به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، سلول درمانی به عنوان یک رویکرد نوین در درمان پسوریازیس ، توجه محققان و پزشکان را به خود جلب کرده است. سوریازیس یک بیماری مزمن التهابی پوستی است که با فعالیت غیرطبیعی سیستم ایمنی و افزایش تکثیر سلول‌های پوست مشخص می‌شود. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که سلول‌های بنیادی مزانشیمی و لنفوسیت‌های Tregs (تعدیل‌کننده‌های ایمنی) می‌توانند به بهبود علائم این بیماری کمک کنند. مطالعات بالینی اولیه نشان داده‌اند که سلول‌های بنیادی مزانشیمی توانایی کاهش التهاب و تعدیل پاسخ ایمنی را دارند. در فاز 2 و 3، شواهد حاکی از آن است که این درمان‌ها می‌توانند اثر بخشی بیشتری نسبت به درمان‌های متعارف مانند داروهای ایمونوساپرسیو داشته باشند و بسیاری از بیماران بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی و کاهش شدت بیماری را تجربه کرده‌اند. با این حال، چالش‌هایی از قبیل استانداردسازی پروسه‌های تولید سلول و مدیریت عوارض جانبی وجود دارد که نیازمند تحقیق بیشتر است. به طور کلی، سلول درمانی نماینده یک امید جدید در درمان سوریازیس است و می‌تواند به عنوان یک روش مؤثر و پایدار برای کنترل این بیماری مزمن مطرح شود. ادامه تحقیقات در این حوزه اهمیت زیادی دارد تا به درک بهتری از مکانیسم‌ها و بهینه‌سازی درمان‌های موجود منجر شود. سوریازیس یک بیماری خودایمنی مزمن است که به‌ژه بر روی پوست مفاصل تأثیر می‌گذارد. این بیماری با تولید بیش از حد سلول‌های پوستی و التهاب همراه است. در سال اخیر، سلول درمانی به عنوان یک روش نوین برای مدیریت این بیماری مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله، مکانیسم‌های سلولی و مولکولی که سلول درمانی برای سوریازیس اعمال می‌کند، بررسی می‌شود.
مکانیسم‌های اصلی رفتار سلولی در سوریازیس  
در سوریازیس، سیستم ایمنی بدن به طور غیرطبیعی فعال می‌شود و سلول‌های ایمنی به سمت پوست تحریک می‌شوند. این واکنش منجر به تولید بیش از حد سلول‌های اپی‌درمی، التهاب و ایجاد پلاک‌های قرمز و خارش‌دار می‌شود. 
الف. عملکرد سلول‌های T  
سلول‌های T، به ویژه سلول‌های TCD4+ و TCD8+، نقش کلیدی در بروز واکنش‌های خودایمنی دارند. در سوریازیس، سلول‌های TCD4+ به تولید سیتوکین‌های التهابی نظیر TNF-α، IL-17 و IL-22 کمک می‌کنند که موجب افزایش تولید کراتینوسیت‌ها و التهاب می‌شوند. 
ب. نقش کراتینوسیت‌ها  
کراتینوسیت‌ها، سلول‌های اصلی اپیدرم، در پاسخ به سیتوکین‌های التهابی به طور غیرطبیعی تکثیر می‌شوند. این افزایش تولید باعث ضخیم شدن پوست و تشکیل پلاک‌های سوریازیس می‌شود. 
سلول درمانی: استراتژی‌ها و مکانیسم‌ها  
سلول درمانی به‌عنوان یک رویکرد نوین در درمان سوریازیس، به طور عمده بر روی تعدیل پاسخ‌های ایمنی و بازسازی بافت پوست تمرکز دارد. چندین نوع سلول درمانی برای این منظور پیشنهاد شده‌اند:
الف. سلول‌های بنیادی مزانشیمی (MSCs)  
سلول‌های بنیادی مزانشیمی به دلیل توانایی‌های ضد التهابی و ترمیم بافت، امیدبخش‌ترین گزینه‌ها هستند. این سلول‌ها می‌توانند به‌طور مستقیم با سلول‌های ایمنی تعامل داشته باشند و سیتوکین‌های التهابی را کاهش دهند.  
- مکانیسم‌های عمل:
  - تعدیل سلول‌های T: MSCs می‌توانند فعالیت سلول‌های T را کاهش دهند و تعادل بین سلول‌های Th1 و Th2 را برقرار کنند.
  - تولید سیتوکین‌های ضد التهاب: این سلول‌ها می‌توانند سیتوکین‌های مانند IL-10 و TGF-β را تولید کنند که به کاهش التهاب کمک می‌کند.
ب. لنفوسیت‌های تنظیمی (Tregs)  
لنفوسیت‌های Tregs، زیرگروهی از سلول‌های TCD4+ هستند که به حفظ تحمل ایمنی و کاهش التهاب کمک می‌کنند.  
- مکانیسم‌های عمل:
  - مقابله با فعالیت خودایمنی: Tregs می‌توانند فعالیت‌های خودایمنی را سرکوب کرده و به کاهش التهاب کمک کنند.
  - تولید سیتوکین‌های مهاری: این سلول‌ها قادرند سیتوکین‌های مهاری مانند IL-10 را تولید کنند که به نفع کنترل فرآیندهای خودایمنی است.
ج. سلول‌های دندریتی تعدیل‌شده  
سلول‌های دندریتی که به‌طور خاص تحت تأثیر درمان قرار می‌گیرند، می‌توانند به عنوان آنتی‌ژن‌پردازش‌کننده و ارائه‌دهنده مؤثر عمل کنند.  
- مکانیسم‌های عمل:
  - تنظیم پاسخ ایمنی: این سلول‌ها می‌توانند به تعدیل پاسخ ایمنی کمک کنند و به حذف سلول‌های T خودایمنی کمک نمایند.
  - تولید سیتوکین‌های التهابی: با ایجاد تعادل در تولید سیتوکین‌ها، سلول‌های دندریتی می‌توانند به کاهش التهاب کمک کنند.
تأثیرات بالینی  
تحقیقات نشان داده است که سلول درمانی می‌تواند علائم بالینی سوریازیس را بهبود بخشد. این بهبود شامل کاهش التهاب، کاهش تعداد پلاک‌ها و بهبود کیفیت زندگی بیماران می‌شود. 
الف. مطالعات بالینی
مطالعات بالینی در سلول درمانی برای سوریازیس به طور فزاینده‌ای توجه محققان و پزشکان را جلب کرده است. این مطالعات معمولاً در مراحل مختلف طراحی و اجرا می‌شوند و نتایج آن‌ها می‌تواند به بهبود شیوه‌های درمانی منجر شود.
مطالعات اولیه (فاز 1)
این نوع مطالعات معمولاً به ارزیابی ایمنی و تحمل‌پذیری روش‌های جدید درمانی اختصاص دارند. در این مرحله، دوزهای مختلف سلول‌های بنیادی مزانشیمی یا لنفوسیت‌های Tregs به گروه‌های کوچک از بیماران سوریازیس تزریق می‌شود. 
در اکثر مطالعات ابتدایی، مشاهده شده است که سلول‌های بنیادی مزانشیمی به خوبی تحمل می‌شوند و عوارض جانبی قابل توجهی ایجاد نمی‌کنند. برخی از بیماران کاهش قابل توجهی در شدت و وسعت پلاک‌های سوریازیس را گزارش کردند.
مطالعات ثانویه (فاز 2)
در این مرحله، محققان به بررسی اثربخشی درمان در مقایسه با دارونما (پلاسبو) می‌پردازند. این مطالعات معمولاً شامل تعداد بیشتری از بیماران هستند و مدت زمان طولانی‌تری را پوشش می‌دهند. شواهد نشان می‌دهد که درمان با سلول‌های بنیادی مزانشیمی می‌تواند به طور معناداری فعالیت بیماری را کاهش دهد. بسیاری از بیماران بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی خود و کاهش خارش و التهاب را گزارش کردند. همچنین، این مطالعات به تعدیل پاسخ ایمنی و کاهش سطوح سیتوکین‌های التهابی کمک کرده‌اند.
مطالعات پیشرفته (فاز 3)
در این مرحله، هدف اصلی تأیید اثربخشی و ایمنی روش‌های درمانی در جمعیت بزرگ‌تر بیمارانی است. این مطالعات معمولاً چندین مرکز را در بر می‌گیرند و در نظر دارند تا نسبت به معیارهای استاندارد درمان از قبیل شدت بیماری و کیفیت زندگی، نتایج را با داروهای موجود مقایسه کنند. مطالعات فاز 3 نشان می‌دهد که درمان با سلول‌های بنیادی مزانشیمی و لنفوسیت‌های Tregs می‌تواند اثر بخشی بالاتری نسبت به درمان‌های رایج مانند متوترکسات داشته باشد. همچنین، درصد بالایی از بیماران در این مطالعات به عنوان پاسخ‌دهندگان خوب شناخته شدند و بهبودهای پایدار و معناداری را تجربه کردند.
چالش‌ها و موانع
با وجود نتایج مثبت، تحقیقات در زمینه سلول درمانی برای سوریازیس با چالش‌هایی نیز مواجه هستند:
تولید و ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی مزانشیمی با چالش‌های فنی و استانداردهای تنظیمی روبه‌رو است. پاسخ به درمان در بیماران مختلف ممکن است متفاوت باشد و نیاز به تعیین عواملی دارد که بر این تفاوت‌ها تأثیر می‌گذارند. هنوز هم نیاز به مطالعات بلندمدت برای ارزیابی ایمنی و کارآیی در طول زمان وجود دارد.
نتیجه‌گیری
سلول درمانی به عنوان یک روش نوین در درمان سوریازیس پتانسیل زیادی دارد، اما هنوز نیاز به تحقیقات بیشتر برای بهینه‌سازی پروتکل‌ها و درک بهتر مکانیسم‌های عمل دارد. مطالعات بالینی می‌توانند راه را برای ایجاد رویکردهای مؤثرتر و شخصی‌سازی شده در مدیریت این بیماری هموار کنند.
پایان مطلب/