به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، کورتون‌ها (کورتیکواستروئیدها) به عنوان داروهای مؤثر در درمان انواع بیماری‌های التهابی، خودایمنی و آلرژیک شناخته می‌شوند. این داروها به دلیل توانایی در کاهش التهاب و سرکوب سیستم ایمنی، در بسیاری از موارد به‌ویژه در درمان بیماری‌هایی چون آرتریت روماتوئید، لوپوس و بیماری‌های تنفسی مزمن تجویز می‌شوند. با‌این‌حال، مصرف طولانی‌مدت و غیرمنطقی کورتون‌ها می‌تواند عوارض جانبی جدی و متعددی را به دنبال داشته باشد که به سلامت بیماران آسیب می‌زند. در ادامه به بررسی آثار مخرب کورتون‌ها و عوارض جانبی ناشی از آن‌ها پرداخته می‌شود.

عوارض متابولیک

یکی از مهم‌ترین عوارض کورتون‌ها، تغییرات متابولیک و افزایش قند خون است. این عارضه می‌تواند به دیابت نوع ۲ منجر شود. مطالعه‌ای که اخیرا منتشر شده، نشان می‌دهد که بیماران تحت درمان با دوزهای بالا و طولانی‌مدت کورتون، به‌ویژه در افراد دارای سابقه خانوادگی دیابت، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به دیابت و سندرم متابولیک قرار دارند. علاوه‌بر‌این، کورتون‌ها می‌توانند باعث افزایش وزن و چربی‌های ناپسند در ناحیه شکم شوند. این تغییرات نه تنها بر روی وضعیت جسمانی بیماران تأثیر می‌گذارد، بلکه خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را نیز افزایش می‌دهد. با توجه به اینکه کورتون‌ها می‌توانند سطح تری‌گلیسیریدها و کلسترول LDL (کلسترول بد) را افزایش دهند، پزشکان باید نظارت دقیقی بر روی بیماران داشته باشند تا از بروز مشکلات متابولیک جلوگیری کنند.

عوارض غدد درون‌ریز

کورتون‌ها تأثیرات قابل توجهی بر سیستم غدد درون‌ریز دارند. یکی از عوارض عمده، نارسایی غده فوق کلیوی است که می‌تواند به کاهش ترشح هورمون‌های طبیعی بدن منجر شود. مقاله‌ای که محققان در سال های اخیر منتشر کردند، به بررسی این ارتباط پرداخته و تأکید می‌کند که قطع ناگهانی کورتون‌ها می‌تواند عوارض جدی، از جمله بحران آدرنال را به دنبال داشته باشد. نارسایی غده فوق کلیوی ممکن است با علائمی نظیر خستگی، ضعف عضلانی، افت فشار خون و احساس عدم سلامتی همراه باشد. بنابراین، پزشکان باید به تدریج دوز کورتون‌ها را کاهش دهند و از روش‌های جایگزین برای درمان استفاده کنند. آگاهی بیماران از این عوارض و نظارت مداوم پزشکی می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این عوارض کمک کند.

عوارض استخوانی

کورتون‌ها به طور قابل توجهی بر روی سلامت استخوان‌ها تأثیر می‌گذارند. تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده از کورتون‌ها می‌تواند منجر به کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر شکستگی‌ها شود. در این زمینه، محققان به بررسی تأثیرات منفی کورتون‌ها بر سلامت استخوان پرداخته و نشان داده‌اند که بیماران مسن‌تر و افرادی که از دوزهای بالا استفاده می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آرتروز و شکستگی‌های استخوانی قرار دارند. کاهش تراکم استخوان ناشی از کورتون‌ها به دلیل تأثیر این داروها بر جذب کلسیم و متابولیسم ویتامین D است. بیمارانی که تحت درمان با کورتون هستند، باید به‌طور منظم تست‌های سنجش تراکم استخوان را انجام دهند و از مکمل‌های کلسیم و ویتامین D استفاده کنند. همچنین، ورزش منظم و تغذیه متعادل می‌تواند به کاهش خطر شکستگی‌ها کمک کند.

عوارض گوارشی

عوارض گوارشی ناشی از مصرف کورتون‌ها نیز باید مورد توجه قرار گیرد. این داروها می‌توانند باعث افزایش خطر زخم‌های معده و التهاب روده شوند. در مطالعه‌ای نشان داده شده است که بیماران تحت درمان با کورتون باید در مورد عوارض گوارشی به ویژه زخم معده و خونریزی‌های گوارشی آگاه باشند. تأثیرات گوارشی ممکن است به دلیل تأثیر کورتون‌ها بر سیستم ایمنی بدن و کاهش تولید مخاط محافظ در معده باشد. پزشکان معمولاً برای بیماران داروهای محافظتی مانند مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs) را تجویز می‌کنند تا از عوارض گوارشی جلوگیری شود. این موضوع به‌ویژه برای بیمارانی که به مدت طولانی از کورتون‌ها استفاده می‌کنند، حائز اهمیت است.

عوارض روانی

کورتون‌ها همچنین می‌توانند بر سلامت روان تأثیر بگذارند. بیماران ممکن است دچار اضطراب، افسردگی و اختلالات خواب شوند. مطالعه‌ای که توسط محققان در این زمینه منتشر شد، به بررسی ارتباط بین استفاده از کورتون و مشکلات روانی پرداخته و نشان داده است که این داروها می‌توانند باعث تغییرات خلق و خو و اضطراب در بیماران شوند. تغییرات روانی ممکن است به دلیل تأثیرات مستقیم کورتون‌ها بر سیستم عصبی مرکزی باشد. بیماران ممکن است نیاز به مشاوره و حمایت روانی داشته باشند تا با عوارض روحی و روانی ناشی از درمان کنار بیایند. این موضوع به‌ویژه در بیمارانی که به مدت طولانی از کورتون‌ها استفاده می‌کنند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

عوارض چشمی

عوارض چشمی ناشی از مصرف کورتون‌ها نیز می‌تواند جدی باشد. یکی از شایع‌ترین عوارض، آب مروارید (کاتاراکت) است. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف کورتون‌ها به‌ویژه در دوزهای بالا و به مدت طولانی می‌تواند خطر ابتلا به آب مروارید را افزایش دهد. مقالات متعددی به این موضوع پرداخته و ارتباط بین استفاده از کورتون و افزایش خطر آب مروارید را تأیید کرده‌اند. علاوه‌بر آب مروارید، مصرف کورتون‌ها می‌تواند به افزایش فشار داخل چشم و ایجاد گلوکوم منجر شود. بیماران تحت درمان با کورتون‌ها باید به‌طور منظم توسط چشم‌پزشک معاینه شوند تا از بروز عوارض چشمی جلوگیری شود.

عوارض پوستی

عوارض پوستی ناشی از مصرف کورتون‌ها نیز بسیار شایع است. یکی از عوارض مهم، آتروفی پوست است که می‌تواند منجر به نازک شدن و آسیب‌پذیری پوست شود. این مشکل به‌ویژه در بیماران مسن‌تر و افرادی که از کورتون‌ها به‌مدت طولانی استفاده می‌کنند، مشاهده می‌شود. علاوه‌بر‌این، کورتون‌ها می‌توانند باعث ایجاد آکنه و عفونت‌های پوستی نیز شوند. به‌منظور کاهش عوارض پوستی، پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند که بیماران از مرطوب‌کننده‌ها و محصولات پوستی مناسب استفاده کنند و در صورت بروز عوارض پوستی، با پزشک خود مشورت کنند.

مدیریت عوارض جانبی کورتون

برای مدیریت عوارض جانبی کورتون‌ها، بیماران باید به نکات زیر توجه کنند:

نظارت پزشکی: بیماران باید تحت نظارت پزشک قرار داشته باشند تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری شود و در صورت بروز مشکلات، اقدامات لازم انجام گیرد.

کاهش تدریجی دوز: در صورت نیاز به قطع مصرف کورتون، دوز دارو باید به تدریج کاهش یابد تا خطر بروز بحران آدرنال کاهش یابد.

تغذیه مناسب: مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D و تغذیه متعادل می‌تواند به کاهش خطر عوارض استخوانی کمک کند.

فعالیت بدنی: ورزش منظم به تقویت استخوان‌ها و بهبود سلامت کلی بدن کمک می‌کند.

آگاهی از عوارض: بیماران باید از عوارض جانبی احتمالی آگاه باشند و در صورت بروز هر گونه علامت غیرعادی، سریعاً با پزشک خود تماس بگیرند.

نتیجه‌گیری

کورتون‌ها به عنوان داروهای مؤثر در درمان بسیاری از بیماری‌های التهابی و خودایمنی کاربرد دارند، اما عوارض جانبی ناشی از مصرف این داروها نباید نادیده گرفته شود. از افزایش قند خون و چاقی گرفته تا عوارض غدد درون‌ریز، استخوانی، گوارشی، روانی، چشمی و پوستی، این عوارض می‌توانند به طور قابل توجهی کیفیت زندگی بیماران را تحت تأثیر قرار دهند. آگاهی از این عوارض و مدیریت صحیح آن‌ها، شامل نظارت پزشکی مداوم و تغییرات در شیوه زندگی، برای کاهش خطرات ناشی از مصرف کورتون‌ها بسیار حائز اهمیت است. توجه به دوز مناسب، کاهش تدریجی مصرف و استفاده از مکمل‌های غذایی می‌تواند به بهبود وضعیت سلامت بیماران کمک کند. همچنین، آگاهی از علائم عوارض جانبی و مراجعه به پزشک در صورت بروز هرگونه مشکل می‌تواند از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کند. در نهایت، هدف باید دستیابی به درمان مؤثر و در عین حال حفظ سلامت کلی بیمار باشد.

پایان مطلب./