطی، سابقه خانوادگی و جنسیت، اما سیگار مهمترین عامل خطر است.
بروز
LC  در ایران در سال 1381 در سطح پایینی قرار داشت، بنابراین در بین 5 سرطان شایع در ایران نبود، اگرچه میزان مرگ و میر آن مهم بود، اما بروز سرطان ریه در تمام نقاط ایران رو به افزایش (با برآورد 5829 مورد در سال 2010) است. بر اساس مطالعات انجام شده، LC  به عنوان شایع ترین سرطان در نقاط مختلف ایران دارای رتبه‌های متفاوتی است، به طوری که در سال 1382، شمال غرب ایران سومین سرطان شایع در مردان (ASR= 7.9) و پنجمین سرطان کشنده در بین زنان(ASR= 3.6)  بوده است. در استان کرمان مقام دوم در بین مردان در سال 1386(ASR= 7.1) ، و رتبه چهارم مردان از سال 1383 تا 1385 در استان اردبیل، مقام سوم در استان گلستان و در استان خوزستان مقام سوم در مردان و رتبه پنجم در زنان (15.4%)، بود. در تهران، بروز LC در مردان 10.4 درصد و در زنان 5 درصد بود. ریه و برونش سومین سرطان شایع در زنان (2.9 در هر 100000) و مردان (6.3 در هر 100000) هستند. علاوه بر این، چهارمین سرطان شایع در هر دو جنس است. در تهران، LC یکی از ده سرطان شایع در هر دو جنس برای سالمندان بود.
شیوع و مرگ و میر
شیوع 5 ساله LC در ایران 4.21 در 100000 نفر گزارش شده است و با نسبت جنسی مرد به زن 2.01، در اصفهان، شیوع دوره سرطان ریه و برونش 9.7 درصد برآورد شده است. بر اساس بار جهانی بیماری، LC در رتبه 28 در بین علل (تعداد سال زندگی با ناتوانی) DALYs در ایران قرار دارد. بنابراین، 120022 مرگ ناشی از LC از سال 1990 تا 2015 در کل جمعیت (36729 مرگ در زنان و 83293 در مردان)، با بالاترین درصد در میان افراد 60 تا 79 ساله رخ داده است. بر اساس برآوردهای انجام شده در سال 1391، 4361 مورد مرگ ناشی از LC و 4888 مورد جدید در ایران به ثبت رسیده است که میزان بروز و مرگ بیشتر در مردان گزارش شده است. در مجموع، 9071 مورد مرگ و میر ناشی از LC در سال 2020 در ایران رخ داده است و دومین عامل اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در ایران محسوب می‌شود .
جنسیت و سن
در ایران، بروز LC در مردان بیشتر از زنان است. تقریباً 3 برابر بیشتر است و بیشترین میزان بروز در گروه سنی 80-84 سال است. در شیراز 74.2% ، اردبیل بیش از 80 درصد; ساری، 74.2 درصد و غرب ایران 83 درصد از بیماران LC مرد بودند. برای گروه سنی بالای 65 سال، سرطان ریه و برونش پنجمین سرطان شایع در مردان است. میانگین سنی بیماران در یک مطالعه 65.8 سال برای اصفهان، در چهارمحال بختیاری، 60.89 سال و در غرب ایران، 61.11 سال  گزارش شد. در اردبیل در سال‌های 1390 تا 1395، میانگین سنی بیماران 8/13±51/65 سال بود. در اصفهان 94 درصد LC در سنین 40 تا 90 رخ داده است .در ایران بیشترین بروز در دهه ششم زندگی و در مردان و در ساری در بین بیماران مسن (25%) بیشتر مشاهده شد.

بافت شناسی
کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC) و آدنوکارسینوم (AC) شایع ترین نوع LC در مردان و زنان در ایران بوده که 85.3 درصد از بیماران دارای مراحل پیشرفته بیماری بودند. در جنوب ایران، SCC رایج ترین نوع LC است و کارسینوم سلول کوچک (SC) به ترتیب شایع ترین انواع LC در قزوین بودند. در غرب ایران SCC به عنوان شایعترین بدخیمی از (22.5%) تا (61.3%) در مطالعات مختلف و AC (23.5%) گزارش شده است. در جنوب ایران 6/78 درصد بیماران غیرکوچک بودند و اکثر بیماران مبتلا به بیماری پیشرفته یا متاستاتیک تشخیص داده شدند .
هزینه
هزینه تخمینی LC در ایران در سال 1393 بالغ بر 3,225,998,555,090 ریال و هزینه سالانه آن 76,617,943 دلار آمریکا برآورد شده است. در بررسی دیگر میانگین هزینه درمان LC برای یک بار ویزیت 183 دلار آمریکا برای بیماران گزارش شده است.
عوامل خطر
سیگار کشیدن به عنوان عامل اصلی LC در ایران گزارش شده است و نسبت شانس LC در افراد سیگاری 5.4 (95% فاصله اطمینان: 3.2-8.9) گزارش شده است که ارتباط معنی داری با LC در زنان سیگاری دارد. استعمال دخانیات و مصرف همزمان مواد افیونی از عوامل خطر جدی برای پیشرفت LC هستند. سیگار کشیدن هزینه LC را افزایش می‌دهد و مردان در معرض خطر بیشتری نسبت به زنان هستند. در تحقیقی دیگر، در سیگاری‌های فعلی و سابق، هزینه‌های بستری و بیمارستانی در بیماران LC به ترتیب 48 و 35 درصد در مقایسه با بیمارانی که هرگز سیگار نمی‌کشیدند افزایش یافت. مصرف تریاک به عنوان یک ریسک فاکتور جدی بوده و با ریسک نسبی که برای سایر متغیرها در مطالعه کوهورت در شمال ایران انجام شده برای کسانی که تریاک مصرف کرده بودند، در 73/1 برای LC تعدیل شده است. این خطر با افزایش مدت زمان مصرف افزایش می‌یابد، به طوری که، خطر نسبی مصرف مواد افیونی کمتر از 10 سال، خطر نسبی 2.42 را گزارش کرد .
عوامل ژنتیکی
پلی مورفیسم‌های ژنتیکی و نقایص ژنتیکی می‌توانند خطر LC را افزایش دهند. به طور کلی LC یکی از شایع ترین سرطان‌ها در ایران است و مرگ و میر بالایی دارد. میزان بروز آن در تمام نقاط ایران با برآورد 5829 مورد در سال 1389 رو به افزایش است. همچنین تعداد مرگ و میر ناشی از سرطان از 4361 مورد در سال 2012 به 6124 مورد در سال 2018 افزایش یافته است، بنابراین LC با 11 درصد مرگ و میر ناشی از سرطان در ایران دومین عامل مرگ ناشی از سرطان است. برخی از مهم ترین عوامل خطر برای بروز LC عبارتند از: سیگار کشیدن، رژیم غذایی ناسالم، نوشیدنی‌های الکلی، کیفیت شیمیایی آب آشامیدنی، سبزیجات، میوه‌ها و ریز مغذی‌ها، مواجهه شغلی، آلودگی هوا، بیماری‌های ریوی خوش خیم مانند آسم و سل، جنسیت و نژاد. در ایران علت اصلی LC سیگار کشیدن است و به دلیل استعمال دخانیات، مردان بیشتر از زنان در معرض خطر هستند. در حالی که روند افزایشی بروز LC و مرگ و میر در کشورهای آسیایی و آفریقایی; در دانمارک، انگلستان و آمریکا به دلیل اجرای برنامه‌های پیشگیرانه برای کاهش عادت سیگار کشیدن و تغییر سبک زندگی، میزان مرگ و میر کاهش یافته است. کشورهای آسیایی افزایش شدیدی را در میزان بروز و مرگ و میر LC مشاهده کردند که دلیل آن افزایش روند مصرف سیگار در دهه‌های اخیر بود.
پایان مطلب/.