به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیان، آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری خودایمنی مزمن است که با التهاب مفاصل، درد و تورم همراه است. این بیماری در زنان شایع‌تر از مردان است و می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر کیفیت زندگی و توانایی‌های روزمره داشته باشد. عوامل متعددی در بروز RA نقش دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به ژنتیک، محیط و هورمون‌ها اشاره کرد. در‌این‌میان، نقش هورمون‌های جنسی و عوامل مرتبط با بارداری در بروز یا پیشگیری از RA همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است.

آرتریت روماتوئید

آرتریت روماتوئید (RA) یک بیماری خودایمنی التهابی است که عمدتاً مفاصل را درگیر می‌کند، اما ممکن است سایر اندام‌ها مانند قلب، ریه‌ها و چشم‌ها را نیز تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری هنگامی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های سالم حمله کرده و موجب التهاب مزمن در مفاصل شود. علائم رایج آن شامل درد، تورم، سفتی مفاصل (به‌خصوص در صبح یا بعد از استراحت طولانی‌مدت) و کاهش توان حرکتی است. اگر این بیماری درمان نشود، می‌تواند منجر به آسیب مفصلی، تغییر شکل مفاصل و حتی ناتوانی دائمی شود. عوامل متعددی از جمله ژنتیک، عوامل محیطی (مانند سیگار کشیدن و عفونت‌های خاص) و تغییرات هورمونی در ایجاد یا تشدید RA نقش دارند. درمان این بیماری معمولاً شامل داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، داروهای ضدروماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs) و بیولوژیک‌ها است که به کاهش التهاب و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک می‌کنند. علاوه‌بر درمان دارویی، فیزیوتراپی، ورزش منظم و رعایت رژیم غذایی سالم نیز در کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران مؤثر هستند. در برخی موارد پیشرفته که آسیب مفصلی شدید است، ممکن است نیاز به جراحی برای جایگزینی مفصل باشد.

مطالعه جدید: سن اولین زایمان و خطر RA

در مطالعه‌ای که توسط پژوهشگران در سال ۲۰۲۵ در مجله PLOS ONE منتشر شد، ارتباط بین سن اولین زایمان (AFB)  و خطر ابتلا به RA در زنان مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش با استفاده از داده‌های نظرسنجی ملی سلامت و تغذیه ایالات متحده  (NHANES) در سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ انجام شد و اطلاعات ۷۴۴۹ زن را تحلیل کرد.

نتایج کلیدی

نتایج این مطالعه نشان داد که زنانی که اولین زایمان خود را قبل از ۲۶ سالگی یا بعد از ۳۵ سالگی انجام داده‌اند، در مقایسه با زنانی که در سنین ۳۰ تا ۳۲ سالگی اولین زایمان خود را داشته‌اند، با افزایش خطر ابتلا به RA مواجه هستند. به‌طور خاص، نسبت شانس  (OR) برای زنان با AFB کمتر از ۱۸ سال ۴٫۰۰، بین ۱۸ تا ۲۰ سال ۲٫۹۰، بین ۲۱ تا ۲۳ سال ۳٫۰۰، بین ۲۴ تا ۲۶ سال ۳٫۱۸، و بالاتر از ۳۵ سال ۳٫۳۶ بود. این نتایج نشان می‌دهد که سن اولین زایمان می‌تواند عاملی مؤثر در خطر ابتلا به RA در زنان باشد.

مصرف قرص‌های ضدبارداری و کاهش خطر RA

علاوه‌بر مطالعه فوق، پژوهش‌های دیگری نیز به بررسی تأثیر استفاده از قرص‌های ضدبارداری بر خطر ابتلا به RA پرداخته‌اند. مطالعه‌ای در سوئد نشان داد که زنانی که از قرص‌های ضدبارداری استفاده می‌کنند یا در گذشته از این داروها استفاده کرده‌اند، کمتر احتمال دارد به RA مبتلا شوند. این پژوهش بیان می‌کند که مصرف قرص‌های ضدبارداری برای مدت هفت سال یا بیشتر، با کاهش خطر ابتلا به این بیماری همراه است. به‌طور خاص، زنانی که بیش از ۷ سال از این قرص‌ها استفاده کرده‌اند، ۱۹ درصد کمتر در معرض خطر ابتلا به RA قرار داشتند. همچنین، در مصرف‌کنندگان فعلی قرص‌های ضدبارداری، ۱۵ درصد و در مصرف‌کنندگان گذشته، ۱۳ درصد کاهش خطر مشاهده شد. این یافته‌ها نشان‌دهنده نقش محافظتی هورمون‌های موجود در قرص‌های ضدبارداری در برابر RA است.

مکانیسم‌های احتمالی

تأثیر سن اولین زایمان و استفاده از قرص‌های ضدبارداری بر خطر ابتلا به RA ممکن است به واسطه تغییرات هورمونی و تعدیل سیستم ایمنی باشد. بارداری و استفاده از قرص‌های ضدبارداری می‌توانند سطح هورمون‌های جنسی مانند استروژن و پروژسترون را تغییر دهند که این هورمون‌ها نقش مهمی در تنظیم پاسخ‌های ایمنی دارند. تغییر در سطح این هورمون‌ها ممکن است بر تعادل سیستم ایمنی تأثیر گذاشته و در نتیجه بر خطر ابتلا به بیماری‌های خودایمنی مانند RA مؤثر باشد.

عوامل خطر بیماری RA

در تحقیقات دیگر مرتبط باRA ، تأثیر شیوه زندگی بر شدت و پیشرفت بیماری است. تحقیقات نشان داده‌اند که رژیم غذایی غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ (مانند ماهی‌های چرب) و آنتی‌اکسیدان‌ها (موجود در میوه‌ها و سبزیجات) می‌تواند اثرات ضدالتهابی داشته باشد و شدت علائم RA را کاهش دهد. همچنین، سیگار کشیدن یکی از مهم‌ترین عوامل خطر برای RA محسوب می‌شود و ترک آن می‌تواند در بهبود علائم و کاهش سرعت پیشرفت بیماری تأثیرگذار باشد. خواب کافی و مدیریت استرس نیز از عوامل مهمی هستند که می‌توانند در کنترل التهاب و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به RA نقش داشته باشند. علاوه‌بر‌این، مطالعات اخیر به بررسی تأثیر میکروبیوم روده بر سیستم ایمنی و بیماری‌های خودایمنی مانند RA پرداخته‌اند. نتایج برخی از این مطالعات نشان می‌دهد که تغییر در ترکیب باکتری‌های مفید روده می‌تواند بر شدت بیماری تأثیر بگذارد و در آینده، پروبیوتیک‌ها ممکن است به‌عنوان یک روش درمانی مکمل برای RA مطرح شوند. بنابراین، در کنار عوامل هورمونی و سن اولین زایمان که در مطالعه حاضر بررسی شد، سبک زندگی و تغذیه نیز می‌توانند در بروز و مدیریت این بیماری نقش مهمی داشته باشند.

توصیه‌ها و نکات پایانی

با توجه به نتایج این مطالعات، زنان باید در برنامه‌ریزی برای بارداری و استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری، به تأثیرات احتمالی آن‌ها بر سلامت مفاصل و خطر ابتلا به RA توجه کنند. مشاوره با پزشک متخصص روماتولوژی و زنان و زایمان می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌تر در این زمینه کمک کند. همچنین، زنان مبتلا به RA که قصد بارداری دارند، باید با پزشک خود در مورد مدیریت علائم و داروهای مصرفی مشورت کنند تا بارداری سالم و ایمنی را تجربه کنند. با توجه به یافته‌های این پژوهش و مطالعات مشابه، می‌توان نتیجه گرفت که عوامل هورمونی، از جمله سن اولین زایمان و استفاده از قرص‌های ضدبارداری، نقش مهمی در خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید دارند. این نتایج اهمیت توجه به سلامت هورمونی زنان را برجسته می‌کند و نشان می‌دهد که تصمیمات مرتبط با بارداری و پیشگیری از آن می‌توانند بر سلامت طولانی‌مدت مفاصل تأثیر بگذارند. بنابراین، آگاهی از این عوامل و مشاوره با پزشکان می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به RA و مدیریت بهتر آن کمک کند.

پایان مطلب./