ه گزارش بنیان، محمد‌مهدی آخوندی، رئیس پژوهشگاه فناوریهای نوین علوم زیستی ابن سینا در گفت‌وگو با فارس در مورد باروری بیماران سرطانی پس از درمان اظهار داشت: دنیا در حوزه تولید مثل پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای داشته است و درمان بیماران سرطانی و ناباروری ناشی از آن نیز از ۳ تا ۴ سال پیش در دستور کار قرار گرفته و ما هم در کشور از ۲ سال پیش این کار را شروع کرده‌ایم.

*درمان‌های سرطان گنادها را غیرفعال می‌کند

وی ادامه داد: الان پیشرفت‌های خوبی برای درمان سرطان انجام شده ولی راه‌های بهبود درمان سرطان معمولاً یکی از دلایل از بین رفتن گامت‌ها(اسپرم یا تخمک) می‌شود.

رئیس مرکز درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا گفت: در حال حاضر درمان‌های سرطان هنوز غیرتخصصی هستند. شیمی‌درمانی یا رادیوتراپی منجر به تخریب سلول‌های مانند سلول‌های جنسی می‌شود که موجب از بین رفتن گنادها شامل بیضه و تخمدان می‌شود و در نهایت باعث از بین رفتن گامت‌ها(اسپرم و تخمک) می‌شود.

آخوندی اضافه کرد: قضیه دیگری که مطرح است افزایش سن ازدواج در خانم‌ها است که دیر ازدواج می‌کنند و دیر به فکر بچه‌دار شدن می‌افتند و در نهایت یائسگی زودرس منجر به از بین رفتن تخمک‌ها در آنان می‌شود. از طرفی برخی درمان‌ها که لاجرم روی تخمدان تأثیر می‌گذارد منجر به از دست رفتن تخمک یا تخمدان می‌شود در همه اینها راه‌های پیشگیری وجود دارد.

وی افزود: در مورد بزرگسالان مخصوصاً کسانی که ازدواج کرده‌اند بهترین راه جمع‌آوری تخمک و تشکیل جنین با اسپرم همسرشان و نگهداری جنین در حالت فریز دمای منفی 196 درجه است به شرط اینکه فرد این فرصت را داشته باشد که ما بتوانیم تخمک را جمع‌آوری کنیم در غیر این صورت بحث انجماد بافت تخمدان مطرح می‌شود.

* بخشی از بافت تخمدان در دمای منفی ۱۹۶ فریز می‌شود

آخوندی افزود: منظور از انجماد بافت تخمدان این است که یک قسمتی از بافت تخمدان که معمولاً قشر رویی آن است و حاوی فولیکول‌های اولیه است که ائوسیت(تخمک‌های نابالغ) داخل آن هستند در مقیاس یک در دو میلی‌متر به تعدد تهیه شده و در دمای منفی 196 درجه در نیتروژن مایع با روش‌های خاص فریز می‌شود.

*تخمک نابالغ مقاومت بیشتری برای فریز کردن دارد

رئیس پژوهشگاه فناوریهای علوم نوین زیستی ابن‌سینا افزود: با توجه به اینکه این تخمک‌ها نابالغ هستند از مقاومت بیشتری برای فریز‌کردن برخوردارند و تعداد بالای تخمک را می‌توان از قطعات یک در ۲ میلی‌متر داشته باشیم و اینها قابلیت این را دارند که در صورت نیاز ذوب بشوند و بعد از ذوب شدن به ۲ روش قابل استفاده خواهند بود.

آخوندی افزود: اولین روش پیوند مجدد این بافت به تخمدان پس از درمان بیمار سرطانی  این است که این بافت مجدداً به تخمدان خود فرد پیوند بخورند و با تحریک امکان تخمک‌گذاری، جمع‌آوری تخمک یا آزاد ‌شدن تخمک در حالت نرمال وجود دارد.

* با بلوغ آزمایشگاهی می‌توانیم جنین را به فرد درمان شده منتقل کنیم

رئیس مرکز درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا به دومین روش استفاده از انجماد تخمدان اشاره کرد و گفت: دومین روش، بلوغ آزمایشگاهی تخمک است که این تخمک‌های نارس که قبلاً از سطح تخمدان برداشته و فریز شده‌اند را در محیط آزمایشگاهی به صورت تخمک بالغ در می‌آوریم و بعد با تکنیک‌های لقاح خارج رحمی مانند IVF یا میکرواینجکشن اسپرم را بگیریم و تزریق کنیم و جنین تشکیل شده را منتقل کنیم.

رئیش پژوهشگاه فناوری های نوین علوم زیستی ابن سینا افزود: در بحث علوم آزمایشگاهی،این روش به کرات روی حیوانات کوچک انجام شده و چون زمان بلوغ تخمک این دسته از حیوانات کوتاه است و در عرض یک هفته به بلوغ می‌رسد این امر به راحتی امکانپذیر است. در مورد انسان هم در دنیا روی آن دارد کار می‌شود و ما هم 2 سال است که این بحث را آغاز کرده‌ایم ولی راهکار قطعی نیست.

* منتظریم تا بیماران سرطانی پس از بهبود مراجعه و بارور شوند

وی در پاسخ به اینکه آیا تا به حال نوزادی از این روش در کشور متولد شده است گفت: در کشور خودمان طی ۲ سال اخیر به کرات از بافت تخمدان افرادی با این شرایط فریز کرده‌ایم و منتظریم تا بیماران سرطانی که نمونه بافت تخمدان از آنها گرفته شده پس از درمان مراجعه کنند و این کار را برای آنها انجام دهیم.

آخوندی همچنین آمادگی کامل پژوهشگاه ابن‌سینا را برای همکاری با جراحان، رادیوتراپ‌ها و آنکولوژیست‌ها اعلام کرد و گفت: به محض اعلام آنها حتی در شرایط اورژانس هماهنگی لازم را برای برداشتن بافت تخمدان از بیمار انجام می‌دهیم و حاضریم در بیمارستانی که بیمار قرار است جراحی شود نیرو اعزام کنیم تا در آنجا بافت تخمدان را در حالت استریل بگیرند تا بعد از آن کارهای انجماد را انجام دهیم.

* مردم از موضوع امکان باروری پس از شیمی درمانی بی‌اطلاع هستند

رئیس پژوهشگاه ابن‌سینا با ابراز تأسف از اینکه اغلب مردم از این موضوع بی اطلاع هستند گفت: حتی برخی پزشکان و آنکولوژیست‌ها هم از این موضوع اطلاعی ندارند یا به هر دلیلی نیازی به معرفی فرد برای انجام این کار نمی‌بیند در حالی که فرد پس از بهبود اولین مشکلی که با آن برخورد می‌کند ناباروری ناشی از درمان سرطان است.

پایان مطلب/