به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، تیموس، به‌عنوان یکی از اعضای حیاتی سیستم ایمنی، نقش اساسی در تولید و تمایز لنفوسیت‌های T دارد. با افزایش سن یا در پی آسیب‌های مختلف، عملکرد تیموس کاهش می‌یابد که این امر می‌تواند منجر به تضعیف سیستم ایمنی و افزایش حساسیت به عفونت‌ها و بیماری‌ها شود. مطالعه‌ای که توسط پژوهشگران در سال ۲۰۲۵ در مجله Immunity منتشر شده است، به‌بررسی نقش سلول‌های T تنظیمی (Treg) در بازسازی تیموس پس از آسیب پرداخته و مکانیسم‌های مولکولی مرتبط با این فرآیند را شناسایی کرده است.

نقش حیاتی تیموس در سیستم ایمنی و تأثیر آن بر بیماری‌ها

تیموس یک اندام لنفاوی اولیه است که نقش کلیدی در توسعه و تکامل سیستم ایمنی ایفا می‌کند. این اندام، محل اصلی تمایز و بلوغ لنفوسیت‌های T نابالغ به سلول‌های T عملکردی است که در دفاع بدن در برابر عفونت‌ها، ویروس‌ها، و حتی سلول‌های سرطانی نقش دارند. تیموس همچنین فرآیند "آموزش" سلول‌های T را انجام می‌دهد تا آن‌ها بتوانند بین سلول‌های خودی و غیرخودی تمایز قائل شوند و از بروز واکنش‌های خودایمنی جلوگیری کنند. با افزایش سن یا در نتیجه شرایطی مانند شیمی‌درمانی، عفونت‌های شدید، یا بیماری‌های مزمن، عملکرد تیموس کاهش می‌یابد که این امر می‌تواند منجر به کاهش تنوع و کارایی سلول‌های T شود. این ضعف ایمنی باعث افزایش خطر ابتلا به عفونت‌های فرصت‌طلب، پاسخ‌های ناکافی به واکسیناسیون، و حتی افزایش احتمال بروز بیماری‌های خودایمنی و سرطان می‌شود. بازسازی تیموس و بهبود عملکرد آن، به‌ویژه در افراد مسن یا بیماران دارای نقص ایمنی، می‌تواند نقش مهمی در تقویت پاسخ‌های ایمنی و پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با ضعف سیستم ایمنی داشته باشد.

تأثیر پیری بر عملکرد تیموس و پیامدهای آن بر سیستم ایمنی

یکی از مهم‌ترین چالش‌های مرتبط با عملکرد تیموس، پدیده‌ای به نام آتروفی تیموسی یا کوچک شدن تدریجی این اندام با افزایش سن است. این فرآیند که از دوران بلوغ آغاز می‌شود، منجر به کاهش تولید لنفوسیت‌های T جدید و در نتیجه کاهش تنوع ایمنی می‌شود. در افراد مسن، این کاهش تنوع باعث کاهش توانایی بدن در مقابله با پاتوژن‌های جدید و واکنش مؤثر به واکسن‌ها می‌شود. علاوه‌بر‌این، کاهش فعالیت تیموس می‌تواند باعث کاهش توانایی سیستم ایمنی در شناسایی و حذف سلول‌های سرطانی یا معیوب شود که این امر می‌تواند به افزایش خطر ابتلا به سرطان در دوران سالمندی منجر شود. مطالعه روی مکانیسم‌های بازسازی تیموس، به‌ویژه نقش سلول‌های T تنظیمی و مولکول‌هایی مانند آمفیرگولین، می‌تواند راه‌های جدیدی برای مقابله با آثار منفی پیری بر سیستم ایمنی ارائه دهد.

نقش تیموس در بیماری‌های خودایمنی و تنظیم تعادل ایمنی

تیموس علاوه‌بر تولید لنفوسیت‌های T، نقش حیاتی دارد، فرآیندی که طی آن سلول‌های T آموزش می‌بینند تا به بافت‌های بدن به‌عنوان "خودی"  واکنش نشان ندهند. اگر این فرآیند به درستی انجام نشود، سلول‌های T خودواکنش‌گر می‌توانند وارد گردش خون شوند و زمینه‌ساز بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس، مولتیپل اسکلروزیس، یا دیابت نوع ۱ شوند. نقص در عملکرد تیموس، چه به‌دلیل اختلالات در تحمل مرکزی ژنتیکی، آسیب‌های محیطی یا پیری، می‌تواند خطر بروز این بیماری‌ها را افزایش دهد. در این زمینه، نقش سلول‌های T تنظیمی که از تیموس منشا می‌گیرند بسیار حیاتی است؛ چرا که این سلول‌ها می‌توانند پاسخ‌های ایمنی بیش‌فعال را کنترل کرده و از پیشرفت بیماری‌های خودایمنی جلوگیری کنند. درک بهتر از عملکرد تیموس و توانایی بازسازی آن می‌تواند رویکردهای درمانی جدیدی برای مدیریت و حتی پیشگیری از بیماری‌های خودایمنی ارائه دهد.

نقش تیموس در تنظیم سیستم ایمنی و پیشگیری از التهاب مزمن

تیموس تنها مسئول تولید سلول‌های T عملکردی نیست، بلکه نقش کلیدی در تنظیم تعادل ایمنی بدن و پیشگیری از التهاب مزمن دارد. در فرآیند تحمل ایمنی، سلول‌های T آموزش می‌بینند تا به بافت‌های بدن حمله نکنند و در عوض به مهاجمان خارجی پاسخ دهند. اختلال در این فرآیند می‌تواند منجر به بیماری‌های خودایمنی و التهاب مزمن شود. یکی از مهم‌ترین وظایف تیموس در این زمینه، آموزش سلول‌های T تنظیمی است که به‌عنوان "سپرهای ایمنی" عمل کرده و از واکنش‌های خودایمنی جلوگیری می‌کنند. این سلول‌ها با سرکوب واکنش‌های ایمنی بیش از حد، به حفظ تعادل سیستم ایمنی کمک می‌کنند. اگر عملکرد تیموس به هر دلیلی مختل شود، بدن ممکن است قادر به کنترل التهاب مزمن نباشد که این امر می‌تواند به بروز بیماری‌های قلبی، دیابت، یا حتی سرطان‌های مرتبط با التهاب مزمن منجر شود. بنابراین، فهم بهتر از مکانیسم‌های بازسازی و تقویت عملکرد تیموس می‌تواند راه‌حلی برای کاهش خطر این بیماری‌ها و بهبود سلامت ایمنی بدن ارائه دهد.

سلول‌های T تنظیمی و آمفیرگولین: کلیدهای بازسازی تیموس

سلول‌های T تنظیمی به‌عنوان نگهبانان سیستم ایمنی، نقش مهمی در حفظ تعادل ایمنی و جلوگیری از واکنش‌های خودایمنی ایفا می‌کنند. این مطالعه نشان می‌دهد که پس از آسیب به تیموس، سلول‌های T تنظیمی بازچرخشی با تولید آمفیرگولین (AREG)، یک لیگاند برای گیرنده فاکتور رشد اپیدرمال (EGFR)، فرآیند بازسازی تیموس را تسهیل می‌کنند. آمفیرگولین با فعال‌سازی مسیرهای سیگنالینگ EGFR در سلول‌های تیموسی، به ترمیم بافت آسیب‌دیده و بازیابی عملکرد تیموس کمک می‌کند.

مکانیسم‌های مولکولی درگیر در بازسازی تیموس

مطالعات پیشین نشان داده‌اند که آمفیرگولین تولید شده توسط سلول‌های T تنظیمی می‌تواند عملکرد سرکوب‌کننده این سلول‌ها را از طریق گیرنده EGFR تقویت کند. در مدل‌های موشی، نشان داده شده است که در غیاب آمفیرگولین یا گیرنده آن، توانایی سلول‌های T تنظیمی در سرکوب پاسخ‌های ایمنی کاهش می‌یابد. این‌یافته‌ها نشان می‌دهند که آمفیرگولین نه تنها در بازسازی بافت‌ها بلکه در تنظیم فعالیت‌های ایمنی نیز نقش دارد.

مطالعات مشابه و تأیید نقش آمفیرگولین در بازسازی بافت‌ها

تحقیقات دیگری نیز به نقش آمفیرگولین در بازسازی بافت‌ها پرداخته‌اند. به عنوان مثال، مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۳ نشان داد که سلول‌های T تنظیمی تولیدکننده آمفیرگولین با تعامل با سلول‌های مزانشیمی EGFR+ در ریه، به بازسازی اپیتلیوم آلوئولی پس از عفونت ویروسی کمک می‌کنند. این تعاملات منجر به افزایش تکثیر سلول‌های اپیتلیال نوع II و ترمیم ساختار آلوئولی می‌شود.

پیامدهای بالینی و کاربردهای بالقوه

این یافته‌ها می‌توانند پیامدهای بالینی مهمی داشته باشند. با درک مکانیسم‌های مولکولی بازسازی تیموس، می‌توان راهکارهای درمانی جدیدی برای تقویت سیستم ایمنی در افراد مسن یا بیمارانی که تیموس آن‌ها آسیب دیده است، توسعه داد. به‌عنوان مثال، تقویت مسیرهای سیگنالینگ آمفیرگولین- EGFR می‌تواند به بهبود بازسازی تیموس و افزایش تولید لنفوسیت‌های T کمک کند.

چشم‌اندازهای آینده و تحقیقات بیشتر

با وجود پیشرفت‌های قابل توجه در درک نقش سلول‌های T تنظیمی و آمفیرگولین در بازسازی تیموس، هنوز سؤالات بسیاری باقی مانده است. به‌‌عنوان‌مثال، مکانیسم‌های دقیق تنظیم تولید آمفیرگولین توسط سلول‌های T تنظیمی و تعاملات آن‌ها با سایر سلول‌های تیموسی نیاز به تحقیقات بیشتری دارد. همچنین، بررسی نقش این مسیر در بیماری‌های خودایمنی و توسعه راهکارهای درمانی مبتنی بر آن می‌تواند زمینه‌های تحقیقاتی آینده را تشکیل دهد.

نتیجه‌گیری

مطالعات اخیر نشان‌دهنده نقش حیاتی سلول‌های T تنظیمی و آمفیرگولین در بازسازی تیموس پس از آسیب است. این یافته‌ها با ارائه درک عمیق‌تری از مکانیسم‌های ترمیم سیستم ایمنی، می‌توانند به توسعه راهکارهای درمانی جدید برای بهبود عملکرد ایمنی در شرایط مختلف کمک کنند.

پایان مطلب./