به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، تحقیقات علمی طی سال‌های اخیر به وضوح نشان داده‌اند که استرس‌های روانی مانند اضطراب، خشم و ناراحتی‌های طولانی‌مدت، نقشی کلیدی در بروز و پیشرفت بیماری‌های جسمانی دارند. این ارتباط نه تنها بر سلامت روانی افراد تأثیر می‌گذارد، بلکه به طور مستقیم می‌تواند باعث ایجاد و یا تشدید بیماری‌های جسمی مانند سرطان و بیماری‌های خودایمنی شود. هنگامی که استرس مزمن می‌شود (طولانی یا مداوم)، می‌تواند اثرات مضری بر بدن داشته باشد. اثرات استرس بر سلامت قلب مدتها است مورد مطالعه قرار گرفته است، به ویژه از آنجایی که سیستم قلبی-عروقی بخش حیاتی پاسخ استرس است. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که استرس، اضطراب، خشم و ناراحتی می‌توانند نقش مهمی در بروز و پیشرفت بیماری‌های مختلف از جمله سرطان و بیماری‌های خودایمنی ایفا کنند. استرس مزمن از طریق فعال‌سازی محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA) و افزایش کورتیزول و کاتکول‌آمین‌ها، سیستم ایمنی را تضعیف کرده و محیط مناسبی برای رشد و گسترش سلول‌های سرطانی فراهم می‌کند. همچنین، این هورمون‌های استرس می‌توانند با فعال‌سازی مسیرهای مختلف سلولی، به افزایش التهاب و ایجاد شرایط مطلوب برای بیماری‌های خودایمنی کمک کنند.

بر اساس تحقیقات اخیر، استرس مزمن و ترشح هورمون‌هایی مانند اپی‌نفرین و نوراپی‌نفرین، باعث تسریع پیشرفت سرطان‌ها و افزایش احتمال متاستاز می‌شود. به‌علاوه، استرس‌های روانی مداوم می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید را افزایش دهد. برای نمونه، یک مطالعه گسترده نشان داد که افرادی که دچار اختلالات مرتبط با استرس بودند، با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های خودایمنی مواجه شدند.

استرس و تأثیر آن بر سیستم ایمنی بدن

استرس به‌عنوان واکنش فیزیکوفیزیولوژیکی پیچیده بدن تعریف می‌شود که در آن هموستاز طبیعی یا محیط داخلی حالت پایدار مختل یا تهدید می‌شود. نیازهای محیطی ظرفیت انطباق ارگانیسم را تحت فشار قرار می‌دهد و از این رو منجر به نیازهای روانی و بیولوژیکی می‌شود. رابطه بین استرس و بیماری پیچیده است. احتمال اینکه یک رویداد استرس‌زا باعث بیماری شود بین افراد متفاوت است. برای اینکه استرس منجر به بیماری شود، عوامل زیادی از جمله تعامل بین رویدادهای استرس‌زا با عوامل زمینه‌ای مختلف، به عنوان مثال، استعداد ژنتیکی، مکانیسم‌های مقابله، حمایت اجتماعی و نوع شخصیت افراد باید بررسی شود. استرس ممکن است همیشه به عنوان یک عامل منفی در نظر گرفته نشود. استرس مثبت، زمانی است که استرس، ظرفیت‌های سازگاری فرد را فعال می‌کند و در نتیجه به عنوان یک اثر تقویت‌کننده عمل می‌کند. در مقابل، استرس زمانی منفی تلقی می‌شود که بر قابلیت‌های انطباقی افراد غلبه کرده، بدن را خسته کند و منجر به علائم رفتاری و فیزیکی شود. اهمیت استرس در عوارض هشدار‌دهنده آن نهفته است. اشکال مختلف استرس به عنوان عوامل مؤثر در علل عمده مرگ و میر مربوط به بیماری مزمن در ایالات متحده به خوبی ثبت شده است. نمونه‌هایی از این بیماری‌‌ها عبارتند از: سرطان، بیماری عروق کرونر و بیماری‌های خود‌ایمنی. استرس مزمن از طریق فعال‌سازی مداوم محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال (HPA) و افزایش سطح هورمون‌های استرس مانند کورتیزول، می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی بدن را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. کورتیزول به‌عنوان یک عامل سرکوب‌کننده سیستم ایمنی عمل می‌کند و می‌تواند با تضعیف این سیستم، بدن را در برابر عوامل بیماری‌زا و حتی سلول‌های سرطانی آسیب‌پذیرتر کند. تحقیقات نشان داده است که استرس مزمن با کاهش عملکرد سلول‌های T که نقش حیاتی در دفاع ایمنی دارند، می‌تواند زمینه‌ساز بروز سرطان و سایر بیماری‌های خودایمنی شود.

ارتباط استرس و سرطان

مطالعات جدید نشان داده‌اند که استرس مزمن و اضطراب می‌تواند فرآیندهای سلولی مرتبط با سرطان‌زایی را فعال کند. به‌طور‌خاص، استرس با افزایش تولید مولکول‌های التهابی و رادیکال‌های آزاد در بدن، به ایجاد آسیب‌های DNA و جهش‌های ژنتیکی کمک می‌کند که می‌تواند به رشد سلول‌های سرطانی منجر شود. همچنین، استرس با تغییرات در محیط میکروبیوم روده و تداخل با مسیرهای متابولیکی، می‌تواند خطر بروز انواع خاصی از سرطان‌ها مانند سرطان کولون و سینه را افزایش دهد.

استرس و بیماری‌های خودایمنی

بیماری‌های خود ایمنی زمانی رخ می‌دهند که سیستم ایمنی به بافت سالم خود حمله می‌کند. عوامل خطر برای خودایمنی توسط عوامل مختلف ژنتیکی و محیطی تعیین می‌شود. عوامل اصلی ژنتیکی را می‌توان تغییراتی یافت که در آنتی‌ژن‌های لکوسیت انسانی (HLA) و همچنین ژن‌های غیر HLA قرار دارند. عوامل محیطی قوی در ایجاد بیماری از جمله عفونت‌ها، سیگار کشیدن، رژیم غذایی، شیوه‌های زندگی و چاقی هستند. جالب توجه است، قرار گرفتن در معرض مواد معدنی و مواد خاص، از جمله وینیل کلرید و ید نیز عوامل محیطی دخیل در ایجاد بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید و سندرم شوگرن هستند. استرس می‌تواند تعادل سیستم ایمنی را به هم زده و منجر به افزایش تولید آنتی‌بادی‌های خودایمنی شود. این آنتی‌بادی‌ها به سلول‌ها و بافت‌های سالم بدن حمله می‌کنند و باعث ایجاد التهاب و آسیب‌های جدی در اعضای مختلف بدن می‌شوند. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمنی که سطح بالایی از استرس را تجربه می‌کنند، علائم شدیدتری را نشان می‌دهند و پاسخ به درمان‌های متداول در آن‌ها کمتر است.

خشم و ناراحتی: عوامل تشدید کننده بیماری‌های مزمن

خشم و ناراحتی‌های مزمن نیز می‌توانند اثرات منفی زیادی بر سلامت جسمانی داشته باشند. این احساسات منفی با افزایش فشار خون، ضربان قلب و سطح هورمون‌های استرس در بدن، به ایجاد التهاب مزمن کمک می‌کنند. التهاب مزمن یکی از عوامل کلیدی در بروز بیماری‌های قلبی-عروقی، دیابت نوع 2 و حتی برخی از انواع سرطان‌ها محسوب می‌شود. پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که افرادی که به طور مداوم خشم و ناراحتی را تجربه می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری‌های مزمن قرار دارند.

راهکارهای مدیریت استرس و پیشگیری از بیماری‌ها

مدیریت استرس از طریق تکنیک‌های مختلف مانند مدیتیشن، یوگا، تمرینات تنفسی و مشاوره روان‌شناسی می‌تواند به طور قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن را کاهش دهد. ایجاد تغییرات مثبت در سبک زندگی، از جمله تغذیه سالم، ورزش منظم و خواب کافی نیز نقش مهمی در کاهش سطح استرس و بهبود عملکرد سیستم ایمنی دارد.در نهایت، مطالعات بیشتری برای درک کامل ارتباط بین استرس‌های روانی و بروز بیماری‌ها لازم است، اما آنچه که تاکنون مشخص شده این است که مدیریت استرس و ارتقای سلامت روانی، از عوامل کلیدی در پیشگیری و مدیریت بیماری‌های جدی مانند سرطان و بیماری‌های خودایمنی به شمار می‌روند.

پایان مطلب./