به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، محققان در نشریه Journal of Nanobiotechnology مطالعه‌ای انجام دادند که نشان داد اگزوزوم‌های مشتق‌شده از خون بندناف انسان می‌توانند آسیب‌های نورون‌های دوپامینرژیک در مدل حیوانی پارکینسون را کاهش داده و عملکرد حرکتی را بهبود بخشند. این پژوهش به‌طور گسترده‌ای به بررسی قابلیت‌های درمانی اگزوزوم‌ها پرداخته است که به دلیل داشتن مواد زیستی خاص مانند پروتئین‌ها و RNA، توانایی بازسازی سلولی و کاهش التهاب در بافت‌های عصبی را دارند.

پیش‌زمینه:
بیماری پارکینسون یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی است که با مرگ نورون‌های دوپامینرژیک همراه است. این نورون‌ها نقش مهمی‌در تولید دوپامین دارند که یک انتقال‌دهنده عصبی کلیدی برای کنترل حرکات بدن است. تخریب این سلول‌ها باعث ایجاد علائم حرکتی مانند لرزش، سفتی عضلات، و کاهش تعادل و سرعت حرکت می‌شود. علاوه بر علائم حرکتی، پارکینسون مشکلات شناختی، افسردگی، و اختلالات خواب را نیز به همراه دارد. روش‌های درمانی رایج مانند داروهای دوپامینرژیک، گرچه علائم را به‌طور موقت تسکین می‌دهند، اما نمی‌توانند روند پیشرفت بیماری را متوقف کنند. در این شرایط، نیاز مبرمی‌به یافتن درمان‌های  جدید وجود دارد که بتواند از تخریب بیشتر نورون‌ها جلوگیری کند و حتی در مواردی آن‌ها را بازسازی کند. اگزوزوم‌ها ذرات میکروسکوپی هستند که توسط سلول‌ها ترشح می‌شوند و حاوی انواع مولکول‌های زیستی از جمله پروتئین‌ها، RNA و لیپیدها هستند. این ذرات در نقش پیام‌رسآن‌های سلولی، به انتقال اطلاعات زیستی بین سلول‌ها کمک می‌کنند و به همین دلیل توانسته‌اند توجه بسیاری از محققان را در حوزه‌های پزشکی و به‌ویژه درمان‌های  عصبی جلب کنند. یکی از منابع مهم تولید اگزوزوم‌ها، خون بند ناف انسان است که به دلیل داشتن ویژگی‌های منحصر به فرد، به‌عنوان یک منبع غنی برای استفاده در درمان‌های  پزشکی مطرح شده است.

خون بندناف:

خون بند ناف حاوی سلول‌هایی به نام سلول‌های بنیادی خون‌ساز است. این سلول‌ها می‌توانند به هر نوع سلول خونی تبدیل شوند و برای پیوندهایی که می‌توانند بیماری‌هایی مانند اختلالات خونی، نقص‌های ایمنی، بیماری‌های متابولیک و انواع سرطآن‌ها را درمان کنند، استفاده شوند. تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که این سلول‌ها می‌توانند بیماری‌های مختلف دیگری را هم درمان کنند و چشم‌انداز روشنی برای کاربرد خون بند ناف در آینده وجود دارد. در واقع با پیوند سلول‌های بنیادی به بدن فردی که بیمار است، به ساخت سلول‌های جدید و سالم کمک می‌کنند. با این حال بیماری‌هایی که خون بند ناف آن‌ها را درمان می‌کند، بسیار رایج نیستند؛ بنابراین احتمال ابتلای هر کودک به آن‌ها و در نتیجه نیاز به این سلول‌ها بسیار کم است. در سراسر جهان میلیون‌ها کودک ممکن است تحت تاثیر این بیماری‌ها قرار بگیرند. به همین دلیل بانک خون بند ناف عمومی ۳۰ برابر بیشتر از بانک خون خصوصی از خون بند ناف استفاده می‌کنند. البته اگر خانواده‌ای دارای یک مشکل ژنتیکی شناخته شده است که آن‌ها را در معرض خطر ابتلا به بیماری قرار می‌دهد که می‌تواند با خون بند ناف درمان شود، منطقی است که آن را برای استفاده خانوادگی نگه دارند.

درباره مطالعه:

در این مطالعه، محققان از اگزوزوم‌های مشتق‌شده از خون بند ناف انسان برای بررسی اثرات آن‌ها روی نورون‌های دوپامینرژیک در مدل موش‌های مبتلا به پارکینسون استفاده کردند. این مدل‌های حیوانی از طریق تزریق سموم شیمیایی به مغز به حالت پارکینسون مبتلا شدند تا علائم بیماری در آن‌ها شبیه‌سازی شود. هدف اصلی این مطالعه، بررسی این موضوع بود که آیا اگزوزوم‌های مشتق‌شده از خون بند ناف می‌توانند از تخریب نورون‌های دوپامینرژیک جلوگیری کرده و یا حتی بازسازی این سلول‌ها را تسهیل کنند. محققان دو گروه از موش‌ها را بررسی کردند: یک گروه که اگزوزوم‌های بند ناف دریافت کردند و گروه دیگر که درمانی دریافت نکردند. این آزمایش به‌منظور مشاهده تأثیر اگزوزوم‌ها بر کاهش التهاب، استرس اکسیداتیو، و همچنین بررسی توانایی آن‌ها در تحریک بازسازی نورون‌ها انجام شد. محققان به‌ویژه بر روی فاکتورهای رشد عصبی و پروتئین‌های مرتبط با التهاب تمرکز داشتند تا ببینند آیا اگزوزوم‌ها می‌توانند به‌طور مستقیم بر این فرایندها تأثیر بگذارند یا خیر.

نتایج مطالعه:

نتایج این مطالعه نشان داد که اگزوزوم‌های مشتق از خون بند ناف توانستند به‌طور قابل توجهی آسیب‌های عصبی را کاهش دهند. موش‌هایی که این اگزوزوم‌ها را دریافت کردند، در مقایسه با گروه کنترل، بهبود محسوسی در عملکرد حرکتی و تعادل نشان دادند. همچنین، سطح پروتئین‌های التهابی در مغز موش‌های درمان‌شده کاهش یافت که این نشان می‌دهد اگزوزوم‌ها توانسته‌اند التهاب و استرس اکسیداتیو ناشی از پارکینسون را به میزان قابل توجهی کاهش دهند. این موضوع بسیار حائز اهمیت است چرا که التهاب مزمن و استرس اکسیداتیو دو عامل اصلی در پیشرفت بیماری‌های عصبی مانند پارکینسون هستند. یکی دیگر از نتایج جالب توجه این بود که اگزوزوم‌ها باعث افزایش تولید فاکتورهای رشد عصبی شدند. این فاکتورها برای ترمیم و بازسازی بافت‌های عصبی ضروری هستند و حضور آن‌ها نشان می‌دهد که اگزوزوم‌ها توانسته‌اند روند بازسازی سلول‌های دوپامینرژیک را تحریک کنند. همچنین، کاهش مرگ سلولی و بهبود بقای نورون‌های دوپامینرژیک از دیگر یافته‌های این مطالعه بود که نشان می‌دهد اگزوزوم‌های بند ناف نه تنها از نورون‌ها محافظت می‌کنند بلکه به‌طور فعال در بازسازی آن‌ها مشارکت دارند.

نتیجه‌گیری:

سلول‌های بنیادی به دست آمده از خون بندناف می‌توانند در درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها کاربرد داشته باشند. از انواع سرطان‌ها و بیماری‌های خودایمنی گرفته تا بیماری‌های متابولیکی و ژنتیکی را می‌توان با کمک این سلول‌ها درمان کرد و از کاربردهای خون بند ناف درمان این قبیل مشکلات است. این مطالعه نتایج بسیار امیدوارکننده‌ای را در رابطه با استفاده از اگزوزوم‌های مشتق از خون بند ناف انسان برای درمان بیماری پارکینسون ارائه می‌دهد. اگزوزوم‌ها به‌عنوان حامل‌های طبیعی پیام‌های زیستی، توانایی منحصربه‌فردی در کاهش التهاب، کاهش استرس اکسیداتیو، و تحریک بازسازی نورون‌های آسیب‌دیده دارند. به‌علاوه، بهبود عملکرد حرکتی موش‌های تحت درمان با اگزوزوم‌ها نشان می‌دهد که این روش نه تنها از لحاظ زیستی، بلکه از لحاظ بالینی نیز تأثیرات مثبتی دارد. این پژوهش گامی مهم در جهت توسعه درمان‌های  جدید برای بیماری‌های عصبی است که تاکنون درمان قطعی برای آن‌ها وجود نداشته است. با این حال، برای استفاده از این روش درمانی در انسآن‌ها، مطالعات بالینی بیشتری لازم است تا ایمنی و اثربخشی آن به‌طور کامل اثبات شود. از طرفی، استفاده از اگزوزوم‌های بند ناف به‌دلیل منبع غنی و نسبتاً آسان دسترسی، می‌تواند در آینده به‌عنوان یک روش درمانی کاربردی و مقرون‌به‌صرفه برای بیماری‌هایی نظیر پارکینسون مطرح شود. در نهایت، این یافته‌ها نشان می‌دهند که اگزوزوم‌های مشتق‌شده از خون بند ناف می‌توانند به‌عنوان یک ابزار درمانی جدید در زمینه پزشکی بازساختی و درمان بیماری‌های عصبی مورد استفاده قرار گیرند. این نتایج پایه‌های محکمی‌برای تحقیقات آینده در این حوزه فراهم می‌کند و می‌تواند به توسعه درمان‌های  مؤثرتر و هدفمندتر برای بیمارانی که از بیماری‌های عصبی رنج می‌برند، منجر شود.

پایان مطلب./