به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان،  محققان هلندی پس از مطالعه داده‌های بیش از 2000 مغز در بانک مغز هلند، اخیراً به کشف شگفت انگیزی دست یافته‌اند. مطالعه آن‌ها، که در مرکز نوروپاتولوژیک ارتباطات Acta منتشر شد،  نشان داد که زیر گروهی از افراد نشانه‌های واضحی از بیماری آلزایمر را در بافت مغز خود داشتند، اما تا زمانی که زنده بودند هیچ علامتی از خود نشان ندادند. مسلماً، آن‌ها تنها 12 نفر از این افراد را از بافت مغزی موجود با اطلاعات بالینی لازم شناسایی کردند. اما تعدادی سوال در مورد خود بیماری و اینکه چه چیزی فرد را در برابر آن مقاوم می‌کند ایجاد کرد.

پیش زمینه

زوال عقل به طور مستقیم بیش از 55 میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد و تا 70 درصد از این افراد به بیماری آلزایمر مبتلا هستند که با از دست دادن سلول‌های مغزی مرتبط با تجمع سمی‌ دو پروتئین آمیلوئید و تاو مشخص می‌شود. شایع ترین علائم بیماری آلزایمر عبارتند از: از دست دادن حافظه، نقص شناختی، مشکلات در صحبت کردن، تشخیص، آگاهی فضایی، خواندن یا نوشتن، و تغییرات قابل توجه در شخصیت و رفتار. از آنجایی که آلزایمر پیشرونده است، این علائم معمولاً در ابتدا خفیف هستند و با گذشت زمان شدیدتر می‌شوند.

چه چیزی می‌تواند باعث پیشرفت آلزایمر بدون علائم شود؟

پدیده آلزایمر بدون علامت به عنوان تاب آوری شناخته می‌شود. در گروه تاب‌آور، محققان مشاهده کردند که نوعی از سلول‌های مغزی به نام آستروسیت‌ها، که آن‌ها در یک بیانیه مطبوعاتی آن‌ها را به عنوان جمع‌کننده زباله که نقش محافظتی در مغز بازی می‌کنند، توصیف کردند،  به نظر می‌رسد که بیشتر آنتی‌اکسیدانی به نام متالوتیونین تولید می‌کنند. آستروسیت‌ها می‌توانند التهاب را افزایش دهند زیرا با میکروگلیا در مغز تعامل دارند، اما مسیرهای مرتبط با آلزایمر در گروه انعطاف پذیر کمتر فعال به نظر می‌رسید. محققان همچنین دریافتند که پاسخ سلول‌های مغزی که قرار است پروتئین‌های سمی اشتباه تا شده را حذف کند، در گروه انعطاف‌پذیر نسبتا طبیعی بود. این به اصطلاح پاسخ پروتئین باز به طور کلی در بیماران آلزایمر تحت تاثیر قرار می‌گیرد. و نشانه‌هایی وجود داشت که سلول‌های مغزی افراد انعطاف‌پذیر، میتوکندری بیشتری نسبت به سلول‌های سایر بیماران آلزایمر دارند، که به این معنی بود که تولید انرژی در گروه تاب‌آور قوی‌تر بود.

ذخیره شناختی و پدیده تاب آوری

دیوید مریل، MD، و PHD و روانپزشک سالمندان و مدیر مرکز سلامت مغز اقیانوس آرام موسسه علوم اعصاب اقیانوس آرام در مرکز سلامت پرویدنس سنت جان در سانتا مونیکا ، کالیفرنیا ، که در این مطالعه دخیل نبود ،توضیح داد که" ذخیره شناختی، که انعطاف پذیری مغز در برابر آسیب است، نقش مهمی ایفا می‌کند. علاوه بر این، عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و تأثیرات محیطی می‌توانند شروع و شدت علائم را علی‌رغم آسیب‌شناسی زمینه‌ای تعدیل کنند." وی افزود: " نویسندگان در مورد تغییرات در عملکرد سلول‌های حمایت کننده عصبی مانند آستروسیت‌ها و میکروگلیا یا اجزای سازنده نورون‌ها مانند میتوکندری‌های تولید کننده انرژی صحبت می‌کنند." دکتر یوکو‌هارا، مدیر پیشگیری از پیری و آلزایمر در بنیاد کشف داروی آلزایمر (ADDF) که او نیز در این مطالعه شرکت نداشت، گفت که ممکن است بین اولین علائم رسوب آمیلوئید در مغز و شروع علائم، می‌تواند 20 تا 30 سال تاخیر وجود داشته باشد. یوکو‌هارا توضیح داد که راه‌هایی وجود دارد که افراد می‌توانند ذخیره شناختی خود را به موقع ایجاد کنند. ذخیره شناختی ظرفیت مغز برای مقاومت در برابر اثرات تغییرات مرتبط با افزایش سن یا آسیب شناسی مرتبط با بیماری مانند بتا آمیلوئید است که به طور معمول منجر به کاهش عملکرد شناختی می‌شود. بر اساس این پدیده، دانش و تجربیاتی که افراد در طول زندگی خود به دست می‌آورند به آن‌ها این امکان را می‌دهد تا با آسیب‌شناسی‌هایی مانند بتا آمیلوئید بهتر کنار بیایند و عملکرد شناختی را برای مدت طولانی‌تری حفظ کنند. کارهای زیادی وجود دارد که می‌توانید برای افزایش ذخیره شناختی انجام دهید، فرضا برای یادگیری چیزهای جدید در کلاس شرکت کنید، کتاب بخوانید، زبان جدید یاد بگیرید، یاد بگیرید که چگونه یک آلت موسیقی بنوازند، یا مغز خود را به روش‌های دیگر تحریک و به چالش بکشید.

آلزایمر بدون علائم چقدر شایع است؟

مریل گفت که کودکان بزرگسال یا همسران افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است بدون علامت برای آزمایش مراجعه کنند، اما به طور کلی، اکثر بیماران بالینی با ظاهر شدن علائم به دنبال مراقبت هستند. او توضیح داد که: " معمولی نیست که بیمارانی بدون علامت باشند، چه بیماری آلزایمر یا غیره. همانطور که گفته شد، اولین علائم [آلزایمر] می‌تواند پیری طبیعی را تقلید کند، بنابراین بسیاری از افراد به این سوال پاسخ می‌دهند: آیا آنچه در حال رخ دادن است طبیعی است یا یک نشانه شروع؟(شروع بیماری آلزایمر). ما بیشتر یک سلسله علائم را می‌بینیم تا یک پدیده قطعی از علائم در مقابل نه. به این ترتیب ، منطقی است که اهدا کنندگان مغز بدون هیچ علائمی‌به ندرت در این مطالعه مشاهده شده‌اند". پاتولوژی آلزایمر در افراد بدون علامت دیده می‌شود، اگرچه این استثنا است نه قاعده در عمل بالینی. این با تحقیقات در حال ظهوری همسو است که نشان می‌دهد بیماری آلزایمر می‌تواند بدون علائم شناختی آشکار وجود داشته باشد، احتمالاً به دلیل ذخیره شناختی یا مکانیسم‌های جبرانی در مغز، که در این مطالعه گزارش شده است. یوکو‌هارا گفت که نشانگرهای بیماری آلزایمر می‌توانند در اوایل زندگی بدون وجود علائم معمول شروع شوند. او به تعدادی از مطالعات جالب در مورد این پدیده اشاره کرد. بسیاری از افراد با نشانگرهای پاتولوژیک بیماری آلزایمر بدون علائم آلزایمر هستند. بتا آمیلوئید، نشانگر پاتولوژیک بیماری آلزایمر، می‌تواند از اوایل دهه 20 زندگی ما در مغز شروع به تجمع کند. رسوب آمیلوئید در مغز چندین دهه قبل از شروع علائم آلزایمر شروع می‌شود.‌ یوکو‌هارا گفت: " یک مطالعه نشان داد که 44 درصد از افراد 90 ساله با عملکرد شناختی خوب دارای آسیب شناسی آمیلوئید هستند. همچنین نمونه‌هایی از جهش‌های ژنتیکی وجود دارد که در برابر یک نوع ژنتیکی بیماری آلزایمر محافظت می‌کند." با این حال، او خاطرنشان کرد که به نظر می رسد این موارد نادر هستند. یک مطالعه در سال 2019 گزارش داد که زنی حامل جهش پرسنیلین 1 (PSEN1) که علت ژنتیکی بیماری آلزایمر زودرس است، مانند سایر افراد دارای جهش در دهه 40 خود به زوال عقل مبتلا نشد. در عوض، او فقط در دهه 70 زندگی خود دچار اختلال حافظه خفیف بود. محققان دریافتند که این زن دو نسخه از یک جهش نادر به نام جهش  APOE3 کرائست چرچ دارد که احتمالاً علیرغم داشتن سطوح بسیار بالای بتا آمیلوئید در مغز، او را تا 30 سال در برابر شروع علائم آلزایمر مقاوم کرده است.

راهکارهای پیشگیری از بیماری آلزایمر

در حالی که عوامل ژنتیکی وجود دارد که می‌تواند آسیب‌پذیری فرد را در برابر ابتلا به بیماری آلزایمر تعیین کند، گزارشی در سال 2020 در نشریه لنست نشان داد که مصرف الکل، سیگار کشیدن، رژیم غذایی نامناسب، فقدان آموزش، عدم تعامل اجتماعی و ورزش نکردن همگی می‌توانند به پیشرفت این بیماری کمک کنند.  علاوه بر این، تحقیقات نشان می‌دهد که برخی از مداخلات سبک زندگی که فعالیت مغز را تحریک می‌کنند، می‌توانند به تقویت ذخایر شناختی یا از بین بردن برخی از علائم کمک کنند. برای مثال، مطالعه‌ای که در سال 2021 در Neurology منتشر شد، نشان داد که سطوح بالای فعالیت‌های شناختی، مانند خواندن، انجام بازی‌هایی مانند چکرز و پازل، و نوشتن نامه‌ها، می‌تواند شروع بیماری آلزایمر را در افراد بالای 80 سال تا 5 سال به تاخیر بیندازد. مطالعه دیگری که در سال 2022 در PNAS منتشر شد، نشان داد که زمان بیشتری که صرف فعالیت‌های غیرفعال شناختی مانند تماشای تلویزیون می‌شود، با افزایش خطر زوال عقل مرتبط است، در حالی که زمان بیشتری که صرف کارهای شناختی فعال مانند استفاده از رایانه می‌شود، با کاهش خطر ابتلا به زوال عقل مرتبط است و یک مطالعه از شبکه JAMA Open، که در ژوئیه 2023 منتشر شد، نشان داد که درگیر شدن مکرر در فعالیت‌های چالش برانگیز مغز، از جمله یادداشت روزانه، بازی شطرنج، و حل جدول کلمات متقاطع با خطر کمتر ابتلا به زوال عقل در میان افراد مسن مرتبط است.

پایان مطلب./