به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، بارداری یک فرآیند پیچیده فیزیولوژیکی است که تغییرات عمده‌ای در بدن زنان ایجاد می‌کند. در بارداری‌های دوقلویی، این تغییرات به دلیل افزایش بار بر سیستم قلبی-عروقی، شدت بیشتری پیدا می‌کند. مطالعه اخیر که در  European Heart Journal منتشر شده، خطرات بستری شدن به دلیل بیماری‌های قلبی‌عروقی را در زنان پس از زایمان دوقلویی به‌طور دقیق بررسی کرده است. این مطالعه به‌همراه تحقیقات مشابه نشان می‌دهد که بارداری‌های دوقلویی می‌توانند پیامدهای بلندمدتی برای سلامت قلب زنان ایجاد کنند که پیش از این کمتر مورد توجه قرار گرفته بود.

بارداری دوقلویی و اثرات آن بر سیستم قلبی‌عروقی

در دوران بارداری، حجم خون مادر تقریباً ۳۰ تا ۵۰ درصد افزایش می‌یابد تا نیازهای جنین در‌حال رشد را تأمین کند. این افزایش حجم خون و بار کاری بیشتر بر قلب در بارداری‌های دوقلویی حتی بیشتر از بارداری‌های تک‌قلویی است. فشار خون بالا در دوران بارداری یا همان اختلالات فشار خون بارداری (HDP)، یکی از عوامل خطر اصلی برای بیماری‌های قلبی-عروقی در آینده محسوب می‌شود. این اختلال شامل پره‌اکلامپسی و فشار خون بارداری است که هر دو می‌توانند بر عملکرد عروق و قلب تأثیرات بلندمدتی داشته باشند. مطالعات نشان داد که زنان با بارداری دوقلویی و HDP نسبت به زنانی که بارداری تک‌قلویی بدون HDP داشتند، پنج برابر بیشتر در معرض خطر بستری شدن به‌دلیل بیماری‌های قلبی-عروقی در سال اول پس از زایمان هستند. این نتایج نشان‌دهنده اهمیت توجه به سلامت قلب مادران پس از زایمان است، به‌ویژه در زنانی که بارداری‌های پرخطر داشته‌اند.

تفاوت خطر در بارداری‌های دوقلویی و تک‌قلویی

در مطالعه‌ای مشابه که توسط محققان منتشر شد، خطر بیماری‌های قلبی‌عروقی در زنان با بارداری‌های دوقلویی و تک‌قلویی مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که بارداری‌های دوقلویی به‌طور کلی خطر بیشتری برای بیماری‌های قلبی ایجاد می‌کنند، حتی اگر اختلالات فشار خون بارداری وجود نداشته باشد. این موضوع احتمالاً به دلیل افزایش فشار بر قلب و عروق در طول دوران بارداری دوقلویی است که می‌تواند منجر به تغییرات پاتولوژیکی در دیواره‌های عروق و عملکرد قلب شود. جالب توجه است که در این مطالعه، زنانی که بارداری تک‌قلویی با HDP داشتند، نسبت به زنانی که بارداری دوقلویی بدون HDP داشتند، خطر بالاتری برای بیماری‌های قلبی داشتند. این یافته‌ها نشان می‌دهند که HDP، صرف نظر از نوع بارداری، یک عامل خطر کلیدی برای بیماری‌های قلبی است. با‌این‌حال، ترکیب بارداری دوقلویی و HDP خطر را به‌شکل قابل توجهی افزایش می‌دهد.

نقش عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی در افزایش خطر بیماری‌های قلبی پس از بارداری دوقلویی

در کنار عوامل محیطی و فیزیولوژیکی مرتبط با بارداری دوقلویی، نقش عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی در افزایش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی نباید نادیده گرفته شود. زنانی که سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا یا دیابت را دارند، به‌طور طبیعی در معرض خطر بیشتری قرار دارند. زمانی که این عوامل با فشار مضاعف ناشی از بارداری دوقلویی ترکیب می‌شوند، می‌توانند خطر بروز عوارض قلبی را به شکل چشمگیری افزایش دهند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که تغییرات ژنتیکی خاصی می‌توانند حساسیت بدن به اختلالات فشار خون بارداری را افزایش داده و پاسخ سیستم قلبی-عروقی به استرس بارداری را تحت تأثیر قرار دهند. علاوه‌بر‌این، زنانی که در بارداری قبلی خود دچار عوارض قلبی شده‌اند، حتی در صورت نداشتن علائم فعال بیماری قلبی، باید در بارداری‌های بعدی به‌ویژه در بارداری‌های چندقلویی، تحت نظارت دقیق‌تری قرار گیرند. غربالگری ژنتیکی و بررسی دقیق سابقه خانوادگی می‌تواند به شناسایی زنانی که در معرض خطر بالاتر هستند کمک کرده و اقدامات پیشگیرانه بهتری را برای آن‌ها فراهم کند. این موضوع نقش مهمی در پیشگیری از عوارض جدی پس از زایمان ایفا می‌کند.

مکانیسم‌های زیستی مرتبط با افزایش خطر

برای درک بهتر ارتباط بین بارداری دوقلویی و بیماری‌های قلبی‌عروقی، باید به فرآیندهای زیستی که در طول بارداری رخ می‌دهند توجه کنیم. بارداری باعث ایجاد تغییرات سیستمیک در بدن می‌شود، از‌جمله:

افزایش حجم خون و برون‌ده قلبی: در بارداری‌های دوقلویی، حجم خون بیشتری برای تأمین نیازهای جنین‌ها تولید می‌شود که فشار بیشتری بر قلب وارد می‌کند.

تغییرات در عملکرد عروق: بارداری باعث تغییر در خاصیت ارتجاعی عروق و افزایش مقاومت عروقی می‌شود، که در صورت وجود HDP می‌تواند خطر تصلب شرایین را افزایش دهد.

اختلالات متابولیکی: بارداری‌های دوقلویی اغلب با مقاومت به انسولین و افزایش سطح چربی‌های خون همراه هستند که هر دو از عوامل خطر برای بیماری‌های قلبی‌عروقی محسوب می‌شوند.

التهاب سیستمیک: بارداری، به‌ویژه بارداری‌های پرخطر، می‌تواند منجر به افزایش سطوح نشانگرهای التهابی در خون شود که با بیماری‌های قلبی مرتبط هستند.

پیامدهای بالینی و اهمیت غربالگری پس از زایمان

یافته‌های این مطالعات نشان‌دهنده اهمیت بررسی دقیق سلامت قلب زنان پس از زایمان است. بسیاری از زنان پس از زایمان به مراقبت‌های قلبی کافی دسترسی ندارند یا خطرات احتمالی بیماری‌های قلبی را جدی نمی‌گیرند. پزشکان باید در مورد سابقه بارداری زنان سؤال کنند و زنانی را که بارداری‌های پرخطر مانند بارداری دوقلویی یا HDP داشته‌اند، به‌طور ویژه پیگیری کنند. برنامه‌های مراقبتی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

غربالگری دوره‌ای فشار خون و عملکرد قلب: اندازه‌گیری فشار خون به‌طور منظم می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلات قلبی کمک کند.

آزمایش‌های بیوشیمیایی: ارزیابی سطوح کلسترول، گلوکز خون و نشانگرهای التهابی برای شناسایی عوامل خطر.

آموزش سبک زندگی سالم: تشویق به فعالیت بدنی منظم، رژیم غذایی سالم، ترک سیگار و مدیریت استرس.

درمان دارویی در صورت نیاز: برای کنترل فشار خون یا سایر عوامل خطر.

توصیه‌های سیاستی و تغییرات در نظام سلامت

نتایج این مطالعات باید بر سیاست‌های سلامت عمومی تأثیر بگذارند. سیستم‌های سلامت باید خدمات پس از زایمان را برای شناسایی و مدیریت بیماری‌های قلبی-عروقی تقویت کنند. این خدمات می‌توانند شامل ایجاد کلینیک‌های تخصصی برای پیگیری مادران پرخطر و همچنین آموزش پزشکان در مورد اهمیت ارزیابی سلامت قلب زنان پس از زایمان باشند. علاوه‌بر‌این، لازم است که سیاست‌های بهداشتی به افزایش آگاهی عمومی درباره خطرات بیماری‌های قلبی پس از بارداری بپردازند. زنان باید بدانند که بارداری یک "آزمون استرس طبیعی" برای سیستم قلبی-عروقی است و می‌تواند مشکلات نهفته را آشکار کند.

نتیجه‌گیری نهایی

بارداری‌های دوقلویی، به ویژه زمانی که با اختلالات فشار خون بارداری همراه هستند، می‌توانند خطر بیماری‌های قلبی-عروقی را در سال‌های پس از زایمان افزایش دهند. این مطالعات نشان می‌دهند که بارداری نه تنها یک دوره حساس برای سلامت جنین بلکه برای سلامت بلندمدت مادر نیز است. اقدامات پیشگیرانه، پیگیری‌های پزشکی منظم و تغییرات سبک زندگی می‌توانند نقش مهمی در کاهش این خطرات داشته باشند. سیاست‌گذاران، پزشکان و خود زنان باید اهمیت این موضوع را درک کنند تا بتوانند از بروز بیماری‌های قلبی در آینده پیشگیری کنند.

پایان مطلب./