به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بنیان، آرتروز (OA)، بیماری مزمن مفصلی، حدود 500 میلیون نفر را در جهان تحت تأثیر قرار داده و با افزایش سن و چاقی، بار اقتصادی آن رو به رشد است. این بیماری که با تخریب غضروف، التهاب و ناتوانی همراه است، چالش بزرگی برای نظام سلامت ایجاد کرده است. درمان‌های کنونی مانند داروهای ضدالتهاب و جراحی، تنها علائم را تسکین می‌دهند و بازسازی غضروف را ممکن نمی‌کنند. اما سلول‌درمانی با سلول‌های بنیادی مزانشیمی (MSC) رویکردی نویدبخش ارائه داده است. MSCها، به‌ویژه از مغز استخوان و بافت چربی، به دلیل توانایی تکثیر، تمایز به غضروف و خواص ضدالتهابی، در مطالعات پیش‌بالینی و بالینی مؤثر بوده‌اند. این سلول‌ها، همراه با زیست‌مواد و مهندسی ژنتیک، می‌توانند ماندگاری و اثربخشی را افزایش دهند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که دوزهای بالاتر MSC و استفاده از اگزوزوم‌ها، بهبود درد و عملکرد مفصل را تقویت می‌کند. با این حال، نیاز به کارآزمایی‌های گسترده‌تر و رفع موانع اخلاقی و ایمنی باقی است. این پیشرفت‌ها نوید درمان‌های بازساختی برای آرتروز را می‌دهند که می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بنیان، آرتروز (OA) به‌عنوان شایع‌ترین بیماری مفصلی مزمن، زندگی حدود 500 میلیون نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار داده است. مقاله‌ای پیش رو با عنوان سلول‌های بنیادی مزانشیمی برای آرتروز: پیشرفت‌های اخیر در سلول‌درمانی مرتبط، رویکردهای نوین مبتنی بر سلول‌های بنیادی را بررسی می‌کند که می‌تواند تحولی در درمان این بیماری ایجاد کند. این پژوهش نشان می‌دهد که چگونه سلول‌های بنیادی مزانشیمی (MSC) می‌توانند غضروف آسیب‌دیده را بازسازی کرده و بار سنگین آرتروز را کاهش دهند.

آرتروز: بحرانی رو به رشد در جهان

آرتروز با تأثیر بر 7 درصد جمعیت جهان، از سال 1990 تا 2019 با افزایش 48 درصدی روبه‌رو شده و اکنون پانزدهمین عامل ناتوانی در دنیاست. در چین، بیش از 100 میلیون نفر به این بیماری مبتلا هستند و در افراد بالای 45 سال، شیوع زانوی علامت‌دار به 8.1 درصد می‌رسد. با پیری جمعیت و افزایش چاقی، پیش‌بینی می‌شود تا 20 سال آینده، مبتلایان 50 درصد بیشتر شوند. این بیماری نه‌تنها کیفیت زندگی را کاهش می‌دهد، بلکه فشار سنگینی بر نظام‌های سلامت وارد می‌کند.

محدودیت‌های درمان‌های سنتی آرتروز

آرتروز با تخریب غضروف، تغییرات استخوان زیرغضروفی و التهاب همراه است. درمان‌های کنونی شامل ورزش، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) و جراحی‌هایی مانند آرتروپلاستی است. اما ورزش به دلیل نبود دستورالعمل‌های دقیق، کمتر توصیه می‌شود و داروها خطراتی مانند خونریزی گوارشی دارند. تزریق هیالورونیک اسید اثرات طولانی‌مدت‌تری دارد، اما جراحی‌ها با خطر عفونت و ضعف عضلانی پس از عمل همراهند. هیچ‌کدام از این روش‌ها غضروف را بازسازی نمی‌کنند و نیاز به درمان‌های مؤثرتر احساس می‌شود.

سلول‌درمانی: امیدی برای بازسازی غضروف

سلول‌درمانی به‌عنوان رویکردی نو، توجه را به خود جلب کرده است. در حالی که کندروسیت‌های اتولوگ به دلیل محدودیت دسترسی و کاهش عملکرد در کشت چالش‌برانگیزند، MSCها با توانایی تکثیر بالا و خواص ضدالتهابی، گزینه‌ای برترند. این سلول‌ها از منابعی مانند مغز استخوان، چربی و بند ناف استخراج می‌شوند و در مطالعات حیوانی و انسانی، اثربخشی خود را نشان داده‌اند. اگزوزوم‌های مشتق از MSC نیز به‌عنوان درمانی بدون سلول، در حال بررسی هستند.

MSCهای مغز استخوان: پیشتاز در درمان آرتروز

MSCهای مغز استخوان (BMMSC) به دلیل ظرفیت بالای تمایز به غضروف، پرکاربردترین نوع MSC در درمان آرتروزند. مطالعات پیش‌بالینی در حیواناتی مانند گوسفند و خرگوش، و کارآزمایی‌های بالینی در انسان، کاهش درد و بهبود کیفیت غضروف را تأیید کرده‌اند. دوزهای بالاتر (50 تا 100 میلیون سلول) نسبت به دوزهای پایین، اثرات بهتری بر حرکت و التهاب نشان داده‌اند. با این حال، مقایسه با MSCهای بند ناف نتایج متفاوتی داشته و نیاز به تحقیقات بیشتر را برجسته می‌کند.

MSCهای چربی: گزینه‌ای در دسترس و مؤثر

MSCهای مشتق از چربی (ADSC) با دسترسی آسان از طریق لیپوساکشن و تکثیر سریع، در پزشکی بازساختی برجسته شده‌اند. این سلول‌ها در مدل‌های حیوانی و انسانی، پیشرفت آرتروز را کند کرده و التهاب را کاهش داده‌اند. ترکیب ADSC با پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) نیز عملکرد مفصل را بهبود بخشیده است. دوزهای 50 تا 100 میلیون سلول، بهترین نتایج را در کاهش درد و بهبود کارکرد نشان داده‌اند و برخی پژوهش‌ها ADSC را ایمن‌تر و مؤثرتر از BMMSC می‌دانند.

منابع جدید MSC و سلول‌های پرتوان

MSCهای غشای سینوویال، بند ناف و جفت نیز در درمان آرتروز بررسی شده‌اند و ظرفیت غضروف‌زایی بالایی نشان داده‌اند. از سوی دیگر، سلول‌های بنیادی پرتوان مانند سلول‌های جنینی (ESC) و القایی (iPSC) منابع نامحدودی برای تمایز ارائه می‌دهند. ESCها در مدل‌های حیوانی غضروف را بهبود بخشیده‌اند، اما مسائل اخلاقی دارند. iPSCها، که از سلول‌های خود بیمار تولید می‌شوند، خطر رد ایمنی را کاهش می‌دهند، اما ریسک تومورزایی آن‌ها همچنان مانعی برای کاربرد بالینی است.

پیش‌درمان MSC: افزایش کارایی درمانی

محیط التهابی مفاصل آرتروزی و کیفیت پایین سلول‌های اهدایی از افراد مسن، اثربخشی MSC را کاهش می‌دهد. پیش‌درمان با تحریک فیزیکی (مانند امواج فراصوت)، عوامل زیستی (مانند ویتامین E و TGF-β) و شرایط هیپوکسی، عملکرد MSC را بهبود می‌بخشد. این روش‌ها تمایز غضروفی، مقاومت به استرس و مهاجرت سلولی را تقویت می‌کنند، اما نیاز به بررسی دقیق‌تر اثرات و دوزها دارند.

ترکیب با زیست‌مواد و مهندسی سلول

تزریق مستقیم MSC به دلیل ماندگاری کم، نیازمند دوزهای بالا یا تزریق مکرر است. زیست‌مواد مانند میکروکره‌های آلژینات و هیدروژل‌ها، بقای سلول‌ها را افزایش داده و تمایز غضروفی را تقویت می‌کنند. مهندسی ژنتیک نیز با اصلاح MSC برای بیان فاکتورهایی مانند IGF-1 و IL-4، اثرات ضدالتهابی و بازسازی را بهبود می‌بخشد. این رویکردها، همراه با فناوری CRISPR، آینده‌ای روشن برای درمان آرتروز ترسیم می‌کنند.

نتیجه‌گیری 

آرتروز، با تأثیر بر میلیون‌ها نفر، چالشی بزرگ در پزشکی است. پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند که سلول‌های بنیادی مزانشیمی (MSC)، به‌ویژه از مغز استخوان و چربی، می‌توانند غضروف را بازسازی کرده و درد را کاهش دهند. ترکیب MSC با زیست‌مواد و مهندسی ژنتیک، کارایی درمانی را افزایش داده و نویدبخش درمان‌های بازساختی است. مطالعات حیوانی و کارآزمایی‌های بالینی، اثربخشی دوزهای بالا و اگزوزوم‌ها را تأیید کرده‌اند، اما موانع اخلاقی، ایمنی و نیاز به داده‌های گسترده‌تر همچنان باقی است. این پیشرفت‌ها می‌توانند کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشند، مشروط بر اینکه تحقیقات بیشتری انجام شود. فناوری‌هایی مانند CRISPR و پیش‌درمان MSC، افق‌های جدیدی گشوده‌اند، اما استانداردسازی و کاهش ریسک‌هایی مانند تومورزایی ضروری است. آینده درمان آرتروز به توسعه این رویکردها و همکاری بین‌المللی بستگی دارد تا بیماران از مزایای آن بهره‌مند شوند.
پایان مطلب/.