دکتر کریمی پژوهشگر پزشکی بازساختی در بخش سلول درمانی بیماری‌های مخرب عصبی که با آقای دکتر نبوی همکاری دارند در گفتگو با خبرنگار سایت بنیان از روند پیشرفت فعالیت‎های کارآزمایی بالینی این مرکز برای دو بیماری MS و ALS  گفتند: در خصوص دو بیماری MS و ALS  ، این همکاری از سال 96 و 97  آغاز شد، چون این بیماری‌ها درمان قطعی ندارند. درحال حاضر تنها راه درمان بیماران دارو درمانی است، ولی این داروها اثر کوتاه مدتی روی بیماری دارد. از طرفی در دنیا هم مطالعاتی در این زمینه انجام شده است و تاثیراتی هم از سلول در بهبود بیماری مشاهده شده است، اما چون بازسازی و ترمیم آسیب‌های عصبی خیلی سخت است و به کندی انجام می‌شود، همین موضوعات باعث شد که ما به سمت جایگزینی سلول‌های بنیادی در ناحیه آسیب برویم تا این سلول‌ها بتوانند با اثر مستقیم و یا اثر ترشحات پاراکراین سبب بهبود بیماری شوند. یک نکته که لازم است به بیماران یاداوری شود این است که نباید از سلول درمانی انتظار معجزه داشته باشند، چون نهایت انتظار ما از سلول این است که بتواند روند پیشرفت بیماری را متوقف کند، مثلا در بیماری ALS نهایت پیشرفت بیماری، درگیری سیستم تنفسی است و نهایتا بیماران 3 تا 5 سال  بعد از تاریخ تشخیص بیماری از دنیا می‌روند، بنابراین با سلول درمانی امید می‌رود روند پیشرفت بیماری کنترل شود.

توضیحاتی در خصوص طرح سلول درمانی بیماری ALS

در ابتدا کریمی درخصوص طرح درمانی ALS  اینطور توضیح دادند که برای بیماری ALS ، از سال 91 یک طرح شروع شد که طی آن برای 14 نفر در دو گروه 6 و 8 نفره با دو روش مختلف تزریق  داخل نخاعی و داخل وریدی، بیماران سلول دریافت کردند. در این طرح از سلول‌های اتولوگ بنیادی مزانشیمی مشتق از چربی شکمی استفاده شد. در ادامه  پیگیری وضعیت بیماران، مشاهده شد که این سلول‌ها تاثیری در روند بیماری ندارد، چون این سلول‌ها خاصیت بنیادیشان را به مرور از دست می‌دادند. بنابراین تصمیم گرفته شد در طرح بعد از سلول‌های آلوژن موجود در بانک استفاده کنیم تا از لحاظ دسترسی نیز به مشکل برنخوریم.

شرایط بیماران برای ورود به طرح

کریمی در خصوص شرایط بیماران برای ورود به طرح توضیح دادند و گفتند محدوده سنی بیماران برای ورود به این طرح زیر 65 سال باشد، بیمار باید به تنهایی بتواند با عصا وارد کلین روم شود، بیمار نباید نیاز به دستگاه کمک تنفسی داشته باشد، داروی روتین این بیماری را استفاده کرده باشد و بیماری‌های زمینه ای از جمله دیابت و قلبی و کلیوی و روانی نداشته باشند.

نتایج فاز اول کارآزمایی بالینی

در ادامه ایشان درخصوص از نتایج بدست آمده از طرح گفتند، لازم به ذکر است در این طرح درمانی، پنجاه درصد بیماران در فاز اول بعد از تزریق از بین می‌روند، زیرا بعد از 5 سال دنبال کردن شرایط سایر بیماران مشاهده شد که از 13 نفر 5 نفر زنده بودند. به نظر می‌رسید سلول توانسته است در افزایش زنده ماندن بیمار موثر باشد. نتیجه دومی که گرفتیم این بود که مریض‌های جوان‌تر و کسانی که در مراحل اولیه بیماری بودند هم به لحاظ زنده مانی و هم به لحاظ بهبود یک سری علایم بیماری مانند بهتر شدن قدرت عضلات، بلع غذا و تکلم، نتایج بهتری گرفتند.

نام سلول و منبع سلولی

ایشان در این خصوص یادآور شدند که با توجه نتایج کسب شده از طرح سلول درمانی قبلی، در طرح بعد از سلول وارتوسل (سلول‌های بنیادی مزانشیمی مشتق از ژلاتین بند ناف( ژله وارتون) استفاده شد و مشاهده شد که خاصیت بنیادینگی این سلول‌ها از سایر منابع سلول‌های مزانشیمی بهتر است. لازم به ذکر است که برای دریافت سلول ما از شرکت سل تک و شرکت بنیاخته‌های رویان استفاده کردیم. روند درمانی و بیمارگیری نیز در کلینیک رویان و مطب آقای دکترنبوی انجام شده است و تزریق نیز در بیمارستان مصطفی خمینی انجام شد.

نتایج طرح دوم کارآزمایی بالینی

در نتیجه تزریق این سلولهای ژله وارتون در طرح بعدی 12 نفر بیمار کاندید شده اند که در 2 گروه 6 نفره با دو روش تزریق داخل نخاعی و داخل وریدی انجام شد، در حال حاضر نیز بیماران به مدت 12 ماه باید دنبال شوند که طرح هنوز به اتمام نرسیده است.

چه کشورهایی برای بیماری ALS  کار سلول درمانی انجام داده اند؟

تاکنون کشورهای مختلفی در این زمینه فعالیت کارآزمایی بالینی داشتند بعنوان مثال چین، لهستان و کویت در این زمینه فعال بوده اند، ولی هیچکدام تاکنون هنوز محصولی تولید نکرده اند.

آیا طرح جدیدی در دستور کارتان قرار دارد؟

با توجه به هزینه بالای طرح، امکان شروع طرح وجود ندارد ولی درحال نامه نگاری هستیم تا مجوز شروع طرح را با هزینه خود بیمار بدهند.

توضیحاتی در خصوص طرح سلول درمانی بیماری MS

برای بیمار MS نیز در سال 92 در 21 بیمار اثر تزریق سلول های بنیادی مزانشیمی مشتق از مغز استخوان را در دو گروه بیماران بررسی کردیم علیرغم اینکه نتایج در مورد موثر و بی خطر بودن سلول درمانی با عوارض جانبی اندک و بدون مرگ و میر  بود ولی تاثیر بالینی قابل قبولی در وضعیت بیماران دریافت کننده سلول مشاهده نشد. بدین سبب در حال حاضر در حال نوشتن طرحی جدیدبرای بیماران MS پیشرونده هستیم.در این طرح قرار است با یک سلول جدید(سلول وارتوسل)، کارتزریق  انجام شود. بنابراین اگر بودجه تامین شود، سراغ بیمارگیری می‌رویم.

شرایط بیماران

کریمی در خصوص شرایط بیماران برای ورود به طرح توضیح دادند و گفتند، محدوده سنی بیماران برای ورود به این طرح 13-75 سال باشد، اما لازم است که بیماران از 6 ماه قبل تحت نظر باشند، داروی روتین این بیماری را استفاده کرده باشند و بیماری‌های زمینه ای از جمله دیابت و قلبی و کلیوی و روانی نداشته باشند.

سخن پایانی

ایشان در آخر تاکید کردند که اگر در این طرح‌ها زودتر هزینه‌ها تامین شود و طرح‌ها حمایت شوند، در نتیجه سریعتر می‌توان کار خدمات درمانی به بیماران را پیش برد، زیرا این بیماران با توجه به شرایط خاصی که دارند، زمان زیادی برای زنده ماندن ندارند، بنابراین لازم است از این طرح‌ها حمایت ویژه ای صورت گیرد.

پایان مطلب/.