به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، در یک مقاله مروری اخیر منتشر شده در مجله آنتی اکسیدان‌ها، محققان چگونگی تاثیر عوامل محیطی بر رشد مغز جنین و نوزادان را بررسی کردند و بر التهاب و استرس اکسیداسیو به عنوان مخرج مشترک در بین عوامل استرس زا تاکید کردند. نتیجه گیری آن‌ها نقش حیاتی محیط‌های داخل رحمی سالم را برای ارتقاء رشد مغز جنین برجسته می‌کند و بر اهمیت مداخلاتی که هدف آن‌ها کاهش عوامل استرس قابل اصلاح در دوران بارداری است تأکید می‌کند.

پیش زمینه

رشد مغز انسان که از هفته دوم تا سوم بارداری شروع می‌شود و تا دوران کودکی ادامه می‌یابد، تحت تاثیر ترکیبی از عوامل ژنتیکی، اپی ژنتیکی و محیطی است. نقاط عطف اصلی رشد در طول دوره‌های خاص بارداری مانند مهاجرت سلولی در نئوکورتکس (نئوکورتکس (neocortex)، که با نام نئوپالیوم (neopallium) و ایزوکورتکس (isocortex) نیز شناخته می‌شود، بخشی از مغز پستانداران است. این بخش لایه بیرونی دو نیم‌کره مغزی است و خود از شش لایه I تا VI تشکیل شده‌است. نئوکورتکس بخشی از قشر مغز است و در همه پستانداران، در عملکرد حواس، تولید دستورهای حرکتی، تصمیم‌گیری مکانی، خودآگاهی و زبان نقش دارد.) و نوروژنز گسترده بین هفته‌های هشتم و هجدهم، رخ می‌دهد. قرار گرفتن در معرض محیطی مادر در دوره‌های قبل از تولد و دوران بارداری می‌تواند بر رشد داخل رحمی و سلامت کوتاه مدت و بلندمدت فرزندان تأثیر بگذارد و به طور بالقوه خطر ابتلا به بیماری‌های غیر واگیر را در بزرگسالی افزایش دهد. این قرار گرفتن در معرض می‌تواند به طور اپی ژنتیکی فنوتیپ جفت و جنین را تغییر دهد و بر ساختار اندام، متابولیسم و فیزیولوژی تأثیر بگذارد. با این حال، درک مکانیسم‌های مولکولی دقیقی که عوامل خارجی را به تغییرات رشد عصبی مرتبط می‌کند همچنان چالش برانگیز است. در این بررسی ، محققان با هدف بررسی اثرات قرار گرفتن در معرض محیط‌های مختلف مادران ، از جمله تغذیه ، سبک زندگی ، استرس و آلودگی ، بر رشد مغز جنین و نتایج مربوط به رشد عصبی نوزادان ، از یک جستجوی جامع منابع که شامل مطالعات انسانی و حیوانی منتشر شده در 15 سال گذشته است ، استفاده کردند.

قرار گرفتن در معرض محیطی مادر

تغذیه مادر نقش مهمی ‌در رشد عصبی جنین ایفا می‌کند، شواهد نشان می‌دهد که الگوهای غذایی ناکافی و ناسالم در دوران بارداری می‌تواند بر رشد مغز جنین تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، رژیم غذایی مدیترانه‌اییییایی، که با غذاهای غنی از مواد مغذی مشخص می‌شود، با پیامدهای رشد عصبی مثبت در فرزندان مرتبط بوده است. با این حال، کمبود ریز مغذی‌ها مانند دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA)، فولات، و ید و دریافت بیش از حد درشت مغذی‌ها با اثرات منفی رشد عصبی مرتبط است. رژیم غذایی غربی، به ویژه، به دلیل داشتن درشت مغذی‌ها زیاد اما از نظر ریز مغذی‌ها ضعیف شناخته شده است. غذاهای مقرون به صرفه اما کم کیفیت آن را مشخص می‌کند. مدل‌های موشی نشان می‌دهند که رژیم‌های غذایی حاوی پروتئین نیز ممکن است با تاخیر در رشد عصبی همراه باشد. تغییرات در میکروبیوتای روده مادر در دوران بارداری با پیامدهای رفتاری بدتر در فرزندان مرتبط است که به طور بالقوه از طریق التهاب و اندوتوکسمی متابولیک ایجاد می‌شود. چاقی مادر و رژیم غذایی پرچرب نیز در این امر دخیل است، با مدل‌های حیوانی و مطالعات اپیدمیولوژیک که ارتباطی با نقص‌های شناختی، اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)، اوتیسم و روان‌پریشی در فرزندان را نشان می‌دهد.  علاوه بر این، افسردگی، اضطراب و استرس مادر می‌تواند منجر به اختلال در رشد عصبی جنین شود که به طور بالقوه منجر به تغییر ساختار و عملکرد مغز می‌شود، همانطور که توسط تحقیقات با استفاده از مدل‌های انسانی و حیوانی مشهود است. استعمال دخانیات و الکل در دوران بارداری اثرات مضری بر رشد عصبی جنین دارد، از جمله افزایش خطرات ADHD، اوتیسم، اسکیزوفرنی و مسائل رفتاری. قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا، عمدتاً ذرات معطر و هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای، با اختلالات عصبی رشدی در فرزندان مرتبط است که استرس اکسیداتیو و پاسخ‌های التهابی به عنوان مکانیسم‌های زمینه‌ای دخیل هستند. وضعیت اجتماعی-اقتصادی نیز با شرایط نامطلوب مرتبط با پیامدهای نامطلوب بارداری و پیامدهای رشد عصبی ضعیف تر در کودکان نقش دارد.

مکانیسم‌های زیربنایی

مطالعات متعددی شرایط پاتولوژیک بارداری مانند محدودیت رشد جنین (FGR) و زایمان زودرس (PTB) را با مسائل عصبی رشدی در فرزندان مرتبط کرده‌اند. دو مکانیسم اصلی دخیل است: یکی تغییر عرضه مواد مغذی جنین و دیگری التهاب داخل رحمی‌که عوامل جفت را درگیر می‌کند. FGR، اغلب به دلیل اختلال عملکرد جفت، منجر به هیپوکسی مزمن جنین و سوءتغذیه می‌شود و علیرغم پاسخ‌های انطباقی مانند صرفه جویی در مغز، بر رشد مغز جنین تأثیر می‌گذارد. PTB که اغلب با التهاب یا عفونت مادر مرتبط است، چالش‌های مختلف رشد عصبی را نشان می‌دهد، از جمله اختلالات در رشد آکسونی و عصبی و ناهنجاری‌های مغزی مانند فلج مغزی. التهاب در دوران بارداری که توسط عواملی مانند چاقی، استرس و آلاینده‌های محیطی تشدید می‌شود، بر سیگنال دهی انسولین و انتقال دهنده‌های عصبی و بر انعطاف پذیری سیناپسی و بیان عامل نوروتروفیک تأثیر می‌گذارد. فعال شدن سیستم ایمنی مادر به اختلال عملکرد میتوکندری و استرس اکسیداتیو کمک می‌کند و چرخه‌ای از استرس اکسیداتیو و التهاب را تداوم می‌بخشد که رشد مغز جنین را مختل می‌کند. این شرایط و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی می‌تواند سد خونی مغزی را به خطر بیندازد و منجر به اختلالات اضافی در رشد مغز جنین شود. به طور کلی، شرایط سلامت مادر و عوامل خارجی در مجموع به افزایش التهاب مادر کمک می‌کنند، که بر رشد عصبی جنین تأثیر می‌گذارد و به طور بالقوه منجر به عواقب عصبی طولانی مدت در فرزندان می‌شود.

نتیجه گیری

این بررسی بر چگونگی تأثیر عوامل خارجی در دوران بارداری بر رشد جنین و رشد مغز تأکید دارد و بر رشد عصبی طولانی مدت تأثیر می‌گذارد. شرایطی مانند PTB و FGR، مورفومتری مغز را تغییر می‌دهند، که اغلب به دلیل التهاب و تغییرات در تامین مواد مغذی است. شواهد نشان می‌دهد که آن‌ها تحت تأثیر سلامت مادر و عوامل محیطی مانند آلودگی هوا و استرس قرار دارند. درک و پرداختن به این عوامل خطر قابل اصلاح برای بهبود نتایج سلامت فردی و عمومی ‌بسیار مهم است. این امر اهمیت اقدامات پیشگیرانه و تحقیقات طولی بیشتر را برجسته می‌کند.

پایان مطلب./