مسوول گروه قلب و عروق مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان می گوید، از زمان آغاز ارایه خدمات سلول درمانی قلب در سال 1386 در ایران تاکنون 300 بیمار مبتلا به نارسایی های قلبی ناشی از سکته با بیش از 95 درصد موفقیت تحت درمان قرار گرفته اند.
به گزارش بنیان تا چند سال پیش حتی در کتاب های پزشکی برای قلب این عضو حیاتی بدن واژه ای به نام ترمیم وجود نداشت.
در آن زمان اینگونه تصور می شد که یک فرد با تمام سلول های قلبی به دنیا می آید و با همان سلول ها از دنیا می رود؛ اما از حدود سال 2000 محققان پی بردند که قلب نیز عضوی است که مانند کبد، ریه و پوست در آن ترمیم صورت می گیرد ولی میزان این ترمیم کمتر از سایر اعضای بدن است.
امروزه نتایج تحقیقات محققان نشان داده است که قلب حدود 5 میلیارد سلول دارد که روزانه حدود 3 میلیون از آنها از بین می رود و دوباره تجدید می شود؛ به این طریق هر 5 سال یک بار تمام سلول های قلبی افراد تغییر می یابد.
همچنین در این تحقیقات ثابت شده است که سلول های بنیادی موجود در قلب، کار ترمیم قلب را انجام می دهد و به این طریق یک انسان می تواند در روند تجدید سلول های قلبی، عمر طبیعی داشته باشد.
دکتر هدی معدنی در گفت و گو با ایرنا توضیح داد: درصورتی که روند تجدید سلول های قلبی در اثر عواملی مانند سکته قلبی و یا نارسایی های مادرزادی دچار اختلال شود، تعداد این سلول ها کاهش می یابد و فرد با مشکلاتی روبه رو می شود.
وی افزود: در زمانی که نارسایی قلبی ناشی از سکته قلبی در فردی بروز می کند، قلب به رغم وجود این سلول های بنیادی نمی تواند به وضعیت پیش از بروز سکته بازگردد چراکه با هر سکته قلبی حدود یک میلیارد سلول قلبی از بین می رود.
معدنی ادامه داد: همچنین سلول های بنیادی در مناطقی که سکته رخ داده است، از بین می رود. بنابراین هم از تعداد سلول هایی که می تواند بازسازی را انجام دهد، کاسته و هم میزان آسیب روزانه قلب بیشتر می شود.
وی خاطر نشان کرد: علت اینکه سلول های بنیادی در قلب وجود دارد اما پس از بروز سکته، قلب دیگر نمی تواند به وضعیت اولیه خود بازگردد، همین امر است.
معدنی در مورد نحوه استفاده از روش سلول درمانی در بهبود وضعیت بیماران دارای نارسایی قلبی گفت: در سلول درمانی از سلول های بنیادی بیمار استفاده می شود که از مغز استخوان لگن و یا از قلب گرفته و پس از فراوری در آزمایشگاه دوباره به قلب تزریق می شود.
وی تاکید کرد: استفاده از سلول های بنیادی در درمان نارسایی های قلبی یک روش مکمل است و به عنوان درمان قطعی به شمار نمی رود؛ به این صورت که در زمان استفاده از سلول درمانی اجازه نداریم درمان های استانداردی را که برای بیماران قلبی تجویز شده است، قطع کنیم و باید در کنار این درمان ها، سلول درمانی را انجام دهیم.
معدنی ادامه داد: البته سلول درمانی در مورد برخی بیماران به ویژه آنهایی که نامزد پیوند قلب هستند، تنها راه درمانی به شمار می رود؛ به طور کلی با درمان های سلولی وضعیت قلب بیمار تا حد زیادی بهبود می یابد و حتی در مواردی پیوند قلب بیماران می تواند تا مدت ها به تعویق بیفتد و نیاز اورژانسی بیمار برطرف و حال عمومی او بهتر می شود.
وی گفت: سلول درمانی برای کودکانی که به نارسایی قلبی مبتلا هستند و یا افرادی که در اثر سکته قلبی دچار نارسایی قلبی شده اند، از سنین کودکی (یک سالگی) تا 70 سالگی انجام می شود.
معدنی توضیح داد: بیماران ابتدا معاینه می شوند و معیارهای سلامت آنها سنجیده می شود و در صورت وجود تمام شرایط لازم، برای سلول درمانی انتخاب می شوند.
وی با بیان اینکه ابتدا از مغز استخوان بیمار نمونه گیری می شود، ادامه داد: این نمونه گیری بدون اینکه آسیبی به سلامت بیمار وارد کند و بدون بیهوشی طی 20 تا 30 دقیقه انجام می شود.
معدنی گفت: سلول های بنیادی پس از فراوری در آزمایشگاه به 2 طریق به بیماران تزریق می شود؛ اگر بیماران نامزد عمل قلب باز باشند، هنگام عمل در عضله قلب و اطراف منطقه دچار سکته تزریق می شود اما اگر بیمار نامزد این عمل نباشد، از طریق آنژیوگرافی سلول ها به قلب بیمار تزریق می شود.
وی افزود: پس از تزریق سلول ها حدود 3 ماه طول می کشد که اثر این درمان مشخص شود و این بهبودی به مدت 2 سال روند افزایشی دارد و پس از آن ثابت می شود.
معدنی با بیان اینکه نتایج تحقیقات نشان داده است که سلول درمانی در قلب بی خطر است، اظهار کرد: تاکنون بیماری در کشور نداشته ایم که سلول درمانی قلب بر روی او نتیجه ای نداده باشد و این روش درمانی تاکنون بیش از 95 درصد موفقیت آمیز بوده است.
پزشک عمومی و متخصص سلول درمانی قلب در مورد نحوه بررسی میزان موفقیت این روش توضیح داد: در بررسی میزان موفقیت سلول درمانی چند معیار بهبودی شامل اکو، MRI و اسکن قلب، تست راه رفتن 6 دقیقه ای، آزمایش خون PROBNP و وضعیت عمومی بیمار مورد بررسی قرار می گیرد.
معدنی گفت: کاهش PROBNP، افزایش متراژ در تست راه رفتن 6 دقیقه ای، بهبود معیارهای اکو و MRI و بهبود خون رسانی قلب در اسکن نشانه های بهبود وضعیت کلی قلب بیمار به شمار می آید.
وی یادآور شد: سلول درمانی در ایران از سال 1386 ابتدا با همکاری بیمارستان قلب آغاز و سپس با همکاری بیمارستان های بقیه الله، لواسانی، شهید رجایی، ساسان، مسیح دانشوری و بیمارستان های امام رضا (ع) و رضوی مشهد ادامه یافته است.
مسوول گروه قلب و عروق مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان گفت: به طور کلی در مرکز سلول درمانی قلب پژوهشگاه رویان، خدمات درمانی با استفاده از سلول های بنیادی مغز استخوان لگن و یا سلول های بنیادی قلب درحال ارایه است.
معدنی افزود: بیماران مبتلا به نارسایی قلبی می توانند به این مرکز مراجعه کنند تا با معاینه وضعیت جسمانی، شرایط آنها برای سلول درمانی بررسی شود. پس ازآن باید مشخص شود که می توان از کدام نوع سلول های بنیادی بیمار (مغز استخوان یا قلب) استفاده کرد.
وی گفت: خدمات سلول درمانی قلب رویان هم اکنون فقط به بزرگسالان ارایه می شود و در مورد کودکان در مرحله کارآزمایی بالینی قرار دارد.
** سلول درمانی در بزرگسالان؛
ایران پس از آمریکا دومین کشور دارای توانایی استفاده از سلول های بنیادی قلب برای درمان نارسایی های قلبی
معدنی در مورد سلول درمانی در بزرگسالان اظهار کرد: در مورد بزرگسالان علاوه بر سلول درمانی بر روی افراد مبتلا به نارسایی قلبی ناشی از سکته، بر روی افراد مبتلا به بیماری عضلانی قلبی (کاردیومیوپتی دیلاته) ناشی از بیماری های ژنتیک مانند دوشن تاکنون چند مورد سلول درمانی صورت گرفته که نتایج آن در قالب یک گزارش درحال تهیه است.
وی گفت: در فعالیت های تحقیقاتی پژوهشگاه رویان در مورد کودکان از سلول های بنیادی مغز استخوان لگن بیماران و در مورد خدمات سلول درمانی در مورد بزرگسالان از سلول های بنیادی مغز استخوان و یا قلب آنها استفاده می شود.
معدنی با بیان اینکه استفاده از نوع سلول های بنیادی به شرایط جسمانی بیمار بستگی دارد، افزود: درمرحله انتخاب نوع سلول های بنیادی، وضعیت و میزان سلامت قلب بیمار با معاینه و آزمایش های تکمیلی بررسی می شود تا در صورت امکان بتوان از سلول های بنیادی قلب او استفاده کرد.
وی گفت: اگر بیمار مناسب سلول درمانی با استفاده از سلول های بنیادی قلب بود، از طریق آنژیوگرافی ساده یک تکه کوچک از قلب برداشته (بیوبسی) می شود.
معدنی با بیان اینکه برداشتن تکه کوچکی از عضله قلب هیچ مشکلی برای بیمار ایجاد نمی کند، افزود: حدود 3 ماه طول می کشد تا سلول های بنیادی این نمونه گرفته شده از قلب، فراوری و سپس از طریق آنژیوگرافی دوباره به بیمار تزریق شود.
وی در مورد بررسی میزان موفقیت این عمل گفت: از طریق بررسی حال عمومی، آزمایش خون، تست راه رفتن 6 دقیقه ای، اکو، MRI و اسکن می توان میزان موفقیت این عمل را بررسی کرد؛ این آزمایش ها قبل و بعد از تزریق به دفعات مرتب؛ هر یک ماه، 2 ماه، 4 ماه، 6 ماه، یک سال و یک سال و نیم روی بیمار انجام می شود تا وضعیت بیمار بررسی شود به این طریق می توان میزان موفقیت این عمل را بیان کرد.
** سلول درمانی بر روی کودکان؛
انجام تحقیقات به صورت گروه رندم در ایران برای نخستین بار در دنیا
مسوول گروه قلب و عروق مرکز سلول درمانی رویان درمورد سلول درمانی بر روی کودکان با یادآوری اینکه سلول درمانی در مورد کودکان در مرحله کارآزمایی بالینی است، گفت: در این مرحله بر روی کودکانی که مبتلا به بیماری عضلانی قلبی با علت ناشناخته (کاردیومیوپتی دیلاته ایدیوپاتیک) هستند، سلول درمانی صورت می گیرد.
معدنی با بیان اینکه این تحقیقات برای نخستین بار در دنیا درحال انجام است، افزود: در این کارآزمایی بالینی، در کنار استفاده از درمان های استاندارد مانند دارودرمانی به قلب گروهی از کودکان گزینش شده سلول های بنیادی مغز استخوان لگن نیز تزریق می شود. همچنین همزمان بر روی گروه دیگری از کودکان به عنوان گروه کنترل تنها اقدامات درمانی استاندارد صورت می گیرد.
وی ادامه داد: در این تحقیق قرار است 32 بیمار مورد بررسی قرار گیرند که تاکنون کار بر روی 16 نفر آغاز شده است. همگی این افراد به بیماری کاردیومیوپتی دیلاته ایدیوپاتیک مبتلا هستند.
معدنی با بیان اینکه این افراد دارای سنین یک تا 16 سال و همگی نامزد پیوند قلب هستند، خاطر نشان کرد: از آنجایی که پیوند قلب با احتمال پس زدن پیوند رو به رو است و از طرف دیگر برای هر بیمار نمی توان عمل پیوند را انجام داد، بنابراین حداقل کاری که می توانیم برای آنها انجام دهیم عقب انداختن پیوند قلب آنها است.
وی افزود: در مورد بیمارانی که نامزد پیوند قلب بودند و بر روی آنها سلول درمانی انجام شده است، موفق شده ایم زمان پیوند قلب را عقب بیاندازیم به گونه ای که تاکنون نیازی به پیوند نداشته اند. اما برای اعلام نظر قطعی در مورد رفع نیاز قطعی آنها به پیوند قلب، نیاز به یک بازه زمانی حدود 20 سال داریم.
پایان مطلب/