به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، آتروفی عضلانی نخاعی (SMA) یک بیماری ژنتیکی نادر است که با تخریب نورون‌های حرکتی در نخاع، منجر به ضعف و تحلیل عضلانی می‌شود. این بیماری از دوران نوزادی تا بزرگسالی می‌تواند بروز کند و شدت آن متفاوت است. در سال‌های اخیر، روش‌های نوینی برای بهبود عملکرد حرکتی در بیماران مبتلا به SMA و سایر آسیب‌های نخاعی مورد بررسی قرار گرفته است. یکی از این روش‌ها، تحریک الکتریکی اپیدورال نخاعی است که نتایج امیدوارکننده‌ای را نشان داده است. تحریک نخاعی اپیدورال به‌عنوان یک روش نوین، در حال تبدیل شدن به یکی از راه‌های امیدبخش برای بهبود عملکرد حرکتی در بیماران مبتلا به آسیب نخاعی و اختلالات عصبی است. این روش با ارسال پالس‌های الکتریکی به نخاع، می‌تواند به بازسازی و تحریک نورون‌های حرکتی آسیب‌دیده کمک کند. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که تحریک نخاعی در ترکیب با توانبخشی و تمرین‌های حرکتی می‌تواند نتایج مثبتی به‌همراه داشته باشد، به‌ویژه در بیمارانی که از آسیب‌های نخاعی شدید رنج می‌برند. علاوه‌بر‌این، استفاده از این روش در بیماری‌هایی مانند آتروفی عضلانی نخاعی (SMA) نیز توانسته است به بهبود قدرت و استقامت عضلانی کمک کند. در کنار تحریک نخاعی، روش‌های درمانی مکمل مانند سلول‌درمانی و ژن‌درمانی نیز در حال تحقیق و توسعه هستند تا نتایج بهتری در بازسازی بافت‌های عصبی آسیب‌دیده به دست آید.

تحریک الکتریکی اپیدورال نخاعی: مکانیزم و کاربردها

تحریک الکتریکی اپیدورال نخاعی (Epidural Spinal Cord Stimulation) روشی است که در آن الکترودهایی در فضای اپیدورال (فضای بین مهره‌ها و غشای سخت شامه) قرار داده می‌شوند تا با ارسال پالس‌های الکتریکی، فعالیت نورون‌های حرکتی را تحریک کنند. این‌روش ابتدا برای مدیریت دردهای مزمن مورد استفاده قرار می‌گرفت، در تحریک طناب نخاعی برخلاف سایر روش‌های جراحی امکان قطع برنامه درمان وجود دارد و در صورتی که بیمار قصد ادامه درمان را نداشته باشد پزشک می‌تواند سیم دستگاه و الکترودها را خارج کند و هیچ گونه تغییر دائمی در ستون فقرات به وجود نخواهد آمد. تحقیقات اخیر نشان داده است که این روش می‌تواند در بهبود عملکرد حرکتی بیماران مبتلا به آسیب‌های نخاعی نیز مؤثر باشد.

مطالعه موردی: اولین آزمایش انسانی در بیماران مبتلا به SMA

در مطالعه‌ای که در سال 2025 در مجله Nature Medicine منتشر شد، پژوهشگران تأثیر تحریک الکتریکی اپیدورال نخاعی را بر روی سه فرد مبتلا به آتروفی عضلانی نخاعی بررسی کردند. این بیماران تحت برنامه‌های توانبخشی فشرده همراه با تحریک الکتریکی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که این روش می‌تواند با بهبود عملکرد نورون‌های حرکتی، منجر به افزایش قدرت، استقامت و کیفیت راه‌رفتن در این بیماران شود. این تحقیق اولین شواهد را ارائه می‌دهد که تحریک نخاعی ممکن است در بیماری‌های نورودژنراتیو مانند SMA مفید باشد.

پیشرفت‌های مشابه در تحریک الکتریکی نخاعی

تحقیقات دیگری نیز در زمینه استفاده از تحریک الکتریکی نخاعی برای بهبود عملکرد حرکتی در بیماران مبتلا به آسیب‌های نخاعی انجام شده است. به‌عنوان مثال، در مطالعه‌ای که توسط پژوهشگران ارائه شد، محققان با استفاده از تحریک الکتریکی دور سخت شامه‌ای نخاع، موفق به ایجاد حرکت گام‌برداشتن در رت‌های قطع نخاع شدند. آن‌ها با تقسیم‌بندی سیکل حرکتی به واحدهای اولیه و ترکیب آن‌ها با استفاده از کنترل فازی، توانستند سیکل کامل حرکت را بازسازی کنند. نتایج نشان داد که بازیابی سیکل حرکت با استفاده از این روش با خطای ردیابی قابل قبولی امکان‌پذیر است. همچنین، در مطالعه‌ای که در سال 2022 منتشر شد، پژوهشگران با استفاده از تحریک الکتریکی اپیدورال نخاعی، توانستند به افراد مبتلا به فلج کمک کنند تا دوباره راه بروند. آن‌ها نورون‌های خاصی را که قابل تحریک هستند، شناسایی کرده و دریافتند که بیماران حتی پس از خاموش شدن تحریک الکتریکی همچنان می‌توانند راه بروند. این نشان می‌دهد که تحریک الکتریکی می‌تواند منجر به سازماندهی مجدد رشته‌های عصبی و بهبود عملکرد حرکتی شود.

پیشرفت‌های قابل توجه در تحریک نخاعی و سایر روش‌های بازتوانی عصبی

در‌ سال‌های ‌اخیر، استفاده از تحریک نخاعی به‌عنوان یکی از روش‌های نوین بازتوانی عصبی توجه زیادی را جلب کرده است. در واقع، تحریک نخاعی به عنوان یک روش نوین برای بهبود عملکرد حرکتی در بیماران مبتلا به آتروفی عضلانی نخاعی و آسیب‌های نخاعی مورد توجه قرار گرفته است. این روش به‌ویژه در بیماران مبتلا به آسیب‌های نخاعی و بیماری‌هایی مانند آتروفی عضلانی نخاعی (SMA) که نورون‌های حرکتی آن‌ها دچار آسیب شده‌اند، نتایج امیدوارکننده‌ای به همراه داشته است. تحریک نخاعی به بیماران این امکان را می‌دهد که بتوانند دوباره حرکت‌های ارادی را تجربه کنند، حتی در شرایطی که آسیب نخاعی به‌شدت رخ داده است. این یافته‌ها نویدبخش آینده‌ای است که در آن، تکنیک‌های تحریک عصبی می‌توانند به بازگرداندن عملکردهای از دست رفته حرکتی در بیماران کمک کنند.

تحریک نخاعی و تلفیق آن با دیگر روش‌های درمانی

در کنار تحریک نخاعی، استفاده از روش‌های دیگری همچون سلول‌درمانی و ژن‌درمانی نیز به عنوان گزینه‌های تکمیلی در درمان آسیب‌های نخاعی و بیماری‌های عصبی در‌حال بررسی است. ترکیب این روش‌ها می‌تواند به بازسازی بافت‌های عصبی آسیب‌دیده و بهبود عملکرد حرکتی کمک کند. پیشرفت‌های اخیر در این زمینه، به‌ویژه در مدل‌های حیوانی، نشان می‌دهند که ممکن است این روش‌ها بتوانند در آینده به‌عنوان گزینه‌های درمانی مؤثر در بیماران مبتلا به فلج و سایر اختلالات عصبی استفاده شوند.

چالش‌ها و مسیرهای آینده

با وجود نتایج امیدوارکننده، استفاده از تحریک الکتریکی نخاعی با چالش‌هایی همراه است. یکی از این چالش‌ها، تعیین دقیق پارامترهای تحریک برای هر بیمار است، زیرا پاسخ به تحریک می‌تواند بین افراد متفاوت باشد. همچنین، نیاز به تحقیقات بیشتر برای درک مکانیزم‌های دقیق تأثیر تحریک الکتریکی بر نورون‌های حرکتی و بررسی اثرات طولانی‌مدت آن وجود دارد. در‌آینده، ترکیب تحریک الکتریکی با روش‌های دیگر مانند سلول‌درمانی و ژن‌درمانی می‌تواند نتایج بهتری را به همراه داشته باشد. همچنین، توسعه دستگاه‌های تحریک الکتریکی با قابلیت تنظیم دقیق‌تر و شخصی‌سازی برای هر بیمار می‌تواند اثربخشی این روش را افزایش دهد.

نتیجه‌گیری

تحریک الکتریکی اپیدورال نخاعی به‌عنوان یک روش نوین در بهبود عملکرد حرکتی بیماران مبتلا به آتروفی عضلانی نخاعی و سایر آسیب‌های نخاعی مورد توجه قرار گرفته است. مطالعات اخیر نشان‌دهنده پتانسیل بالای این روش در بازیابی حرکت و بهبود کیفیت زندگی بیماران است. با‌این‌حال، تحقیقات بیشتری برای درک کامل مکانیزم‌های این روش و بهینه‌سازی آن برای کاربردهای بالینی مورد نیاز است.

پایان مطلب./